Według ustawy o statystyce publicznej uczestnictwo w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań jest obowiązkowe, a za odmowę udziału grozi kara grzywny wysokości do 5 tys. zł. Należy zaznaczyć, że Spis Powszechny ma zawierać aktualne i wiarygodne informacje dotyczące tego, jak kształtuje się ludność w Polsce. Od 2021 roku obligatoryjną formą przekazania informacji jest zapis internetowy. Osoby, które będą miały problem z elektroniczną formą uzupełnienia formularza dostępnego na stronie GUS, będą mogli zrobić to za pomocą spisu telefonicznego (ta opcja będzie dostępna od maja) lub w późniejszym czasie będą mogli skorzystać także z osobistej pomocy rachmistrza spisowego.
Spisy powszechne pozwalają ustalić "kim jesteśmy", "jak i z kim żyjemy" oraz "ilu nas jest". Ich celem jest zebranie informacji o stanie ludności i jej strukturze według ustalonych cech demograficznych i społeczno-zawodowych, w oznaczonym momencie, na określonym terytorium.
Spisy powszechne obejmują całą populację ludności i mieszkań (w przypadku narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań) lub gospodarstw rolnych (w przypadku powszechnego spisu rolnego). Oznacza to, że dane uzyskiwane w wyniku spisu powszechnego pochodzą od wszystkich obywateli. Co istotne, w przypadku wielu cech demograficzno-społecznych, jak np. wyznanie, narodowość czy stopień niepełnosprawności, spisy powszechne są dla państwa jedynym źródłem danych
- czytamy na oficjalnej stronie GUS.
Wszystkie dane osobowe przetwarzane w ramach prac spisowych są poufne i podlegają szczegółowej ochronie, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o statystyce publicznej oraz w ustawie o ochronie danych osobowych. Dane osobowe od momentu ich zebrania stają się danymi statystycznymi i są objęte tajemnicą statystyczną.
W spisie należy uwzględnić wszystkie osoby, które w dniu 31 marca 2021 roku. o godz. 24:00 mieszkały pod danym adresem, co oznacza, że rodzice będą musieli podać także dane dzieci, takie jak: imię, nazwisko, drugie imię oraz numer pesel. W przypadku braku numeru pesel rodzice są zobowiązać, podać imię, nazwisko oraz datę urodzenia dziecka.
Osoby dorosłe powinny samodzielnie udzielić odpowiedzi na pytania, natomiast osoby małoletnie, powinny zostać spisane przez rodziców lub opiekunów prawnych. Dane dotyczące osób nieobecnych przekazują osoby pełnoletnie wspólnie z nimi zamieszkałe, jeśli znają dane wymagane przez aplikację spisową. Dopuszcza się możliwość udzielenia odpowiedzi za osoby zamieszkałe w danym mieszkaniu – za ich zgodą – przez dorosłą osobę również zamieszkałą w tym mieszkaniu
- wyjaśniono na stronie GUS.
Za osoby małoletnie (tj, w wieku 0 do 17 lat) zgodnie z przepisami ustawy o NSP spisu dokonują rodzice lub opiekunowie prawni.