Zaburzenia neurologiczne

Wczesne wykrycie i leczenie uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego może zapobiec powstaniu trwałych zaburzeń u dzieci, a przynajmniej znacznie je osłabić.

Przyczyną defektów neurologicznych jest uszkodzenie mózgu, najważniejszej części ośrodkowego układu nerwowego. Do takiego uszkodzenia może dojść jeszcze w życiu płodowym albo w czasie porodu lub tuż po nim.

Dziecko jest szczególnie narażone na zaburzenia, jeżeli:

kobiecie w ciąży zagrażało poronienie, miała zatrucie ciążowe lub infekcję, np. różyczkę, toksoplazmozę;

ciąża była mnoga;

podczas porodu wystąpiły powikłania (poród był bardzo długi, pośladkowy, kleszczowy);

noworodek otrzymał mało punktów w skali Apgar (prawdopodobnie dziecko było niedotlenione);

maluch miał niską wagę urodzeniową;

dziecko jest wcześniakiem.

Dzieci z tych grup ryzyka są zaraz po porodzie poddane obserwacji neurologicznej w poradni neonatologicznej szpitala, w którym się urodziły. Rejonowi pediatrzy powinni również częściej oglądać takie maluchy. Dlatego, jeśli twoje dziecko jest w grupie ryzyka, postaraj się chodzić z nim na wizyty kontrolne do przychodni nie tylko z okazji kolejnych szczepień.

Gdy coś jest nie tak

Nawet jeśli twój maluch nie należy do grupy ryzyka, przez pierwsze tygodnie obserwuj go bardzo uważnie. Noworodki z zaburzeniami neurologicznymi często mają kłopoty ze ssaniem, ponieważ trudność sprawia im trzymanie brodawki. Są albo bardziej niespokojne (płaczą bez przyczyny) lub przeciwnie, nadmiernie spokojne, jakby ich w ogóle nie interesował otaczający świat.

Natychmiast skontaktuj się z lekarzem, jeśli dziecko:

układa główkę stale na jedną stronę;

asymetrycznie układa tułów, ręce i nóżki;

wygina się do tyłu i pręży;

zaciska rączki w piąstki, chowając kciuki w dłoniach;

ma dziwnie wiotkie ciało;

drżą mu nogi, ręce lub inne części ciała.

Gdyby się okazało, że maluch ma zaburzenia neurologiczne, wczesne ich wykrycie i rozpoczęcie leczenia to dla niego jedyna szansa na prawidłowy rozwój.

Dobroczynna niedojrzałość układu

Przy uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego przepływ informacji między mózgiem a poszczególnymi narządami jest utrudniony. Mięśnie nie reagują prawidłowo na bodźce wysyłane przez mózg, a więc niemowlę nie wykonuje prawidłowych ruchów. Wytwarzają się zastępcze, wadliwe wzorce ruchowe i z czasem właśnie te złe wzorce utrwalają się w mózgu i są traktowane jako jedynie obowiązujące.

Na szczęście układ nerwowy małego dziecka nie jest jeszcze w pełni dojrzały i dlatego istnieje duża szansa, by niektóre z tych złych schematów zostały poprawione. Leczenie, czyli rehabilitacja, powinno być rozpoczęte jak najszybciej, tzn. zanim nieprawidłowości utrwalą się na tyle mocno, by nie mogły już być skorygowane. Najlepiej, zanim dziecko ukończy trzeci miesiąc życia.

Jeżeli lekarz neurolog po zbadaniu malucha uzna, że jego reakcje psychoruchowe są nieprawidłowe, należy natychmiast zacząć rehabilitację dziecka.

Czeska terapia

W rehabilitacji niemowląt z zaburzeniami neurologicznymi stosuje się dwie metody. Obie zostały opracowane kilkadziesiąt lat temu przez czeskich pediatrów: dr. Vaclawa Vojtę i małżeństwo Bobathów.

