Bezwarunkowy dochód podstawowy jest świadczeniem socjalnym, które zakłada 1200 zł dla osoby dorosłej - niezależnie od dochodów i innych czynników - i ok. 600 zł na dziecko wypłacane przez państwo co miesiąc. Bezwarunkowym dochodem podstawowym (zwanym także gwarantowanym lub obywatelskim) zajął się Polski Instytut Ekonomiczny i przygotował raport „Bezwarunkowy Dochód Podstawowy. Nowy pomysł na państwo opiekuńcze?”, w którym opracował koncepcję takiego świadczenia.
Bezwarunkowy dochód podstawowy to świadczenie, które wzbudza wiele emocji. Zakłada bowiem wypłacanie z budżetu państwa pieniędzy bez względu na dochody. Nie wymagałoby nawet podjęcia żadnej pracy zarobkowej.
Pomysł zagwarantowania każdemu obywatelowi stałego świadczenia w równej wysokości dla wszystkich budzi wiele emocji. Dla jednych dochód gwarantowany byłby ucieleśnieniem podstawowej zasady sprawiedliwości, wedle której zasoby ziemi są wspólne, a wszystkie osiągnięcia ludzkości są efektem zbiorowego wysiłku oraz akumulacji wiedzy i doświadczeń przez pokolenia
- wyjaśnia w raporcie Polski Instytut Ekonomiczny. Z drugiej strony, autorzy raportu zauważają, że:
Dla innych pomysł taki byłby zaprzeczeniem podstawowych zasad sprawiedliwości oraz społecznych podstaw rozwoju, wedle których jednostki powinny być wynagradzane proporcjonalnie do trudu i wysiłku wkładanego w pracę.
Bezwarunkowy dochód podstawowy odpowiadałby na zmieniające się potrzeby współczesnych społeczeństw. Polski Instytut Finansowy wyjaśnia, że wpłynąłby na zmniejszenie nierównego dostępu do świadczeń socjalnych w odniesieniu do elastycznych form zatrudnienia lub zmniejszającego się zapotrzebowania na pewne kwalifikacje pracowników. Bezwarunkowy dochód podstawowy byłby odpowiedzią na luki obecnego systemu zabezpieczeń obywateli i pomocy społecznej.