Motywy w "Panu Tadeuszu"
Motywy literackie w "Panu Tadeuszu" występują bardzo obficie. W każdym rozdziale znajdziemy fragmenty, które doskonale obrazują różne funkcjonujące w literaturze motywy. Warto zwrócić uwagę, że Mickiewicz oprócz motywów doniosłych jak motyw małej ojczyzny czy patriotyzmu, wplata do swojego dzieła również motywy o uniwersalnym charakterze, jak np. motyw niespełnionej miłości reprezentowany przez historię uczucia Jacka Soplicy i Ewy Horeszkówny, które od początku skazane było na niepowodzenie. Jednocześnie Mickiewicz pociesza czytelników wprowadzając dla odmiany wątek spełnionego uczucia Zosi i Tadeusza.
Prócz wątków romantycznych w epopei pojawiają się także liczne motywy nawiązujące do polskich obyczajów. Pojawia się motyw szlachcica, który reprezentuje Sędzia. Jest on przedstawiony jako wzorowy obywatel, dobry gospodarz i patriota pielęgnujący pamięć o ojczyźnie. Formą nawiązania do motywu polskości jest przedstawienie typowej szlacheckiej siedziby - dworku, który jest centrum życia szlachty, ale także ostoją polskości i tradycji.
Motyw patriotyzmu "Pan Tadeusz"
Motyw patriotyzmu w "Panu Tadeuszu" jest widoczny niemal na każdym kroku. Nawiązania do utraconej, ale ciągle istniejącej w sercu ojczyzny, znajdują swoje odbicie zarówno w postawach bohaterów, ale także w scenerii, w której dzieją się wydarzenia. Taką małą ojczyznę stanowi Soplicowo, w którym widoczne jest mocne przywiązanie do polskości. To tu stoi dworek w typowo szlacheckim stylu, w którym znajdują się przedmioty świadczące o patriotyzmie mieszkańców. Ze ścian spoglądają bohaterowie narodowi, a zegar wygrywa Mazurka Dąbrowskiego. W czasie kiedy Polski nie ma na mapach, ten zakątek jest ostoją polskości i miłości do ojczyzny.
Motyw patriotyczny w wydaniu mickiewiczowskim objawia się również w zachowaniu bohaterów. Tadeusz decyduje się na udział w walce przeciw Rosji, ksiądz Robak agituje do walki o niepodległość na drodze powstania. Bohaterowie są więc gotowi poświęcić swoje życie dla dobra narodu i ojczyzny.
Motyw przyrody "Pan Tadeusz"
Motyw przyrody w "Panu Tadeuszu" zajmuje bardzo ważne miejsce. Natura została przez Mickiewicza uczyniona jedną z bohaterek utworu. Wszystko odbywa się w zgodzie z jej rytmem. Wschody i zachody słońca wyznaczają pory pracy i odpoczynku. Dworek otoczony przyjazną zielenią zapewnia mieszkańcom spokój.Przyroda jest oazą, która sprzyja odpoczynkowi i pielęgnowaniu tradycji jak polowania czy grzybobranie. Krajobrazy przedstawione przez Mickiewicza przywołują w pamięci obraz ojczyzny. Znajome okolice, lasy, pola okolone wstęgą rzek to typowo polski klimat. Natura towarzyszy ludziom w złych i dobrych chwilach. Stanowi ukojenie w rozpaczy. Dzięki zabiegowi antropomorfizacji przyroda w "Panu Tadeuszu" uzyskuje ludzkie cechy, stając się równoprawną bohaterką wydarzeń.
Motyw arkadii
Arkadia to symbol wiecznej szczęśliwości, spokoju. Swoisty raj na ziemi, który jako pierwszy opisał Wergiliusz. Arkadia przez twórców traktowana jest jako kraina sielankowa, w której każdy chciałby się znaleźć. Motyw Arkadii pojawia się także w "Panu Tadeuszu". Mickiewicz taką sielską krainą czyni Soplicowo. To tam czas upływa pod znakiem uczt, polowań i innych rozrywek. Dwór jest ciepły i zadbany, otwarty dla każdego gościa. Istotnym elementem tego krajobrazu jest natura, która doskonale współgra z harmonijnym życiem w dworze. Soplicowo jest pokazane jako idealny świat, w którym wszystko ma swoje miejsce, a rytm życia współgra z rytmem natury. Jest ono światem idealnym dla autora, który większość życia spędził na tułaczce.
