Testosteron: jaką rolę odgrywa w organizmie kobiety i mężczyzny?

Testosteron jest podstawowym androgenem wytwarzanym i wydzielanym przez śródmiąższowe komórki jądra. Za utrzymanie jego poziomu odpowiada przysadka mózgowa. Z czym się wiąże zbyt wysokie i za niskie stężenie testosteronu?

Testosteron jest hormonem androgennym produkowany przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach pod wpływem hormonu luteinizującego, a także w niewielkich ilościach przez korę nadnerczy, jajniki i łożysko. Testosteron to najważniejszy męski hormon płciowy, który u kobiet też odgrywa pewną rolę.

Wydzielanie testosteronu

Na produkcję testosteronu wpływa przysadka mózgowa kontrolowana przez podwzgórze. Gdy hormonu jest za mało, zaczyna wydzielać tak zwany hormon stymulujący, który pobudza jądra lub jajniki do pracy. Następnie testosteron - z jąder i jajników - przekazywany jest do krwi, gdzie łączy się z białkiem SHBG (Sex Hormone Binding Globuline). Tylko niewielka część hormonu występuje w postaci wolnej oraz związanej z albuminami.

Wydzielanie testosteronu wykazuje wyraźne wahania dobowe. Najwyższe stężenie obserwuje się rano, spadek po południu i wzrost wieczorem. Stężenie testosteronu waha się również w zależności od stanu zdrowia i stanu emocjonalnego, jak również wieku. Poziom testosteronu u mężczyzny utrzymuje się na wysokim poziomie do około 30. roku życia, po czym stopniowo spada. O tym, jak szybko do tego dochodzi, decyduje wiele czynników, między innymi styl życia czy sposób odżywiania.

Testosteron - rola i funkcje

Testosteron jest hormonem androgenicznym, co oznacza, że odpowiada za męskie cechy organizmu. Hormon ten jest odpowiedzialny za kształtowanie płci i wykształcenie cech płciowych w życiu płodowym. Synteza testosteronu ma miejsce już od około siódmego tygodnia życia płodowego. Jego niedobór lub brak wywołuje wady rozwojowe, takie jak spodziectwo czy obojnactwo rzekome męskie.

Pod wpływem testosteronu następuje rozwój jąder, pęcherzyków nasiennych, moszny, gruczołu krokowego, prącia. Hormon ten pobudza rozwój gruczołu krokowego, zwiększa jego objętość. Poza tym testosteron wpływa na spermatogenezę oraz wykształcanie drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych: męski typ owłosienia, rozkład tkanki tłuszczowej, utrzymanie popędu płciowego, budowa ciała. Oprócz tego hormon odgrywa zasadniczą rolę w pobudzaniu i utrzymaniu funkcji seksualnych mężczyzny. Może zwiększać poziom libido.

Testosteron wykazuje działanie anaboliczne: zatrzymywanie w organizmie sodu, potasu, fosforu, zwiększanie tworzenia białek i zmniejszanie ich katabolizmu, ma wpływ na rozrost mięśni szkieletowych. W niewielkim stopniu powoduje także zwiększenie masy mięśniowej. Do zadań testosteronu należy również stymulowanie produkcji erytropoetyny oraz modulowanie komórkowej odpowiedzi układu odpornościowego. Największy wpływ testosteronu na organizm można zaobserwować w okresie dojrzewania płciowego.

Testosteron u kobiet

Testosteron u kobiet działa antagonistycznie w stosunku do estrogenów, tym samym:

  • zmniejsza nadmierne krwawienie i obrzęki piersi przed menstruacją, hamuje wydzielanie gonadotropin z przysadki,
  • hamuje laktację,
  • wpływa na występowanie u kobiety cech fizycznych męskich: zmiana sylwetki ciała, obniżenie skali głosu, nieprawidłowe owłosienie.

Wpływ testosteronu oraz innych androgenów u kobiet jest przede wszystkim związany z wpływem na metabolizm tkanki kostnej, nastrój i poziom libido. U kobiet wytwarzanie testosteronu także jest zmiennie, zależne od fazy cyklu miesiączkowego. Najniższe stężenie osiąga we wczesnej fazie folikularnej. Najwyższe stężenie testosteronu we krwi obwodowej obserwuje się wczesnym rankiem.

Jak wyglądają poszczególne fazy cyklu menstruacyjnego? Ile trwa i kiedy wypadają dni płodne?

Zobacz wideo

Wysoki poziom testosteronu

Zbyt wysokie stężenie testosteronu nie jest korzystne, ponieważ może wpływać na obniżenie odporności i zwiększać tym samym podatność na różne choroby, tak ostre, jak i przewlekłe, z nowotworami i depresją włącznie. Wskutek nadmiaru testosteronu pojawiają się także zmiany w tkance łącznej i zaburzenia błędnikowe.

Niski poziom testosteronu

Zmniejszenie stężenia testosteronu może mieć związek nie tylko z wiekiem, ale i stylem życia bądź chorobami. Bywa, że jest skutkiem długo utrzymującego się stresu, nadużywania alkoholu, palenia papierosów. Sytuacji sprzyja miażdżyca, cukrzyca czy schorzenia jąder. Gdy poziom testosteronu jest zbyt niski, postura mężczyzny zaczyna nabierać kobiecych kształtów, rzednie owłosienie, pojawia zmęczenie i apatia.

Więcej o:
Copyright © Agora SA