Matury już niedługo. Warto więc sprawdzić listę lektur obowiązkowych na poziomie podstawowym, która została podana przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Wśród lektur obowiązkowych na maturze 2023 znajdują się:
Pamiętajmy jednak, że nie wystarczy znać listy lektur obowiązkowych na maturze 2023. Trzeba też zapoznać się ich treścią, problematyką, historią powstania. Wielu uczniów ma problem między innymi z „Kon-radem Wal-len-rodem". Ta powieść poetycka często jest analizowana pod kątem dylematu – wybór między życiem prywatnym a obowiązkiem wobec ojczyzny.
Akcja Konrada Wallenroda toczy się w XIV wieku w krzyżackim zamku w Marienburgu (Malborku). Zjeżdżają tu komturowie, by wybrać Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego. Zostaje wybrany Konrad Wallenrod, cudzoziemiec, który zasłynął podczas walk. Krzyżacy nie byli przekonani do tego wyboru. Jednak usłyszeli głos kobiety z wieży, która krzyczała jego imię. Halban – przyjaciel Konrada – przekonał wszystkich, że to znak z nieba.
Wallenrod urodził się na Litwie. Stracił ojczyznę w dzieciństwie. Nie stracił jednak tożsamości narodowej. Jako Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego odwleka decyzję o wojnie z Litwą. Spotyka się z Pustelnicą – owy Głos z wieży. Rozmawiają o trudnej miłości, decyzjach, które mają wpływ na całe życie. Wiele lat temu Konrad wybrał dobro ojczyzny i poświęcił szczęście u boku ukochanej. Ta z rozpaczy została Pustelnicą.
W kolejnej części powieści odbywa się uczta na zamku krzyżackim. W trakcie biesiadowania zawarto sojusz przeciwko Litwie. Przed zebranymi występuje litewski wajdelota. Śpiewa pieśń o poruszającej historii Litwy. Wspomina o porwaniu Waltera Alfa (Konrada) przez Krzyżaków. Zwraca uwagę na to, że to właśnie Walter Alf rozbudził w nim patriotyczne uczucia. Zdradził, że Konrad postanowił się zemścić. Porzucił żonę Aldonę i poświecił się ojczyźnie. Opowieść kończy sam Konrad, który zapowiedział klęskę Krzyżaków.
Książę Witold zerwał sojusz i rozpoczęła się wojna z Litwą. Konrad nie spełnił oczekiwań jako Mistrz Zakonu Krzyżackiego. Krzyżacy ginęli w walce i cierpieli z głosu. Ostatecznie uciekł, a Litwa wygrała wojnę. Krzyżacy oskarżyli go o zdradę i skazali na śmierć.
W kolejnej rozmowie Konrada i Pustelnicy poznajemy tożsamość zakochanych. Konrad to oczywiście Walter Alf, a Pustelnica to jego żona Aldona. Mężczyzna namawia ją, by uciekli na Litwę. Kobieta jednak odmawia, bo jest związana przysięgą z Bogiem. Wiedzą, że to ich ostatnie spotkanie. By nie zginąć z rąk Krzyżaków, Konrad wypija truciznę. Aldonie pęka serce z żalu.
W „Konradzie Wallenrodzie" pojawiło się wiele motywów literackich. Warto zwrócić uwagę na następujące:
Zagadnienia z "Konrada Wallenroda" mogą trafić do puli pytań na maturze ustnej. Centralna Komisja Egzaminacyjna opublikowała listę pytań. Wśród nich "Konrada Wallenroda" dotyczyły następujące:
Pytanie, w jaki sposób literatura przedstawia problem wyboru między życiem prywatnym a obowiązkiem wobec ojczyzny, pada bardzo często. W kontekście „Konrada Wallenroda" należy zwrócić uwagę na kilka rzeczy.
Adam Mickiewicz wykreował bohatera rozdartego między kilkoma konfliktami wewnętrznymi. Konrad Wallenrod był Litwinem, który stracił ojczyznę jako dziecko. Nie zatracił jednak powinności wobec swojego narodu. Dorastał wśród Krzyżaków i został Wielkim Mistrzem Zakonu Krzyżackiego. Był też mężem Litwinki, Aldony. Czuł więc też powinność bycia głową rodziny. Te trzy silne przynależności – do ojczyzny, Zakonu Krzyżackiego i rodziny – sprawiły, że Konrad musiał wybierać miedzy życiem prywatnym a obowiązkiem wobec ojczyzny. Nie mógł mieć wszystkiego.
Wallenrod wybrał. Poświęcił się dla Litwy i zdradził Zakon Krzyżacki podczas ważnej bitwy. Jego pobratymcy skazali go na śmierć. Konrad jednak bierze los w swoje ręce. Nie chce zginąć z rąk Krzyżaków i wypija truciznę.
Adam Mickiewicz przedstawił poświęcenie jednostki jako konieczny wybór w sytuacji, gdy zagrożona jest najwyższa wartość – ojczyzna. Bohater stanął przed wyborem tragicznym. Poświęcił szczęście rodziny. Zdecydował, że ojczyzna i wolność są ważniejsze od życia prywatnego i osobistego szczęścia.