Tak wyglądała matura z języka polskiego 100 lat temu. "Grażyna", krzyż, miecz i pług

Matura 2021 coraz bliżej, a uczniowie, przygotowując się do egzaminu dojrzałości, dokładnie przeglądają treść arkuszy z poprzednich lat. Z biegiem czasu zagadnienia egzaminacyjne w mniejszym lub większym stopniu ulegają zmianie. Udowadnia to chociażby, arkusz z zadaniami maturalnymi z matematyki sprzed 101 lat, który opisaliśmy w poprzednim artykule. Tym razem postanowiliśmy przedstawić zadania, które wystąpiły na przedwojennej maturze z języka polskiego.

Przedwojenna matura z języka polskiego

Arkusze z zadaniami obowiązującymi na egzaminach dojrzałości w latach 1919-1924 opublikowano w wydanym 1930 roku "Sprawozdaniu Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu". W niektórych latach egzamin dzielił się na "typ klasyczny" oraz "typ humanistyczny"  (dziś mamy egzaminy na poziomie podstawowym oraz rozszerzonym). Chociaż obecnie na liście lektur nie obowiązuje już "Grażyna" Adam Mickiewicza, wiele zagadnień jest uniwersalnych i 100 lat temu na maturach równie często jak teraz występowały dzieła polskich wieszczów i motywy odzyskania niepodległości. Poniżej opublikowaliśmy tematy wypracowań, które pisali wówczas uczniowie.

Tematy "wypracowań piśmiennych przy egzaminach dojrzałości":

Rok 1919 (grudzień)
Język polski:

• Charakterystyka Rymwida z "Grażyny" Mickiewicza
• Służba wojskowa jako szkoła charakterów
• Co zawdzięczam szkole?

Rok szkolny 1919/20
Język polski:

• Mój ulubiony utwór literacki
• "Kto garstki ziemi znosi, góry się doczeka"
• Wspomnienia z miejsca rodzinnego

Rok szkolny 1920/21
Język polski (typ humanistyczny):

• Ideowa walka o Polskę w utworach wieszczów
• Historia a literatura polska w XVII w.
• Odpowiedzialność jednostki za dobro ogólne

Język polski (typ klasyczny):

• Krzyż, miecz i pług w dziejach Polski
• Teoria i praktyka romantyzmu polskiego

Rok szkolny 1921/22
Język polski:

• Moja "Godzina myśli" przy pożegnaniu szkoły
• Idee czynu narodowego u wieszczów
• Dobre i złe następstwa zbiorowego entuzjazmu, jako czynnika dziejów Polski

Rok szkolny 1922/23
Język polski (typ humanistyczny):

• Rozwój pojęć o władzy w I Rzeczpospolitej Polskiej
• Lud i ludowość w historii literatury polskiej
• Charakter jednostek dźwignią życia społecznego

Język polski (typ klasyczny):

• Bohaterowie w poezji jako działacze narodowi
• Polska w dobie reform politycznych osiemnastego wieku
• Najważniejsze nauki, płynące z czterech lat odzyskanej niepodległości

Rok szkolny 1923/24
Język polski (typ humanistyczny):

• Tradycja form literackim w piśmiennictwie polskim
• Zbiorowy entuzjazm sprężyną dziejów Polski
• Uczucie jako dobry i zły doradca w życiu jednostki i narodów

Język polski (typ klasyczny):

• Związek literatury polskiej z losami Rzeczpospolitej
• O narodowych obowiązkach inteligencji (z nauki historii i rozmyślań nad chwilą obecną)
• Rola dziejowa Tadeusza Kościuszki