Antybiotyki

Antybiotyki to leki, które potrafią zniszczyć bakterie albo przynajmniej zahamować ich rozmnażanie się. Są nieocenione przy chorobach wywołanych przez te mikroby, ale nie ma sensu podawać ich, jeśli chorobę spowodował wirus. Niestety, zdarza się, że zarówno lekarze, jak i rodzice małych pacjentów traktują je jako remedium na wszystkie dolegliwości. I podają dzieciom niemal przy każdym przeziębieniu. Rodzice, bo chcą, żeby maluch szybko wyzdrowiał, a pediatrzy profilaktycznie, "żeby się jakaś bakteria nie przyplątała".

Temu, że lekarze zbyt gorliwie przepi-sują antybiotyki, winny jest również brak odpowiednich narzędzi diagnostycznych. W wielu krajach Europy od pacjenta, u którego podejrzewamy zakażenie bakteryjne, pobiera się materiał do analizy, żeby ustalić faktyczną przyczynę choroby. W gabinecie lekarskim dostępny jest np. zestaw określający, czy zapalenie gardła jest spowodowane bakterią i wymaga kuracji antybiotykowej, czy nie. U nas niestety - nie.

Tymczasem nadużywanie antybiotyków sprawia, że bakterie coraz szybciej uczą się pokonywać zabójcze dla nich substancje. Naukowcy apelują więc do lekarzy, żeby przepisywali antybiotyki z większą rozwagą. I do rodziców, by nie wierzyli, że antybiotyki są lekiem na całe zło.

W jakim przypadku lepiej poczekać

Wiele infekcji mija samoistnie. Jeśli gorączka spada i dziecko nie ma żadnych niepokojących objawów poza katarem czy kaszlem, najprawdopodobniej malec ma chorobę wirusową, przy której nie są potrzebne antybiotyki, tylko najwyżej leki objawowe.

Co ciekawe, są również choroby bakteryjne, które wcale nie zawsze leczy się antybiotykami. Spora część na przykład zapaleń ucha środkowego, także tych bakteryjnych, ulega samowyleczeniu. Czasami warto poczekać 24-48 godzin i powtórnie pokazać dziecko lekarzowi, który zajrzy do ucha i zadecyduje, czy jednak przepisać antybiotyk, czy nie.

Kiedy trzeba przerwać leczenie

Kurację należy przerwać tylko w razie wystąpienia silnego działania ubocznego leku. Antybiotyki często wywołują nudności, wymioty, biegunkę. Mogą także zaburzyć czynności wątroby, nerek, a nawet szpiku oraz wywołać uczulenia, np. w postaci wysypki. Takie objawy wymagają konsultacji z lekarzem. Szczególny niepokój powinna budzić pokrzywka, czyli wysypka wyglądająca tak, jakby dziecko oparzyło się pokrzywą (bąble na czerwonoróżowym tle), może to być bowiem wstęp do wstrząsu anafilaktycznego, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Pojawienie się pokrzywki jest więc bezwzględnym wskazaniem do natychmiastowego przerwania kuracji antybiotykowej, nawet bez konsultacji z lekarzem.

Ile dni trwa kuracja

Zależy to od choroby, stanu pacjenta i leku. Kiedyś kuracja trwała zwykle 7-10 dni. Teraz uważa się, że lepiej, by była krótsza, ale bardziej intensywna (niekiedy wystarczą 3 dni po ustąpieniu gorączki i objawów zakażenia). Pediatra może przepisać dziecku większą dawkę, niż zaleca ulotka załączona do leku, ale pozwoli brać go krócej.

Jakie choroby trzeba leczyć antybiotykiem

Antybiotykiem musi być leczona każda bakteryjna infekcja układu moczowego i prawie wszystkie objawowe zakażenia pneumokokami. Trzeba go też podać noworodkowi z zakażeniem pępka. Szybkiego leczenia wymagają infekcje bakteryjne u niemowląt w czwartym miesiącu (to okres obniżonej odporności i dziecko jest podatne na wszelkie infekcje). Maluchom antybiotyki często podaje się na wyrost, bo zwłoka w rozpoczęciu kuracji może mieć poważne konsekwencje.

Czemu i kiedy robi się antybiogram

Antybiogram, czyli sprawdzenie, na jakie dokładnie antybiotyki wrażliwa jest bakteria, która wywołała chorobę dziecka, robi się wtedy, gdy łatwo można pobrać materiał do badania, na przykład przy zakażeniach układu moczowego. Nikt nie będzie jednak robił maluchowi punkcji płuca, żeby stwierdzić, jaki antybiotyk najlepiej zadziała przy zapaleniu płuc. Warto też pamiętać, że na wynik posiewu i antybiogram trzeba niekiedy czekać kilka dni, a taka zwłoka nie zawsze jest wskazana. W niektórych rodzajach chorób wywołanych przez bakterie niezwykle ważne jest, żeby jak najszybciej rozpocząć leczenie dziecka. Lekarz powinien więc wiedzieć, który antybiotyk działa najlepiej przy określonym zakażeniu, i najpierw podać małemu pacjentowi właśnie ten lek. Dopiero gdy on nie zadziała, można się zastanawiać, co robić dalej. Lekarze mają opracowane standardy podawania antybiotyków i wiadomo, który lek należy podać choremu dziecku w pierwszej kolejności, który potem, i co robić, jeśli dwa pierwsze antybiotyki nie zadziałają.

Jak wzmocnić organizm w czasie antybiotykoterapii

Antybiotyk zabija wszystkie bakterie, które są na niego wrażliwe, i złe, i dobre, w tym niezbędną do trawienia florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Dlatego w trakcie zażywania leku (i najlepiej jeszcze przez dwa tygodnie po zakończeniu kuracji) trzeba podawać dziecku probiotyki, by odtworzyły zniszczoną florę. Można je kupić w aptece bez recepty. Najczęściej mają one postać kapsułek. Niemowlętom i małym dzieciom można też po-dawać mleko modyfikowane wzbogacone probiotykami.

Kiedy iść do lekarza

Gdy dziecko ma:

- przez trzy dni wysoką gorączkę mimo podawania leków przeciwgorączkowych. Jeżeli gorączkuje niemowlę, koniecznie trzeba się skontaktować z pediatrą;

- wymioty;

- silny kaszel;

- duszności;

- ból ucha;

- ból gardła.

Po zbadaniu dziecka lekarz zdecyduje, czy podać antybiotyk.