"Inny świat". O czym jest lektura?
"Inny świat" stanowi zapis wspomnień dwóch lat, które spędził jako więzień w rosyjskich łagrach. Przebywał wówczas w różnych więzieniach, a także w obozie w Jarcewie. W powieści zostały więc przedstawione dramatyczne warunki, panujące w obozie, a także poruszona została problematyka moralna. Osoby, które znalazły się tam w charakterze więźniów, doświadczały sytuacji ekstremalnej, niszczone zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Tak powstawał "człowiek zlagrowany", czyli istoty nastawionej wyłącznie na przetrwanie. Autor zastanawia się, jak można ocenić takie zachowanie i czy istnieje dla niego odpowiednie usprawiedliwienie. Jednocześnie szuka odpowiedzi na pytanie, czy człowiek, który przejdzie taki proces, może w ogóle zdołać zachować choć resztki godności.
"Inny świat": bohaterowie
Jakie postaci powinieneś znać z powieści "Inny świat"? Bohaterowie tej lektury są dość nietypowi, a większość z nich składa się na "bohatera zbiorowego".
Głównym bohaterem, a zarazem narratorem w powieści, jest Gustaw Herling-Grudziński. Z jednej strony opisuje on swoje przeżycia, z drugiej natomiast relacjonuje doświadczenia swoich współtowarzyszy. Stawia wiele pytań natury moralnej, a także poddaje się filozoficznym rozważaniom, opisując jednocześnie polityczno-społeczną rzeczywistość socjalistycznej Rosji.
Poza nim, w powieści pojawiają się:
bohater zbiorowy (społeczność więźniów) – wśród nich znajdują się osoby z różnych nacji oraz grup społecznych. Można tam spotkać Żydów, Polaków, Niemców, Rosjan, Finów, Bałtów, a także Ukraińców. Są oni podzieleni na kilka kategorii;
- Dimka – były pop, odrąbał sobie stopę, żeby nie pracować przy lesopowale. Znalazł się w trupiarni, jak Gustaw. Stracił wiarę w Boga;
- Gorcew – młody, postawny, były członek NKWD, który z początku traktuje innych więźniów z góry. Rozpoznany jako ten, który dokonywał niegdyś brutalnych przesłuchań, został wyznaczony do najcięższej pracy. Zasłabł, a ostatecznie zmarł, spadając z sań;
- Jegorow – były więzień, powrócił do obozu jako lekarz. Choć jest dość surowy, nie potrafi ukrywać przejawów serdeczności względem więźniów;
- Jewgienija Fiodorowna – pielęgniarka, obozowa żona Jegorowa. Po wyjściu na wolność, nie potrafiła ułożyć sobie życia z mężem;
- Marusia – młoda Rosjanka, ofiara zbiorowego gwałtu urków, którym przewodził Kowal. Na skutek sytuacji, w jakiej się znalazła, poprosiła o przeniesienie do innego obozu;
- Pamfiłow – Kozak znad Donu, chętnie czytał listy od syna, żołnierza Armii Czerwonej, innym więźniom. Kiedy ten uwierzył w jego winę, Pamfiłow stracił chęć do życia.
"Inny świat": opracowanie
Analizujesz "Inny świat"? Opracowanie pozwoli Ci zwrócić uwagę na najważniejsze kwestie.
- Geneza
Powieść "Inny świat" wzięła się bezpośrednio z doświadczeń, jakie Gustaw Herling-Grudziński wyniósł z obozu. Tworzył tekst w Rugby oraz w Londynie od lipca 1949 roku do lipca 1950 roku. Utwór najpierw ukazywał się jako powieść odcinkowa, dopiero z czasem doczekał się formy książkowej. Od samego początku wzbudzał zainteresowanie wśród czytelników. Przetłumaczono go między innymi na niemiecki, włoski, hiszpański, japoński, szwedzki, francuski, arabski, chiński oraz rosyjski.
- Miejsce i czas akcji
Wydarzenia opisane w powieści rozgrywają się w więzieniach: Grodna, Leningradu oraz Wołogdy (tam przebywał Grudziński). Nie brakuje też opisów pochodzących z Jercewa. Wszystko zaczyna się w 1940 roku, a fabuła ma swój koniec pięć lat później.
- Tytuł
Poza tytułem "Inny świat", książka została opatrzona także podtytułem "Zapiski sowieckie". Sam tytuł Grudziński zaczerpnął od Fiodora Dostojewskiego, a konkretnie z jego wspomnieniowej pozycji "Zapiski z martwego domu". Mowa tu o innym świecie, który musiał sobie stworzyć każdy więzień lagru, by przeżyć najtrudniejsze chwile.
"Inny świat": streszczenie
Nie pamiętasz, o czym dokładnie opowiada "Inny świat"? Streszczenie lektury pomoże Ci przywołać poszczególne wydarzenia krok po kroku.
Historia rozpoczyna się z końcem kwietnia 1940 roku. Wówczas Gustaw trafia do witebskiego więzienia, skazany za usiłowanie przekroczenia granicy radziecko-litewskiej. Bohater opisuje rzeczywistość leningradzkiego ośrodka, a także celę w Wołogdzie. Potem narrator przybliża początki systemu obozów kargopolskich, w których rządzą reguły proizwołu oraz nocnych łowów. Opowiada o urce Kowalu, który zrezygnował ze swoich uczuć do Marusi i zdecydował się ją oddać innym, byle tylko przetrwać w obozowej rzeczywistości.
Gustaw opisuje też dzień roboczy więźniów, a także warunki, w jakich pracują w Jercewie. Wspomina wówczas o Pomarence, któremu wydłużono wyrok oraz opowiada o pracy w brygadzie żywnościowej. Potem nadchodzi czas na historię Gorcewa, którego współwięźniowie zamęczyli na śmierć poprzez zrzucanie na niego najcięższych obowiązków.
Kolejna historia dotyczy mężczyzny, którego zamknięto w obozie za zbeszczeszczenie obrazu Stalina. Ostatecznie zginął przez kurzą ślepotę. Potem pojawiają się także trzej niemieccy komuniści, którzy uciekli z Trzeciej Rzeszy do ZSSR.
Kostylew, przyjaciel Gustawa, postanowił się okaleczyć, byle tylko nie pracować dla systemu. Czytelnik przekona się też, jak wygląda przeciętne śledztwo w NKWD. Nie brakuje też opisu wolnego dnia i jego przebiegu na ternie łagru.
Druga część powieści została poświęcona problematyce głodu, a także pożądania w Jercewie. Grudziński opowiada, w jaki sposób radzą sobie z nimi więźniowie i jak prześladowcy wykorzystuja je przeciwko niemu. Przedstawia również historie kobiet, które padły ich ofiarami, czyli generalskiej doczki oraz śpiewaczki operowej, Tani. Nie brakuje też historii Natalii Lwownej oraz o książce Dostojewskiego "Zapiski z martwego domu". Autor pokazuje też, jak wyglądała odmowa jego zwolnienia z obozu, a także jak wyglądała głodówka w ramach protestu ostatnich spośród Polaków w Jercewie. Zwolniony z łagru zostaje 20 stycznia 1942 roku. Najpierw przedostaje się do Wołogdy, potem do Buju. Dopiero w Czelabińsku natrafia na przedstawiciela Armii Polskiej, a ten kieruje go do generała Andersa. Potem dołącza do 10 Pułku Artylerii Lekkiej i opuszcza ZSRR.
Zobacz też: "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej - streszczenie, problematyka, bohaterowie, czas i miejsce akcji
