"Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego - streszczenie, bohaterowie, problematyka

''Odprawa posłów greckich'': streszczenie

O czym opowiada ''Odprawa posłów greckich''? Streszczenie tragedii Jana Kochanowskiego warto przygotować samodzielnie już podczas jej lektury. Jeśli jednak komuś sprawiło to problem, może skorzystać z naszej propozycji. Wydarzenia dramatu przedstawiają się następująco.

[PROLOG] Monolog Antenora. Antenor, doradca króla Troi, Priama, przedstawia sytuację w Troi: oto przybyli tu posłowie z Grecji, którzy domagają się wydania Heleny, żony Menelaosa, porwanej niegodziwie przez Parysa (nazywanego w dramacie Aleksandrem), syna Priama. Greccy posłowie stawiają ultimatum: jeśli ich żądanie nie zostanie spełnione, Grecja rozpocznie wojnę z Troją. Antenor w swej opowieści nie jest bezstronny, nie pochwala czynu Aleksandra i martwi się o losy swojej ojczyzny. Wyjawia też, że Aleksander stara się zjednać sobie królewskich doradców, przekupując ich, by podczas narady z królem Priamem, kiedy to ma zostać podjęta decyzja, jaką odpowiedź dać posłom (czyli jak ich odprawić – stąd tytuł utworu), opowiedzieli się po jego stronie.

[EPIZOD I] Spotkanie Parysa z Antenorem. Aleksander próbuje przekupić również Antenora, ten jednak wykazuje się mądrością, roztropnością i patriotyzmem. Królewski doradca nie daje się przekonać do nieuczciwości. Książę jest obrażony na Antenora, ma jednak nadzieję poradzić sobie bez jego wsparcia. Oskarża też Antenora o sprzyjanie Grekom.

[STASIMON I] Pieśń chóru o tym, że młodości nie można pogodzić z rozumem oraz zapowiedź nadejścia Heleny.

[EPIZOD II] Rozmowa Heleny z Panią Starą. Helena, żona Menelaosa, córka Zeusa i Ledy, opowiada historię swojego porwania przez Aleksandra. Jest nieszczęśliwa, czuje się upokorzona, boi się hańby, jaka na nią spadła w związku z porwaniem, martwi się o własną reputację oraz o życie swoich dzieci. Pojawia się Pani Stara, opiekunka Heleny, z którą toczy ona dyskusję o charakterze filozoficzno-refleksyjnym.

[STASIMON II] Pieśń chóru ''Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie'', skierowana do władców, mówiąca o ich odpowiedzialności za ich czyny oraz za kraj.

[EPIZOD III] Opis narady trojańskiej. Poseł obwieszcza Helenie nowinę o przybyciu posłów z Grecji oraz o otrzymaniu przez nich odpowiedzi odmownej (odprawy). Poseł opowiada przebieg narady trojańskiej. Król Priam nie chciał sam podejmować decyzji, by nie zostać posądzonym o stronniczość. Aleksander przedstawił swoje racje mocno naciągając rzeczywistość. Antenor obalił wszystkie argumenty Aleksandra, jednak po nim przemawiał Iketaon, którego niezgodne z prawdą kontrargumenty wielu przypadły do gustu. Ostatecznie nastąpiło głosowanie, w którym większość opowiedziała się za Aleksandrem. W wyniku narady posłowie zostają odprawieni z decyzją dla nich negatywną: Helena ma pozostać w Troi, dopóki Grecy nie wypłacą Trojanom zadośćuczynienia za dawne krzywdy.

[STASIMON III] Krótka pieśń chóru, w której wyrażone zostaje zaniepokojenie decyzją Priama oraz jej możliwymi konsekwencjami.

[EPIZOD IV] Reakcja posłów greckich na odprawę. Ulisses ostro komentuje sytuację Troi, którą niegodziwe postępki Aleksandra naraziły na upadek. Menelaos czuje się upokorzony odprawą i zapowiada krwawą zemstę na Aleksandrze.

[STASIMON IV] Pieśń chóru podsumowująca i komentująca dotychczasowe wydarzenia.

