Fobia szkolna to poważne zagrożenie dla dzieci. Po czym ją rozpoznać i jak leczyć?

Fobia szkolna - co to jest?

Fobia szkolna, nazywana również skolionofobią i didaskaleinofobią, jest zaburzeniem nerwicowym, które wiąże się ze szkołą i tematami okołoszkolnymi. Fobia taka występuje wśród dzieci oraz młodzieży i dotyczy obu płci, ale zdecydowanie częściej dotyka chłopców. Zaburzenia tego typu najczęściej pojawiają się u ambitnych dzieci, które czują presję bycia perfekcjonistami i są świadome, że rodzice i opiekunowie wysoko stawiają przed nimi poprzeczkę. Nie chcą zawieść innych, ale również siebie - mają bowiem wysokie aspiracje.

Fobia szkolna dotyka sporego odsetka dzieci - według danych jest to około  5% ogółu dzieci szkolnych, niezależnie od poziomu edukacji. Przyczyn skolionofobii może być wiele, przeważnie wskazuje się na przemoc fizyczną albo psychiczną obecną w szkole. W przypadku młodszych dzieci może się wiązać z przeżyciami wynikłymi  z rozłąki z rodzicami. Może również pojawić się bez konkretnej przyczyny.

Fobia szkolna - przyczyny

Nieuzasadniony lęk przed szkołą może mieć bardzo niebezpieczne konsekwencje dla dzieci. Warto zatem zwracać uwagę na wszelkie symptomy, mogące świadczyć o ryzyku wystąpienia zaburzeń lękowych tego typu. Jak rozpoznać nerwicę u dziecka?

Zacznijmy od tego, że didaskaleinofobia jest skutkiem rozmaitych czynników o różnym podłożu - może powstać po obserwacji przemocy w szkole lub pojawić się sama z siebie. Dotyka dzieci inteligentnych, zdolnych, lubiących się uczyć, ale ambitnych i źle znoszących otrzymywanie negatywnych ocen. Wśród najczęściej wymienianych przyczyn wyróżnia się:

• zastraszanie i bicie dziecka przez kolegów w szkole,
• mobbing i molestowanie ze strony uczniów,
• wysokie ambicje i perfekcjonizm u dziecka,
• strach przed ewentualną porażką w szkole,
• za wysokie oczekiwania wobec dziecka od rodziców i nauczycieli,
• otrzymywanie kar za negatywne oceny w szkole,
• problemy rodzinne,
• nadopiekuńczość rodziców i zbyt duży parasol ochronny rozstawiony nad głową dziecka,
• lęk separacyjny, strach przed rozstaniem z opiekunem,
• krytykowanie dziecka przez nauczyciela,
• przedstawienie szkoły przez rodziców/kolegów/ rodzeństwo jako źródło wszelkich niepowodzeń i frustracji,
• naśladowanie postawy lękowej, którą dziecko widzi u rodziców,
• porównywanie osiągnięć własnego dziecka do innych kolegów z klasy,
• problemy w nauce związane z występowaniem jakichkolwiek zaburzeń (np. wada wymowy, dysleksja, zez), stanowiące powody do szyderstw ze strony rówieśników,
• ważne zmiany w życiu dziecka, takie jak zmiana miejsca zamieszkania lub szkoły, rozwód lub separacja rodziców, śmierć bliskiej osoby, wypadek.

Bywa, że fobia dotyka również dzieci zdolnych i inteligentnych, które lubią szkołę, ale boją się o swoje oceny. Wpływ na tego typu lęki mogą mieć też zbyt wymagający rodzice. Problemy rodzinne także odgrywają dużą rolę w zaburzeniach związanych z fobią szkolną.

Fobia szkolna - objawy

Zaburzenia lękowe, związane z uczęszczaniem do szkoły, nie trudno zauważyć. Przede wszystkim dziecko z fobią szkolną będzie się starało robić wszystko, by uniknąć pójścia do szkoły. Z początku może to być niewielka niechęć, nie budząca jeszcze powodów do niepokoju u rodziców. Jeśli jednak dziecko coraz częściej wyszukuje powody, by zostać w domu, opiekunom powinna zapalić się czerwona lampka. Kolejnym etapem jest samodzielne chodzenie na wagary. To jednak nie wszystkie objawy. Skolionofobia może wiązać się z dodatkowymi objawami somatycznymi, takimi jak:

• częste bóle i zawroty głowy,
• nagłe bóle i skurcze brzucha,
• przyspieszone bicie serca,
• napady duszności,
• bóle mięśni i stawów,
• nudności, wymioty,
• problemy żołądkowe, biegunka,
• niechęć do jedzenia,
• krztuszenie się jedzeniem.

Jakie są największe problemy polskiego systemu edukacji?

Fobia szkolna – leczenie

Fobia szkolna wymaga leczenia w trybie pilnym.  Najskuteczniejszą metodą jest  psychoterapia. Ważne jest również duże wsparcie rodziców, którzy muszą wykazać się nie tylko cierpliwością. Nie powinni zmuszać dziecka do pójścia do szkoły, jeśli nie będzie na to gotowe. Jeśli psychoterapia nie przyniesie efektów, w niektórych przypadkach zaleca się farmakoterapię. Zalecane preparaty najczęściej przepisuje się na kilka- kilkanaście miesięcy, a po upływie tego czasu stopniowo odstawia.

Warto dodać, że im wcześniej zacznie się leczyć fobię szkolną, tym lepsze będą efekty. Nieleczona może mocno oddziaływać na dorosłe życie - może m.in. zmienić się w fobię pracy.