Tę bajkę zna każdy Polak. Wiedzieliście, że jej "ojciec" jest autorem szkolnej lektury?

Koziołka Matołka, co wyruszył w świat, a konkretnie do Pacanowa, zna chyba każdy Polak. Bajka powstała na podstawie książek o Koziołku Matołku autorstwa Kornela Makuszyńskiego. Jednak niewielu wie, że przed II wojną światową był jednym z najpoczytniejszych, najbardziej popularnych i najbardziej płodnych literacko polskich pisarzy. Bo historia o kózce nie jest jedyną. Makuszyński jest również autorem powieści młodzieżowej, zawierająca elementy powieści detektywistycznej, która weszła do szkolnego kanonu lektur.

Kornel Makuszyński to jeden z najpopularniejszych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego. Pisał i tworzył z myślą o dzieciach. Tych najmłodszych i nieco starszych. Przyszedł na świat 8 stycznia 1884 roku w Stryju, mieście pod zaborem austriackim. Zadebiutował w 1908 roku i przez następne 40 lat wydał kilkadziesiąt książek. W jego literackim dorobku znalazły się pozycje, które zostały włączone do kanonu lektur szkolnych. Znają je wszyscy, młodsi i starsi, bo któż z nas nie kojarzy wesołej kózki, co to szła z tobołkiem na kiju do Pacanowa?

Zobacz wideo Karolina Gruszka, Andrzej Grabowski, Dorota Kolak i dzieciaki. Zobacz zwiastun filmu "Za duży na bajki"

Makuszyński i jego powieści dla dzieci

Kornel Makuszyński jest autorem wierszy, książek, ale także licznych powieści i bajek, z których chyba najpopularniejsze to: "Awantura o Basię", "Przygody Koziołka Matołka" i "Szatan z siódmej klasy".

"Przygody Koziołka Matołka" zostały wydane w 1933 roku, a ilustrację do nich wykonywał Marian Walentynowicz. "Mimo zdecydowanie negatywnych reakcji krytyki, szydzącej z częstochowskich rymów, kolorowe książeczki były rozchwytywane. Zrobiły autentyczną furorę, jak nieco później filmy Disneya. Autorzy książeczki byli zasypywani listami od rodziców, którzy w imieniu małoletnich pociech domagali się kontynuacji przygód sympatycznego, acz niekoniecznie bystrego bohatera" – czytamy na portalu culture.pl.

 

Można oczywiście tu przyjąć założenie, że dla większości polskich czytelników Makuszyński jest przede wszystkim autorem "Przygód Koziołka Matołka", ale tu również warto nadmienić o młodzieżowej powieści z wątkami detektywistycznymi, która weszła do kanonu lektur szkolnych. Mowa oczywiście o "Szatanie z siódmej klasy". Tu głównym bohaterem jest Adam Cisowski, chłopiec bardzo inteligentny, ciekawy świata i z żyłką detektywistyczną. Powieść opowiada o tajemnicy z czasów wojny francusko-rosyjskiej (1812–1813), historii rodu oraz zagadce, którą Adaś, wraz z rodziną Gąsowskich, będzie musiał rozwiązać.

Po sukcesie tej powieści Kornel Makuszyński zdecydował się na napisanie kontynuacji losów owego Szatana. Książka miała się ukazać na koniec 1939 roku. Rękopis książki spłonął jednak podczas oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 roku w zbombardowanym mieszkaniu pisarza. Makuszyński nigdy potem do tego tematu nie wrócił.

Wojna, wojna i po wojnie, czyli trudne losy pisarza w nowej rzeczywistości

Kiedy wybuchła II wojna światowa, Kornel Makuszyński przebywał w Warszawie. W czasie jednego z nalotów bombowych zrzucona bomba trafiła w kamienicę, gdzie znajdowało się mieszkanie pisarza. On sam cudem ocalał, ale stracił cały swój dorobek, wszystkie rękopisy i zbiory sztuki. Okupację niemiecką pisarz przeżył w Warszawie, gdzie nawiązał współpracę z prasą powstańczą. Po upadku Powstania Warszawskiego trafił do obozu w Pruszkowie. Potem dotarł do Krakowa. W listopadzie 1944 roku zamieszkał w Zakopanem.

I chociaż wojna dobiegła końcowi, nowe czasy dla Makuszyńskiego były prawdziwym dramatem. Został objęty zakazem publikacji i poddany szykanom. "Nieakceptowanemu Makuszyńskiemu udało się w nowej rzeczywistości wydać tylko jedną nową książkę – 'List z tamtego świata' (1946), dzięki wydawnictwu, które ostało się jeszcze w prywatnych rękach" – podaje portal culture.pl. Jego życie nie było usłane różami. Żył w niedostatku i zapomnieniu. Utrzymywała go żona, która uczyła muzyki. Nie mógł pogodzić się z własnym losem i czasami, w których zabrakło dla niego miejsca.

Kornel Makuszyński zmarł 31 lipca 1953 r. Został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.

Więcej o: