"Mitologia" - Parandowski. Najważniejsze mity. Poznaj ich streszczenia i dowiedz się, czego dotyczą

O czym jest "Mitologia" (Jan Parandowski)?

O czym jest "Mitologia"? Jan Parandowski zebrał najważniejsze spośród mitów greckich i rzymskich, a następnie dostosował je do współczesnego języka, tak, by dzisiejszy odbiorca nie miał problemu z ich zrozumieniem. Zmianie uległa także pierwotna forma narracji. Pierwsze wydanie "Mitologii" Parandowskiego ukazało się w 1924 roku, jednak potem nastąpiło wiele jego wznowień.

Mity, które znajdują się w zbiorze, zostały napisane prostym językiem, przy użyciu nieskomplikowanych środków stylistycznych. Autor "Mitologii" usunął jednak z mitów niektóre wątki kontrowersje. Historie w zbiorze zostały ułożone w sposób linearny – wszystko rozpoczyna się od powstania świata, później natomiast następuje opis narodzin kolejnych bogów, pojawienia się konkretnych zjawisk przyrody, a na końcu znajdują się opowieści o kontaktach bogów ze śmiertelnikami.

Najważniejszymi spośród bogów byli:

• Zeus – pan wszechświata i władca błyskawic;
• Hera – żona i siostra Zeusa, patronka macierzyństwa i rodziny;
• Hades – bóg podziemi, śmierci i zmarłych;
• Ares – bóg wojny;
• Atena – bogini mądrości;
• Afrodyta – bogini miłości i piękna;
• Apollo – bóg sztuki i poezji;
• Posejdon – bóg mórz i oceanów;
• Hermes – bóg kupców, handlu i złodziei;
• Demeter – bogini płodności;
• Dionizos – bóg wina.

Ile mitów ma "Mitologia" Parandowskiego?

Ile mitów ma "Mitologia" Parandowskiego?  W zbiorze zostało opisanych wiele mitów, a najważniejsze pośród nich to:

• Mit o powstaniu świata;
• Mit o Prometeuszu;
• Mit o Dedalu i Ikarze;
• Mit o Syzyfie;
• Mit o Demeter i Korze.

"Mitologia" – Jan Parandowski: streszczenie

Streszczenie mitologii trudno byłoby przygotować, analizując poszczególne opowieści. Na maturze podstawowej konieczna jest znajomość pierwszego tomu "Mitologii" Jana Parandowskiego, "Grecja". Warto sięgnąć więc po streszczenia najpopularniejszych spośród greckich mitów.

Mit o powstaniu świata

Wszystko zaczęło się od chaosu, a z niego dopiero powstali Uranos, czyli niebo i Gaja, czyli ziemia. Gaja wydała na świat dzieci: tytanów, sturakich hekatonhejrów oraz jednookich cyklopów. Uranosowi nie podobało się takie potomstwo, dlatego też zdecydował się strącić je do Tartaru. Gaja jednak nakłoniła najmłodszego z tytanów, Kronosa, by wypowiedział mu wojnę. W rezultacie Kronosowi udało się zranić Uranosa i odebrać mu władzę. Za żonę wziął Reję. Każde dziecko, które ta wydała na świat, pożerał, ponieważ zgodnie z wróżbą, jeden z jego potomków miał pozbawić go zwierzchnictwa nad światem. W końcu Reja, zamiast dziecka do połknięcia, podała Kronosowi kamień. Syna, którego oszczędziła, Zeusa, postanowiła ukryć w grocie na Krecie.

Zeus pił mleko kozy Amaltei. Jako dorosły mężczyzna, poprosił Reję, by podała Kronosowi środek na wymioty. Kiedy Kronos go przyjął, na świecie pojawili się z powrotem Hades, Hera, Posejdon, Demeter oraz Hestia. Zeus starł się z Kronosem, mając do pomocy cyklopów i hekatenhejrowie (stronę Kronosa wzięli tytani). Ostatecznie Zeus zwyciężył, ale przeciwko sobie miał jeszcze dzieci Gai, gigantów.

Kiedy ci rzucali w bogów skałami, część z nich wpadła do morza i w ten też sposób powstały wyspy. W końcu Zeus dowiedział się z Księgi Przeznaczenia, że zgładzić gigantów może jedynie śmiertelnik. Z tego powodu Atena sprowadziła Heraklesa, by mógł ruszyć do walki u boku Dionizosa. Udało mu się zwyciężyć wszystkich gigantów poza Alkioneusa, ponieważ ten odzyskiwał zdrowie, kiedy tylko dotykał miejsca, w którym się urodził. W końcu Heraklesowi udało się go wywieźć poza granice kraju i tam zabić. Zrozpaczona Gaja wydała na świat Tyfona, okrutnego potwora, jednak udało się go zgładzić Zeusowi, miażdżąc go wyspą Sycylią.

Mit o Prometeuszu

Prometeusz, jeden z tytanów, ulepił ród ludzki z gliny. Widząc jednak, że ludzie nie potrafią sobie poradzić z dziką zwierzyną, postanowił wykraść dla nich ogień z Olimpu. To nie spodobało się Zeusowi, który uznał, że w wyniku tego, co uczynił, ludzie niebawem zbuntują się na wzór gigantów. Na jego rozkaz Hefajstos stworzył Pandorę, piękną kobietę, która, wyposażona w glinianą beczkę, miała się udać na ziemię.

