Samogłoski w język polskim. Które litery to samogłoski i ile ich jest?

Co to są samogłoski? 

Samogłoski w języku polskim spełniają bardzo ważne funkcje w zdaniach. Co to są samogłoski? Samogłoski zaliczają się do głosek, czyli najmniejszych dźwięków mowy, których nie da się już podzielić. Obok samogłosek, głoskami są również spółgłoski. Charakterystyczną cechą samogłosek, odróżniającą je od spółgłosek jest to, że tworzą one pojedynczy dźwięk. Podczas wymawiania samogłosek, powietrze swobodnie przepływa przez gardło. 

Samogłoski i spółgłoski — jaka jest różnica w dźwięku? 

Czym różnią się samogłoski i spółgłoski? Różnica słyszana jest od razu podczas wypowiadania poszczególnych liter. Brzmienie samogłosek jest bardzo charakterystyczne. Już sama ich nazwa wskazuje, że brzmią "same". Jako przykład weźmy samogłoskę "e". Wymawiając "eeee" nie usłyszymy nic ponad dźwięk samej głoski. Przy spółgłoskach natomiast daje się usłyszeć więcej niż jedną literę. Przykład? Wymawiając przez dłuższy czas spółgłoskę "t", usłyszymy "tyyy". Nazwa spółgłosek również wskazuje na brzmienie na "spół" z innymi literami. 

Samogłoski i spółgłoski — podział i różnice w aparacie mowy

Jakie są różnice w wypowiadaniu samogłoski i spółgłoski? Podział między samogłoskami i spółgłoskami widoczny jest na pierwszy rzut oka w aparacie mowy. Wypowiadając samogłoski, otwieramy szeroko usta, a ich wymowa jest donioślejsza. W przypadku spółgłosek natomiast aparat mowy w trakcie wymawiania jest bardziej zbliżony lub zamknięty. 

Ile jest samogłosek? 

Ile jest samogłosek w języku polskim? Samogłoski, choć są bardzo ważne dla naszego języka, stanowią jedynie niewielką część alfabetu. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, ile jest samogłosek, to odpowiedź brzmi: osiem. Do grona samogłosek występujących w języku polskim zaliczamy: A, Ą, E, Ę, I, O, Y oraz U (Ó). 

Wszystkie samogłoski ustne. Jak je prawidłowo wymawiać? 

Biorąc pod uwagę metodę nacisku na podniebienie miękkie, samogłoski dzielimy na samogłoski ustne i samogłoski nosowe. Wszystkie samogłoski ustne, które możemy wyróżnić w języku polskim to: A, E, I, Y, O, U. Sposób prawidłowej wymowy poszczególnych samogłosek ustnych przedstawia się następująco:

• A — usta powinny być delikatnie rozchylone, a język swobodnie ustawiony w jamie ustnej
• E — wypowiadane jest również z lekko otwartą buzią, a ułożenie ust przypomina przy tym delikatny uśmiech
• I — wargi powinny być mocno rozciągnięte na boki i "spłaszczone"
• Y — wargi również są spłaszczone, ale nieco mniej niż przy wymowie I
• O — usta przybierają okrągły kształt i są nieco wysunięte do przodu na kształt "dzióbka"
• U — wargi są ustawione podobnie, jak w przypadku samogłoski O, ale należy bardziej je wyciągnąć.

Samogłoski nosowe — które samogłoski zaliczane są do nosowych? 

Samogłoski nosowe to Ą i Ę. Ich wymowa niekiedy bywa kłopotliwa. Jednym z podstawowych błędów podczas wymawiania samogłosek nosowych jest przesadne ich eksponowanie na końcu wyrazu. Jako przykłady można podać czasowniki "idę", "uczę", "myślę" itd. Trudności mogą pojawić się także podczas wymawiania słów "zaczął" (czyt. zaczoł) czy wziął (czyt. wzioł). Widoczne jest to zwłaszcza u dzieci, które zaczynają swoją przygodę z nauką poprawnego języka. 

Jakie są samogłoski, czyli o innych podziałach samogłosek

Podział na samogłoski ustne i samogłoski nosowe nie jest jedynym, jaki ma zastosowanie do samogłosek. Jakie są samogłoski, jeżeli weźmiemy pod uwagę sposób ułożenia języka w ustach podczas wymowy poszczególnych samogłosek? W tym podziale możemy wyróżnić:

• w ruchu poziomym języka: samogłoski tylne tj. O, U, Ą, samogłoski przednie tj. E, Ę, Y samogłoskę środkową tj. A 
• w ruchu pionowym języka:
• samogłoski wysokie tj. I, U, Y
• samogłoski średnie tj. E, Ę, Ą, O
• samogłoskę niską tj. A

Inny podział odnosi się do ułożenia warg w trakcie wypowiadania samogłosek. W tym podziale wyróżniamy:

• samogłoski płaskie tj. I, Y, E, Ę
• samogłoski okrągłe tj. U, O, Ą
• samogłoskę obojętną tj. A

Samogłoski w języku polskim — jakie spełniają funkcje? 

Jakie funkcje spełniają samogłoski w języku polskim? Jedną z głównych funkcji samogłosek jest umożliwienie podziału wyrazy na sylaby. Dzielenie na sylaby polega na podziale wyrazu na tyle części, ile ma samogłosek. Każda sylaba musi zawierać jedną samogłoskę. Podczas podziału na sylaby samogłoski najczęściej występują na końcu sylaby, ale nie jest to regułą. Samogłoski sprawiają, że język polski jest płynny i "miękki". Dzięki samogłoskom wypowiadane słowa stają się melodyczne, a przez to język jest prostszy do nauki. Warto wspomnieć również o tym, że samogłoski są wyznacznikiem akcentu podczas wymawiania danego słowa. W oparciu o nie odpowiednio intonujemy wypowiadane zdania. Są one również wyznacznikiem emocji. Mówiąc np. "aaa" możemy wyrazić zrozumienie lub np. strach. Zdziwienie wyrażamy poprzez "ooo". Z kolei wypowiadając samogłoskę "yyy" dajemy znać rozmówcy, że czegoś nie rozumiemy.

Zobacz też: Książki do nauki czytania - wybraliśmy kilka najciekawszych tytułów dla dzieci