[EPIZOD V] Rozmowa Priama z Antenorem. Antenor ostrzega króla, że wojna jest nieunikniona. Priam nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji, odbiera słowa Antenora jako przejaw jego tchórzostwa. Zjawia się Kasandra, królewska córka, która wieszczy zagładę Troi. Opowiada o swojej wizji konia trojańskiego i nakazuje go spalić. Po wygłoszeniu proroctwa Kasandra zostaje wyprowadzona przez chór.

[EPILOG] Meldunek rotmistrza. Antenor mówi królowi, że z wróżby Kasandry wynika, iż Troi pisany jest upadek. Priam zaczyna się obawiać przyszłości, przypomina sobie proroczy sen swojej żony, Hekuby, która będąc w ciąży z Aleksandrem śniła, iż zamiast dziecka urodziła płonącą pochodnię. Zjawia się rotmistrz, który informuje o przybyciu wojsk greckich. Ich hetmanem jest mężny Agamemnon, brat Menelaosa. Na następny dzień zostaje zwołana narada wojenna. Antenor przekonuje, że najlepszą obroną jest atak.

''Odprawa posłów greckich'': bohaterowie

Jakie postacie występują w dramacie Jana Kochanowskiego zatytułowanym ''Odprawa posłów greckich''? Bohaterowie tragedii są w większości doskonale znani z mitologii greckiej.

• Aleksander (czyli Parys) – królewicz, syn Priama. Uprowadził ze Sparty Helenę, żonę Menelaosa. Przedkłada własne pragnienia nad dobro Troi.
• Antenor – polityk trojański, doradca króla. Człowiek rozsądny i doświadczony, patriota, dąży do tego by Helena wróciła do domu, dzięki czemu Troja uniknęłaby wojny.
• Helena – żona Menelaosa, uprowadzona przez Aleksandra (Parysa), córka Zeusa i Ledy. Obawia się o swoją przyszłość w przypadku powrotu do ojczyzny.
• Pani Stara – służąca Heleny, jej opiekunka.
• Poseł Parysów – relacjonujący przebieg obrad.
• Ulisses – poseł grecki. Nie dąży do wojny, ale zgodnie z prawem domaga się zwrotu Heleny.
• Menelaos – poseł grecki, mąż Heleny. Gdy Trojanie ostatecznie odmawiają wydania Heleny, budzi się w nim żądza zemsty.
• Priam – król Troi. Człowiek prawy i dobry, ale mało zdecydowany, polegający na decyzjach rady.
• Kasandra – córka Priama, wieszczka. Ostrzega przed wojną, ale nie zostaje do końca zrozumiana.
• Rotmistrz.
• Więzień – grecki jeniec.
• Chorus – chór panien trojańskich.

''Odprawa posłów greckich'': opracowanie

W przypadku takich dzieł, jak ''Odprawa posłów greckich'', opracowanie może pomóc nie tylko w usystematyzowaniu wiedzy na temat wydarzeń przedstawionych w lekturze i występujących w niej bohaterów, ale również w zrozumieniu problematyki utworu czy poznaniu okoliczności jego powstania. ''Odprawa posłów greckich'' jest tragedią renesansową, pierwszym polskim dramatem nowożytnym. Tworząc ją, Kochanowski odwoływał się do tradycji antycznej. Zachowana została zasada trzech jedności: czasu, miejsca i akcji, tragedia zawiera też wymagane cztery części akcji: protasis, czyli zawiązanie się konfliktu, epitasis, czyli rozwój akcji, catastasis, czyli kulminację oraz catastrophe, czyli nagły zwrot przynoszący tragiczne zakończenie. Przebieg akcji wyznaczają przedzielone partiami chóralnymi epizody, poprzedzone prologiem i domknięte epilogiem. Miejscem akcji jest Troja, a konkretnie plac przed pałacem królewskim. Czasu akcji nie można określić precyzyjnie, z pewnością jednak są to wydarzenia bezpośrednio poprzedzające wybuch wojny trojańskiej. Właściwa akcja dramatu została zamknięta zaledwie w kilku godzinach. Zwięzła konstrukcja dramatu pozwala nazywać go tragedią prostą.