Prometeusz szybko przejrzał podstęp bogów, niestety, na jego nieszczęście, jego brat, Epimeteusz, zakochał się w Pandorze. Kiedy wziął ją za żonę, otworzył też jej beczkę, a z tej wypełzły na świat choroby i ludzkie nieszczęścia. Żądny zemsty Prometeusz zabił woła i rozdzielił go na dwie części. Po jednej stronie ułożył mięso, po drugiej przykryte tłuszczem kości. Później zwrócił się do Zeusa, by wybrał tę część, którą będzie się mu odtąd składać jako ofiarę. Zeus, przekonany, że pod tłuszczem znajdzie się więcej mięsa, sięgnął po kości. Wściekły z powodu oszustwa, rozkazał przykuć Prometeusza do skał Kaukazu. Od tego czasu tytana co dzień odwiedzał orzeł, który wyszarpywał mu część wątroby. Ta za każdym razem odrastała.

Mit o Dedalu i Ikarze

Dedal wytwarzał różne wynalazki na dworze króla Minosa na Krecie. Władca był bardzo zadowolony z jego osiągnięć, dlatego też zabronił mu kiedykolwiek opuszczać wyspę. Dedal, chcąc się uwolnić z tego więzienia, stworzył skrzydła dla siebie i swojego syna, Ikara. Dzięki nim mogli udać się w podróż drogą powietrzną. Dedal ostrzegł syna, że nie może lecieć ani zbyt nisko, w pobliżu tafli morza, by skrzydła nie nasiąkły wodą i nie uniemożliwiły lotu. Z drugiej strony, nie mogli też lecieć zbyt wysoko, by słońce nie roztopiło wosku, którym te były przytwierdzone do ich pleców.

Ikar z początku słuchał wskazówek, jednak otaczające go widoki tak bardzo go zachwyciły, że zapomniał się i podleciał zbyt blisko słońca. Kiedy wosk się roztopił, spadł i rozbił się na jednej z wysp. Dedal pochował go tam, a wyspa została nazwana Ikarią na cześć jego syna, natomiast tamtejsze morze Morzem Ikaryjskim.

Mit o Syzyfie

Syzyf był założycielem miasta Korynt, którego mianował się królem. Zdobył sobie przychylność bogów, dlatego też ci często zapraszali go na Olimp. Miał jednak pewną wadę – uwielbiał plotkować. Kiedy przypadkiem zdradził sekret Zeusa, rozgniewany bóg wysłał do niego Tanatosa, by ten go uśmiercił. Przebiegły Syzyf schwytał jednak Tanatosa i uwięził go. Z tego powodu ludzie na ziemi przestali umierać.

Hades przyszedł na skargę do Zeusa, a ten w końcu wysłał Aresa z rozkazem uwolnienia Tanatosa. Wtedy Syzyf poprosił żonę, by nie grzebała jego ciała po śmierci, tak, by jego dusza nie zeszła do Tartaru. Duch Syzyfa błąkał się więc koło rzeki Styks i utyskiwał  z powodu żony, która nie zdecydowała się go pochować. Kiedy Zeus pozwolił mu powrócić na ziemię, by skarcić nieposłuszną żonę, ten postanowił tam pozostać. Bogowie z czasem zapomnieli w ogóle o Syzyfie, ale w końcu Tanatos upomniał się o jego duszę. By go ukarać, bogowie nakazali mu w Tartarze wtaczać głaz na górę, do samego szczytu, skąd głaz nieustannie spadał, a Syzyf musiał rozpoczynać swoją pracę od początku.

Mit o Demeter i Korze

Dzięki Demeter drzewa kwitły i owocowały. Miała ona córkę, Korę, której przy zabawie często towarzyszyły nimfy. Pewnego razu matka zostawiła ją z nimi na chwilę, zastrzegając, żeby podczas zabawy nie zrywała narcyzów, ponieważ te przynoszą nieszczęście. Kora z początku była posłuszna jej słowom, jednak kiedy odnalazła wyjątkowo piękny egzemplarz narcyza, nie mogła się powstrzymać i zerwała go, łamiąc zakaz. Wtedy ziemia się pod nią rozstąpiła, a Hades wciągnął ją do podziemi.

Kiedy Demeter dowiedziała się o wszystkim, z rozpaczy ukryła się w arkadyjskich górach, przez co cała ziemia uschła. W efekcie Zeus nakazał Hadesowi zwrócić Demeter córkę. I choć Hades usłuchał, wcześniej podał Korze owoc granatu, tym samym wiążąc ją ze sobą na zawsze. W wyniku tego powiązania, Kora musiała wracać do niego każdego roku na trzy miesiące. W ten sposób powstała zima. Kiedy zbliżał się czas zejścia Kory do podziemia, Demeter zaczynała myśleć o rozstaniu, dlatego rośliny umierały. Gdy jej córka wracała, wszystko powracało do życia.

Zobacz też: "Tren 8": o czym jest? Interpretacja i opracowanie