Cechy monarchii parlamentarnej - podstawowe informacje
Cechy monarchii parlamentarnej wiążą się przede wszystkim z tym, że władzę dzierży monarcha (król lub królowa), ale dzieli ją z parlamentem. Zakres ich praw i obowiązków regulują oczywiście odpowiednie przepisy. W większości państw, gdzie obecnie funkcjonuje ta forma rządów podział władzy wygląda w ten sposób, że monarcha ma w zasadzie wyłącznie uprawnienia reprezentacyjne. Natomiast właściwą władzę pełni parlament wraz z premierem na czele. Król lub królowa nie jest wybierany przez społeczeństwo ani przez rząd. Współczesne przykłady, gdzie parlament ma większy zakres władzy niż monarcha to Wielka Brytania czy Hiszpania. Natomiast wśród krajów, w których jest odwrotnie, czyli monarcha ma więcej uprawnień od parlamentu, jest Liechtenstein i Monako.
Jak funkcjonuje monarchia parlamentarna w Anglii? Cechy charakterystyczne
Przede wszystkim należy pamiętać, że Anglia jest jednym z członków Zjednoczonego Królestwa. Poza nią w jego skład wchodzi też:
- Walia,
- Szkocja
- Irlandia Północna.
- ponadto do Wielkiej Brytanii należą też terytoria zależne, których jest dość znaczna ilość, a to: Guernsey, Jersey, Wyspa Man, Akrotiri, Anguilla, Bermudy, Brytyjskie Terytorium Antarktyczne, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Dhekelia, Kajmany, Georgia Południowa, Sandwich Południowy, Gibraltar, Montserrat, Pitcairn, Turks, Caicos, Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha.
W Zjednoczonym Królestwie, jak już wspomniano, funkcjonuje monarchia parlamentarna. Organami państwowymi jest monarcha, parlament, gabinet i premier. W kraju funkcjonuje też system dwupartyjny. Tron natomiast jest dziedziczny w ramach rodziny królewskiej. Tym samym społeczeństwo czy politycy pozostają bez wpływu na wybór następnego monarchy, który dzieli władzę z parlamentem. Obecny sposób sprawowania władzy w Wielkiej Brytanii zapoczątkowany został w 1648 r., kiedy to ówczesny parlament zdecydował, że źródłem władzy jest lud, a parlament winien dzierżyć władzę najwyższą. Dlatego też doszło do skazania na śmierć panującego wtedy Karola I. Zdecydowano wówczas o całkowitym zniesieniu monarchii i ustanowiono republikę. Na jej czele stanął Olivier Cromwell, który zresztą szybko ogłosił się Lordem Protektorem. Po jego śmierci parlament nie chciał kolejnych walk o władzę i zdecydowano o złożeniu rodowi Stuartów propozycji, by monarcha ponownie zaczął zasiadać na tronie. Nie oddano mu jednak już tego samego wachlarza władzy, którym dysponował po raz ostatni Karol I. W 1689 r. uchwalono ustawę o prawach i w ten sposób doszło do ustanowienia monarchii parlamentarnej z określeniem komu i jakie przysługują prawa i obowiązki w ramach pełnionej funkcji. Nie jest więc do końca poprawnym sformułowanie "monarchia parlamentarna w Anglii". Cechy jej dotyczą bowiem całego Zjednoczonego Królestwa, której Anglia jest częścią. Tymczasem dość często używa się nazwy "Anglia" jako synonimu dla Wielkiej Brytanii.
Jakie są główne cechy monarchii parlamentarnej w Anglii?
Poza już wymienionymi, można powiedzieć, że główne cechy monarchii parlamentarnej w Anglii to również:
- brak spisanej konstytucji jako jednego dokumentu - traktuje się jednak w ten sposób ogół praw dotyczących zasad sprawowania władzy w kraju
- monarcha zachował szereg praw, z których może korzystać i wymienić tutaj można:
- uprawnienia militarne (zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi, wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju, mianowanie oficerów wojskowych),
- międzynarodowe (reprezentacja kraju, przyjmowanie dyplomatów i mianowanie ich do placówek poza krajem),
- ustawodawcze (zatwierdzanie ustaw, zawetowanie ich, choć z tego drugiego prawa nie korzystano od wielu stuleci),
- administracyjne (wydawania paszportów, mianowanie wyższych urzędników),
- prawo łaski,
- zwoływanie i rozwiązywanie / zamykanie obrad Parlamentu w ogólności, jak i na poszczególne sesje.
Zobacz też: Cechy dramatu symbolicznego. Czym jest dramat symboliczny?