Leczenie dziecka metodą Vojty polega na umiejętnym uciskaniu odpowiednich punktów na jego ciele. Bodźce z tych punktów docierają do mózgu, który analizuje je, a następnie uruchamia mięśnie biorące udział w ruchu - w trakcie ćwiczeń dziecko jest zmuszane do wykonywania prawidłowego ruchu. Dzięki wielokrotnemu powtarzaniu ruchów tworzą się nowe połączenia między komórkami nerwowymi, nowe "szlaki" przepływu bodźców. Mózg dziecka zapamiętuje je, utrwala i w ten sposób uczy się z nich korzystać.

Z kolei rehabilitacja metodą Bobathów, zwana NDT, poprzez odpowiednie ćwiczenia powoduje zahamowanie zakodowanych w mózgu dziecka nieprawidłowych wzorców ruchowych rozwoju oraz ich utrwalania się. Jednocześnie ćwiczenia mają ułatwić powstawanie nowych, prawidłowych wzorców ruchowych, których dziecko uczy się w takiej kolejności, w jakiej pojawiają się one w prawidłowym rozwoju. Oprócz tych metod jest wiele innych sposobów rehabilitacji stosowanych w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka. O tym, który wybrać, powinien zdecydować lekarz prowadzący, neurolog i rehabilitant.

Terapia zwykle nie wymaga pobytu w szpitalu ani specjalistycznego sprzętu. Niemowlę ćwiczy pod okiem rodziców w domu, a to, jakie będą efekty tych ćwiczeń, zależy od wysiłku, konsekwencji i sprawnych rąk rodziców, stopnia uszkodzenia mózgu, a także od indywidualnych możliwości dziecka. Dzieci, które mają bardziej sprawny mózg, same potrafią zwalczyć nieprawidłowości. Ćwiczenia muszą być przeprowadzane systematycznie, tylko wtedy mogą przynieść efekty.

Aby rozpocząć z dzieckiem ćwiczenia, najpierw musisz nauczyć się ich od wykwalifikowanych rehabilitantów. W większości dużych miast działają poradnie specjalistyczne dla dzieci z różnych grup ryzyka. Poradnie te organizują kursy rehabilitacji dla rodziców.

Same ćwiczenia jednak nie wystarczą. Niemowlęta z zaburzeniami neurologicznymi wymagają specjalnego traktowania. Musisz nauczyć się odpowiednio dziecko pielęgnować, gdyż nieprawidłowe noszenie, układanie, ubieranie czy karmienie malucha może niemal całkowicie zniweczyć efekty leczenia. Dlatego koniecznie powinnaś zapytać lekarza, w jaki sposób masz się zajmować takim dzieckiem, by mu pomóc, a nie zaszkodzić.

Jeśli rehabilitację dziecka z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego rozpocznie się odpowiednio wcześnie i będzie wykonywana systematycznie, istnieją duże szanse, że w wieku przedszkolnym jego rozwój będzie tylko nieznacznie odbiegał od normy.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY?

We wszystkich większych ośrodkach działają poradnie Akademii Medycznej dla dzieci z różnych grup ryzyka. Znajdują się one m.in. w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Katowicach, Lublinie i Warszawie. O adresy możesz pytać w swojej rejonowej poradni dziecięcej.

Rehabilitację dzieci z zaburzeniami neurologicznymi prowadzą m.in.:

ANTIS Specjalistyczny Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny, Warszawa, ul. Lokajskiego 14, tel. 648-78-70, 648-73-26 (wszystkie porady są płatne).

Fundacja Apostolstwa Eucharystycznego dla Dzieci Niepełnosprawnych Dzieci Dzieciom, Warszawa, ul. Deotymy 41, tel.8 36-79-33.

Poradnia Neurologiczna Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa, al. Dzieci Polskich 20.

Ośrodek Rehabilitacji Wieku Rozwojowego, Kraków, ul. Prochowa 12 tel. 421 68 62.

Więcej o:
Copyright © Agora SA