Staropolskie imiona: przykłady, historia, rodzaje

Staropolskie imiona brzmią dziś nieco. egzotycznie i zdecydowanie działają na wyobraźnię. Niektóre są piękne i szlachetne, inne budzą śmiech. Jakie są najdziwniejsze i spotykane dziś staropolskie imiona męskie i kobiece? Jaka jest ich historia, a także podział?

Staropolskie imiona tworzą bogaty katalog. Niektóre z nich, takie jak Kazimiera, Wanda, Leszek czy Miłosz słyszymy do dziś. Inne, takie jak Dobrosława, Sława czy Miłochna, Krzesimir lub Mieszko są oryginalne i rzadko spotykane - zwracają na siebie uwagę. Jednak większość imion słowiańskich nie tylko poszła w zapomnienie, ale i budzi uśmiech. Nie do pomyślenia raczej jest, by Bdzigost, Minigniew, Bolelut, Ciecimiar czy Pękosław, a także Pężyrka, Sięgniewa, Cirzpisława, Mszczuja, Pęcisława czy Wyszeniega nie intrygowały i nie prowokowały różnych komentarzy.

Staropolskie imiona: cechy charakterystyczne

Imiona staropolskie tworzono ze słów używanych w języku staropolskim. Wywodzą się one z przedchrześcijańskiej tradycji słowiańskiej lub są tworzone na ich wzór. Mają wiele cech charakterystycznych. Nie odwoływano się w nich na przykład do wyznawanych bogów, a i nie stosowano elementów leksykalnych związanych z rybołówstwem, łowiectwem, myślistwem czy hodowlą. Nie stosowano również imion związanych z bronią, nie spotyka się nawiązań do nazw zwierząt.

Staropolskie imiona nie tylko identyfikowały osobę, ale i wyrażały życzenie, by dziecku się szczęściło. Imiona były ściśle powiązane ze słowiańską magią i zwyczajami. Traktowano je jak wróżbę. Co interesujące właściwe imię było nadawane dziecku późno, w wieku około siedmiu lat, dopiero w czasie postrzyżyn. Wcześniej maluchy nosiły imiona zastępcze, które pozornie umniejszały ich wartość. Miało to na celu ochronę przed złymi mocami.

Staropolskie imiona żeńskie tworzono dodając końcówkę -a do imienia męskiego, choć niektóre człony występowały wyłącznie w imionach kobiecych. To na przykład człon -wola –cześć, -wieść, -włość czy –żyźń. Istniały także staropolskie imiona damskie, których odpowiedniki męskie nie zostały odnalezione.To na przykład Nieluba, Niemiła, Włościsława, Ludomiła, Ludźmiła, Niedomira, Cirzpisława, Częstobrona czy Dobromiła.

Staropolskie imiona: historia

Imiona staropolskie współistniały z imionami chrześcijańskimi do przełomu XV i XVI wieku. Bywało, że noworodki otrzymywały imiona słowiańskie, a imię chrześcijańskie nadawano im podczas chrztu. Z czasem imiona staropolskie zaczęły być wypierane. Zachowały się między innymi te, które nosili polscy święci.

Odrodzenie staropolskich imion miało miejsce w XIX wieku. Stało się to pod wpływem filozofii romantyzmu, nawiązującej do tradycji, przeszłości, patriotyzmu i tożsamości narodowej.

Staropolskie imiona: rodzaje

Staropolskie imiona były bardzo różne. Wyróżnia się imiona imiesłowowe, imiona jednoczłonowe i imiona złożone, czyli dwuczłonowe.

Staropolskie imiona dwuczłonowe nadawano pierwotnie dzieciom z wyższych warstw społecznych. Najczęściej w użyciu, jako drugi człon, były: -mir i –sław. To na przykład Bolesław (bole- i –sław), Sławomir (sławo- i –mir), Mirosław (miro- i –sław).

Staropolskie imiona dwuczłonowe odnosiły się do:

  • powiązań rodzinnych i relacji pomiędzy członkami rodziny. To na przykład Bratumił czy Siestrzemił,
  • stosunku do innych ludzi. To na przykład  Radogost,Ludomir czy Gościrad, Miłogost i Uniegost,
  • walki, wówczas zawierały człon: -bor, Broni-, Kazi-, -pełk, Raci-, -woj. To na przykład Kazimir, Mściwoj, Bronisław,
  • sławy (wyrażały życzenie sławy i bohaterstwa). Wówczas imiona staropolskie zawierały człon: Mir-, -mir, Sław-, -sław. To na przykład Mirosław czy Sławomir,
  • kultu bóstwa. Wówczas imiona zawierały człon: Bog-, -bóg, Trzeb-. To na przykład Bogusław, Bogumił, Bogdan, Chwalibogczy Trzebiesław,
  • mocy ochronnych. Imiona miały odwrócić uwagę demonów i złych mocy. Najczęściej zawierały przeczenie „nie”, odnosiły się do braku, niepokoju czy udręki. To na przykład Niemir, Nierad, Męcimir, Biezdar czyPrzezmir.

Szukasz imienia dla dziecka? Nie popełnij tych błędów

Zobacz wideo

Z kolei staropolskie imiona imiona imiesłowowe miały budowę imiesłowu biernego czasu przeszłego lub imiesłowu biernego czasu teraźniejszego. To na przykład imię Chocian, Kochan, Miłowan czy Myślim, Radzim, Borzym.

Stosowano również zdrobnienia, które z czasem się usamodzielniały.I tak pojawił się Gosz (od Godzisław – Gosz), Stach (od Stanisław) czy Radochna (od Radosławy).

Staropolskie imiona niezłożone, czyli jednoczłonowe, pochodziły od przymiotników lub rzeczowników pospolitych, nazw części ciała, cech zewnętrznych i charakteru człowieka, czerpały także ze świata zwierząt i roślin. Obecne w nich były również inspiracje topograficzne. Imiona były utworzone od nazw abstrakcyjnych i nazw pokarmów, niektóre nawiązywały do pochodzenia. Znane są też imiona inne, takie jak Mogiłek, Trup, Kożuszek czy Pożar.

Więcej o:
Copyright © Agora SA