Motyw przemijania. "Vanitas" z języka łacińskiego oznacza marność i jest ściśle związany z motywem przemijania. W sztuce był on bardzo popularnym nurtem. Nie da się ukryć, iż najbardziej zafascynowani byli nim artyści żyjący i tworzący w epoce wieków średnich oraz baroku. Borykali się oni na co dzień z problemami natury egzystencjalnej i niejako strachem przed rychło nadchodzącą śmiercią.
Jak przedstawiano zazwyczaj motyw przemijania w sztuce:
Takie zabiegi w sztuce stawiane były jako przykład dla publiki na to jak szybko nasze całe otoczenie oraz całkowity cykl życia przemija.
Interpretacja symboli przemijania zawartych w obrazach była bardzo ściśle określona. Często umieszczano na jednym malowidle, kilka różnych symboli, dzięki czemu takie działo nabierało specjalnego znaczenia.
Motyw przemijania w literaturze występuje bardzo często, jest on szczególnie lubiany przez pisarzy oraz czytelników. Możemy doszukiwać się tego motywu w różnych działach na przestrzeni wielu wieków. Autorzy często zabiegają o to abyśmy obawiali się nadchodzącej śmierci, ponieważ z reguły zawsze boimy się nieznanego. Strach jest cechą niezwykle ludzką, dlatego jest tak chętnie wykorzystywany.
Próbowaliśmy od zarania dziejów radzić sobie z przemijalnością za pomocą religii. Powstała ona przede wszystkim po to, aby wytłumaczyć zjawiska niewytłumaczalne. Towarzyszy nam od zawsze i pomaga w sposób metaforyczny przyzwyczaić się do myśli o przemijalności. Po religii przyszedł czas także na literaturę, która utrzymana w takiej tematyce stała się niezmiernie pożądana przez czytelników. Symbol upływu czasu wcale nie musi być ponury, czy też przygnębiający - wszak obok średniowiecznego memento mori, zawsze gdzieniegdzie przewija się także carpe diem.
Przemijanie w literaturze, temat ten możemy rozpocząć od biblii, skończyć natomiast na szeroko rozumianej współczesności, ponieważ stale przewija się on w różnych nowych książkach. Powstają one bez przerwy w XXI wieku. Przyjrzyjmy się niektórym przykładom:
Motyw upływu czasu możemy także zaobserwować w filmie. Do ukazania przemijalności reżyserzy wykorzystują opowieści o nieuleczalnych chorobach; bohaterach, którzy w pewnym momencie rozpoczynają tworzenie swojego rachunku sumienia; nieodwzajemnionej miłości, przez którą nasze życie przemija niepostrzeżenie; często wykorzystywane są także motywy upływu czasu w ekranizacjach książek. Motyw upływu czasu pojawia się na przykład w filmach:
Motyw czasu znamy z wielu dzieł z różnych dziedzin Jest to zarówno literatura, film, teatr, jak i sztuka. Szukając inspiracji do analizy motywu czasu, warto siegnąć po dzieła z różnych dziedzin.