To twoje prawo

Ciąża nie jest żadnym przeciwwskazaniem do pracy. Ale będąc w stanie odmiennym, zasługujesz na specjalne traktowanie.

Kobiet nie wolno zatrudniać przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia (art. 176 kodeksu pracy). Jednak niektórych prac zabrania się wszystkim paniom, innych (patrz: ramka na sąsiedniej stronie) - tylko przyszłym mamom. Zakazy dotyczące ciężarnych są bezwzględne, co znaczy, że prac tych nie wolno powierzać kobiecie nawet za jej zgodą. Dlatego przy rekrutacji do nich pracodawca może zażądać od kandydatki zaświadczenia, że nie jest ona w ciąży (art. 221 kp). W innych sytuacjach żądanie takie byłoby niezgodne z prawem.

Co zrobić, jeśli kobieta zajdzie w ciążę, a wykonuje pracę wzbronioną przyszłym mamom? Pracodawca musi wtedy powierzyć jej inne obowiązki, a jeśli nie ma takiej możliwości - zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy. To zwolnienie nie oznacza zerwania umowy o pracę - polega na tym, że kobieta nie przychodzi do pracy, ale dostaje dotychczasową pensję.

Niektóre prace zostały uznane za szkodliwe dla kobiet w ciąży, jeśli wykonywane są dłużej, niż wskazuje limit. Należy do nich praca przy komputerze, która nie może przekraczać czterech godzin dziennie. I w tym przypadku pracodawca musi w pozostałych godzinach zapewnić kobiecie inne bezpieczne zajęcie albo zwolnić ją do domu.

Bez względu na to, czy kobieta pracuje krócej, czy została przeniesiona na inne stanowisko, czy też jest zwolniona z obowiązku świadczenia pracy, zachowuje prawo do wynagrodzenia w dotychczasowej wysokości (art. 179 par. 4 kp).

Pamiętaj: jeżeli szef nie zmienił warunków pracy na bezpieczne dla twojego zdrowia, masz prawo odmówić pracy (art. 210 par. 1 kp). Nie może cię za to ani zwolnić dyscyplinarnie, ani ukarać, bo swoją odmową nie naruszysz obowiązków pracowniczych.

Zdrowie najważniejsze

Jeżeli lekarz wyda zaświadczenie, że nie możesz wykonywać dotychczasowych obowiązków, pracodawca ma obowiązek to respektować. W zależności od zaleceń lekarskich musi np. skrócić czas pracy albo zaproponować inną pracę. W przeciwnym razie pozostaje zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy (w każdym przypadku pensja jest taka jak przed ciążą).

Pamiętaj, to, że w firmie nie są w stanie zapewnić ci odpowiedniej pracy, nie może być powodem szykan wobec ciebie. Jeśli rozwiążą z tobą umowę o pracę, to sprawę w sądzie pracy masz wygraną.

W nocy nie, w delegację tak

Kobieta w ciąży nie może pracować w nocy ani w godzinach nadliczbowych (nawet jeśli się na to zgadza). Może natomiast - ale tylko jeżeli wyrazi na to zgodę - wyjeżdżać w delegacje albo pracować w systemie tzw. przerywanego czasu pracy (przerwy trwającej nawet do pięciu godzin nie wlicza się do czasu pracy). W razie odmowy nie ponosi żadnych konsekwencji.

Pamiętaj, jeśli już pracujesz w systemie przerywanego czasu pracy, a ze względu na ciążę nie chcesz dłużej pracować w ten sposób, przełożony musi powierzyć ci inne obowiązki lub zmienić system czasu pracy na dogodny dla ciebie. Może też pozwolić ci nie przychodzić do pracy (a wysokość twojej pensji nie ulegnie zmianie).

Dopuszczalny czas pracy

Kobieta w ciąży może pracować do ośmiu godzin dziennie i nakaz ten nie dopuszcza żadnych wyjątków. Jeśli więc jest zatrudniona w systemie tzw. równoważnego czasu pracy (praca co drugi dzień po 12 godzin), to jej dzień pracy ulega skróceniu do ośmiu godzin, ale wynagrodzenie dostaje w poprzedniej wysokości (czyli jak za12-godzinny dzień pracy). Przyszła mama może ubiegać się o zgodę na indywidualny czas pracy - np. zaproponować, że będzie przychodzić do firmy dwie godziny wcześniej (albo później) i wychodzić odpowiednio wcześniej (lub później). Jednak pracodawca nie musi się na to godzić (art. 142 kp).

Pamiętaj, masz prawo odmówić pracy, jeśli szef każe ci pracować w nocy albo dłużej niż osiem godzin dziennie (art. 210 par. 1 kp).

Zwolnienie na badania

Na badania medyczne pracodawca musi udzielić wolnego (art. 185 par. 2 kp). Ale - uwaga - tylko na badania, które zalecił lekarz. Przepisy nie precyzują, ile wolnego się należy. Powinno go być tyle, żebyś zdążyła dojechać na badania i z nich wrócić oraz załatwić wszystkie "inne czynności związane z badaniem". Za czas nieobecności w pracy z tego powodu należy się wynagrodzenie w pełnej wysokości. Pracodawca oblicza je tak jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.

Prace zakazane

Jeśli jesteś w ciąży, nie możesz pracować między innymi:

- dłużej niż 3 godz. dziennie w pozycji stojącej

- przy podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów powyżej 3 kg przy pracy stałej i 5 kg przy pracy dorywczej

- przy przewożeniu ciężarów o masie 12,5 kg na taczkach, 20 kg na wózkach i 75 kg na wózkach na szynach

- w wymuszonym rytmie pracy (np. przy taśmie produkcyjnej)

- na wysokości, poza miejscem, które ma pełne zabezpieczenie przed upadkiem (np. galeria)

- na stanowisku narażonym na działanie czynników rakotwórczych albo substancji chemicznych (ołów, rtęć, preparaty do ochrony roślin)

- wchodząc i schodząc po drabinie i klamrach

- w miejscu, gdzie występują nagłe zmiany temperatury powietrza (przekraczające 15°C)

- w wykopach i zbiornikach otwartych

- w zbiornikach i kanałach

- tam, gdzie istnieje ryzyko zakażenia, m.in. wirusem różyczki i HIV

Art. 176 Kodeksu pracy; załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1996 r. (Dz.U. nr 114, poz. 545 ze zm.).

Więcej o:
Copyright © Agora SA