Stan wyjątkowy i stan klęski żywiołowej. Czym się różnią?

Coraz częściej mówi się o wprowadzeniu w Polsce stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej. To radykalne kroki. Czy rząd zdecyduje się na takie rozwiązanie? Czym się różni stan wyjątkowy od stanu klęski żywiołowej?

Stan wyjątkowy - zasady

W ustawie o stanie wyjątkowym z dnia 21 czerwca 2002 roku czytamy, że może on zostać wprowadzony:

W sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego
Rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela powinny być odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą

- brzmi art. 2. ust. 1.

Wniosek Rady Ministrów w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego Prezydent RP jest zobowiązany rozpatrzyć jak najszybciej. Najdłuższy czas obowiązywania tej ekstraordynaryjnej sytuacji to 90 dni. Oczywiście mogą być sytuacje nadzwyczajne – na przykład ustąpienie głowy państwa.

Ustawa mówi też o tym, że w czasie stanu wyjątkowego zawieszone mogą zostać prawa do:

1) organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju zgromadzeń;

2) organizowania i przeprowadzania imprez masowych oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych, niebędących imprezami masowymi;

3) strajków pracowniczych i innych form protestu w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach;

4) strajków i innych niż strajki form akcji protestacyjnych rolników;

5) akcji protestacyjnych studentów organizowanych przez studenckie samorządy, stowarzyszenia lub organizacje;

6) zrzeszania się poprzez:

a) ustanowienie zakazu tworzenia i rejestracji nowych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji,

b) nakazanie okresowego zaniechania działalności zarejestrowanych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji, których działalność może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego”.

Ustawa mówi też o tym, że rządzący mogą zdecydować się także na inne stany nadzwyczajne: stan wojenny lub stan klęski żywiołowej. O ile ten pierwszy w przypadku pandemii nie może być brany pod uwagę, o tyle stan klęski żywiołowej już tak.

Zobacz wideo Czy w Polsce powinien zostać wprowadzony stan klęski żywiołowej?

Stan klęski żywiołowej - zasady

W art. 232. Konstytucji RP jest mowa o stanie klęski żywiołowej:

W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.

Wszystko precyzuje ustawa o stanie klęski żywiołowej. Art. 2 ustawy mówi między innymi o tym, że:

stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia

Artykuł 3 ust. 2. tłumaczy, co znaczy katastrofa naturalna:

zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu

Ustawa przewiduje 30 dni jako maksymalny czas obowiązywania stanu klęski żywiołowej. Wprowadza go Rada Ministrów, może przedłużyć Sejm.

Rozdział 3 ustawy o stanie klęski żywiołowej mówi też o ograniczeniu praw i wolności. Większość zapisów jest takich samych, jak w ustawie o stanie wyjątkowym. Różni dotyczą możliwości nakazania:

pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia

A także między innymi takich obowiązków jak:

poddanie się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów, niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych, poddanie się kwarantannie
Więcej o:
Copyright © Agora SA