''Odprawa posłów greckich'' stworzona została jako sztuka sceniczna. Nie jest znana dokładna data jej powstania, przyjmuje się, że powstała nie później niż w 1577 roku, kiedy to miała miejsce jej prapremiera, w tym samym roku dokonano też pierwodruku. Kochanowski stworzył ją jako prezent ślubny dla magnata, Jana Zamoyskiego. Wystawiono ją w dniu wesela Zamoyskiego z Krystyną Radziwiłłówną w pałacu w Jazdowie. Prawdopodobnie za namową magnata Kochanowski osłabił nieco antywojenną wymowę sztuki, wkładając w usta Antenora apel o nie szykowanie się do obrony, tylko zaatakowanie, skoro doszło już do wojny.

O co chodzi w ''Odprawie posłów greckich''?

Jak odpowiedzieć na pytanie: o co chodzi w ''Odprawie posłów greckich''? Należy zauważyć, że motywem przewodnim utworu jest grecki mit o wojnie trojańskiej, znany chociażby z ''Iliady'' Homera. Kochanowski sięga w swej tragedii po epizod wcześniej rzadko wykorzystywany w literaturze, a mianowicie odnosi się do tego fragmentu historii porwania Heleny przez Parysa, kiedy to poselstwo greckie przybywa do Troi z żądaniem zwrotu żony Menelaosa, Heleny. Uprowadzona ona została przez Parysa z pogwałceniem świętej zasady gościnności, obowiązującej w Grecji, co sprawia, że dla Greków odbicie Heleny jest szczególnie ważne. Do tego stopnia, że greckie poselstwo informuje Trojan, iż w przypadku odmowy grozi im wojna. Jednakże, choć ''Odprawa posłów greckich'' koncentruje się na wydarzeniach bezpośrednio poprzedzających wybuch wojny trojańskiej, to w istocie jest utworem o tematyce politycznej.

Głównym problemem, poruszonym w tragedii Jana Kochanowskiego, jest wojna i odpowiedzialność za jej wywołanie. Autor pochyla się nad tym, co jest ważniejsze: interes prywatny czy państwowy. Choć nie krytykuje wyraźnie Aleksandra, a nawet momentami wydaje się go usprawiedliwiać młodym wiekiem, to poprzez wypowiedzi Antenora wskazuje, iż dobry władca powinien najpierw myśleć o swoim państwie, a dopiero w dalszej kolejności o własnym interesie. Wydarzenia ukazane w ''Odprawie posłów greckich'' potwierdzają tezę, że krótkowzroczność i brak dbałości o interesy państwa prowadzą do jego upadku. Jednocześnie autor zdaje się stawiać przed odbiorcą pytanie o to, czy należy dążyć do wojny. Poszczególne postacie dramatu przekonują, że wojna nigdy nie jest dobra, niosąc ze sobą nieszczęście, cierpienie i zniszczenia. Zakończenie mówi jednak o tym, że po wyczerpaniu wszystkich dostępnych pokojowych środków dla uniknięcia wojny, należy atakować (w myśl powiedzenia, że najlepszą obroną jest atak).

Zawarte w ''Odprawie posłów greckich'' rozważania na temat wojny i pokoju pozwalają na odniesienie utworu do ówczesnej sytuacji w Polsce. Tematyka mitologiczna w istocie stanowi bowiem kostium historyczny dla krytyki polskiego systemu parlamentarnego oraz przestrogi przed tym, jak dalsze działania na niekorzyść państwa oraz kierowanie się dobrem prywatnym mogą doprowadzić do rychłego upadku Rzeczypospolitej. Zauważyć należy, iż utwór ma wartość uniwersalną, wymowa dramatu ma bowiem charakter ponadczasowy. Prezentowane w tragedii postawy ludzkie można spotkać w każdych czasach i okolicznościach.

Zobacz też: ''Bogurodzica'' - tekst, interpretacja, czas powstania