Ból w trakcie porodu powoduje ucisk nerwów przez kurczący się mięsień macicy. Szyjka macicy ulega skróceniu i rozerwaniu, co dodatkowo go potęguje. Kobiety odczuwają wówczas także bolesny ucisk nerwów w okolicy dolnego odcinka kręgosłupa, kiedy główka noworodka kieruje się do kanału rodnego. Procesy te, choć niewątpliwie nieprzyjemne, są jednak naturalne. Zgodnie z polskim prawem każda matka ma możliwość złagodzenia bólu towarzyszącego porodowi. Według obowiązującego rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia, oprócz zapewnienia przyszłym matkom możliwości korzystania z metod farmakologicznych i niefarmakologicznych łagodzenia bólu, pracownicy służby zdrowia powinni wcześniej poinformować kobietę o możliwościach uśmierzania bólu i wziąć pod uwagę jej wybór. W artykule wymieniamy wspomniane metody i wyjaśniamy, na czym polegają.
Do najpopularniejszych metod łagodzenia bólu towarzyszącego podczas porodu zalicza się znieczulenie zewnątrzoponowe. Ta metoda polega na wkłuciu się przez anestezjologa do przestrzeni zewnątrzoponowej kanału kręgowego i zostawieniu tam cewnika, przez który można podawać pacjentce kolejne dawki leku znieczulającego. Wśród powikłań tego rodzaju znieczulenia wymienia się świąd, nudności oraz obniżenie ciśnienia tętniczego.
Kolejną popularną w Polsce metodą jest stosowanie tzw. gazu rozweselającego, czyli mieszaniny tlenu i azotu. To dobra alternatywa dla znieczulenia zewnątrzoponowego, praktykowana często w przypadku braku anestezjologa. Gaz podaje się przez specjalną maskę wokół ust, a istotną zaletą tej metody jest fakt, że zwykle nie obserwuje się żadnych skutków ubocznych. Jedynym minusem jest to, że nie wszyscy reagują na gaz tak samo. U niektórych rodzącym daje on duże efekty, a innym nie pomaga podczas silnych skurczy porodowych.
Oprócz farmakologicznych metod łagodzenia bólu, przyszła matka może także uśmierzyć go dzięki niefarmakologicznym metodom. Te sposoby nie likwidują bólu całkowicie, ale nie zaburzają fizjologicznego mechanizmu porodu i często wpływają na jego sprawniejszy przebieg. Duże znaczenie dla komfortu matki ma przyjmowanie pozycji zmniejszających odczucia bólowe. Pomocny bywa krótki spacer, kołysanie się, przyjmowanie pozycji wertykalnej z zastosowaniem dodatkowych przedmiotów pomocniczych, takich jak drabinki, gumowe piłeczki czy worek sako. Pozycje wertykalne polegają na tym, że kobieta instynktownie układa się w sposób, który przynosi jej ulgę. Co istotne, zmiana pozycji może przynieść dodatkowe korzyści, takie jak ułatwienie oddychania i lepsze dotlenienie matki oraz dziecka, zwiększenie intensywności oraz regularności skurczów macicy czy ułatwienie prawidłowego wstawienia się główki.
Pomocne mogą być techniki oddechowe i ćwiczenie relaksacyjne, które prowadzą do wyeliminowania napięcia, a w efekcie zmniejszenia odczuwania bólu oraz metody fizjoterapeutyczne, takie jak ciepłe i zimne okłady czy masaż relaksacyjny. Należy jednak pamiętać, że naukę technik oddechowych oraz ćwiczeń relaksacyjnych powinno się rozpocząć odpowiednio wcześniej. Stres towarzyszący porodowi nie sprzyja nauce. Podobnie jest w przypadku ćwiczeń relaksacyjnych. Nabycie umiejętności napinania i rozluźniania mięśni to istotny element w kontroli dolegliwości bólu, a odpowiednie ćwiczenia polegają na osiągnięciu spokoju oraz odpoczynku pomiędzy kolejnymi skurczami.