Ganglion - galaretowata torbiel. Przyczyny, objawy i leczenie

Ganglion, czyli torbiel galaretowata, jest pseudotorbielą łącznotkankową, która tworzy się w okolicach torebek stawowych oraz ścięgien. Od torbieli prawdziwej odróżnia ją to, że ta nienowotworowa przestrzeń jamista nie posiada wyściółki nabłonkowej. Ganglion to jama o charakterze zmiany patologicznej, która objawia się jako wyczuwalny lub widoczny guzek. Jest wypełniona płynem lub galaretowatą substancją, a jej ściany są wysłane tkanką łączną. Ganglion nie jest bolesny przy ucisku, można go częściowo przesunąć.

Ganglion częściej dotyka kobiety, zwłaszcza pomiędzy dwudziestym a czterdziestym rokiem życia. Choć zmiana może pojawić się właściwie wszędzie, najczęściej spotyka się ganglion na stopie i ganglion nadgarstka, rzadziej kolana lub innych stawów. Ganglion na stopie rośnie głęboko pod skórą, na górnej stronie stóp. Nieleczona zmiana powiększa się, boli, utrudnia nie tylko dobór obuwia, ale i chodzenie. Ganglion na stopie zdarza się rzadziej niż ganglion nadgarstka, który najczęściej dotyka osoby, które spędzają dużo czasu z myszką, przed komputerem. Do jego powstania doprowadza długotrwała praca z ręką utrzymywaną w jednej pozycji.

Ganglion zazwyczaj jest powodem dolegliwości bólowych, a co z drętwieniem kończyn - czy to też może być niebezpieczne?

Ganglion - przyczyny

Choć powstawanie ganglionu nie jest do końca wyjaśnione, uznaje się, że jest to odczyn zwyrodnieniowy pochewek ścięgnistych na przewlekłe urazy, a przyczyn dopatruje się w nadmiernej produkcji płynu w stawach. Najczęstszą przyczyną jego powstawania są:

• zmiany przeciążeniowe związane z treningiem lub pracą,
• różnego rodzaju urazy,
• stany zapalne torebek stawowych i ścięgien,
• stany zapalne ścięgien mięśni nadgarstka.

Jak wyjaśnia dr med. Paweł Kamiński z Oddziału Chirurgii Urazowej, Ortopedii i Rehabilitacji Krakowskiego Centrum Rehabilitacji i Ortopedii, podrażniona wskutek przeciążenia lub przewlekłego procesu zapalnego błona maziowa produkuje zwiększoną ilość płynu, który rozpycha torebkę stawu lub pochewkę ścięgna i wytwarza zachyłek. Ponieważ mechanizm zastawkowy nie pozwala na powrót płynu, gromadzi się go coraz więcej.

Ganglion - objawy

Mały ganglion wygląda jak guzek. Zdarza się, że zmiana powiększa w czasie wysiłku fizycznego, zmniejsza się zaś w czasie spoczynku. Jeśli jednak torbiel galaretowata zaczyna powiększać swoje rozmiary i nie zmniejsza ich, mogą pojawić się różne dolegliwości. Najczęściej ganglion wywołuje:

• ból podczas ruchu stawem,
• wzmożone ocieplenie i zaczerwienie skóry w okolicy ganglionu. Powstaje stan zapalny,
• wzmożona wrażliwość na dotyk w miejscu guzka,
• zaburzenia na tle neurologicznym - osłabione czucie na skutek ucisku na nerwy,
• ograniczone ruchy ręką, rzadko niedowład mięśni.

Ganglion - leczenie i diagnostyka

Ganglion nie jest zmianą złośliwą, jeśli jednak zawiera tkankę litą, może się przekształcić w nowotwór złośliwy. Wówczas, gdy pada takie podejrzenie, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Zaleca się usunięcie zmiany lub wykonanie biopsji w celu potwierdzenia bądź wykluczenia podejrzenia.

Zdarza się, że ganglion ustąpi samoistnie. Jeżeli tak się nie stanie, zmianę poddaje się terapii, ponieważ nieleczone schorzenie prowadzi do ograniczenia ruchomości stawów. Choć nie jest to groźne schorzenie, nie można go lekceważyć.

Podstawą leczenia jest zlikwidowanie procesu zapalnego będącego przyczyną powstania ganglionu. Terapia zwykle polega na:

• ucisku zmiany,
• odciążaniu,
• stosowaniu maści z lekami przeciwzapalnymi,
• fizykoterapii (to na przykład laseroterapia, ultradźwięki, pole magnetyczne),
• punkcji i odessaniu zawartości za pomocą igły (z ewentualnym podaniem leku przeciwzapalnego),
• usunięciu operacyjnym (jeśli ganglion wywołuje dokuczliwe objawy lub nie poddaje się leczeniu. Niestety nie gwarantuje to, ze choroba nie wróci).

Rozpoznanie ganglionu stawia się na podstawie objawów klinicznych i badania fizykalnego. Czasem zalecane są badania obrazowe, takie jak USG, rzadziej RTG czy rezonans magnetyczny, który pozwala odróżnić ganglion od innych chorób.  

Ponieważ często zdarzają się nawroty ganglionu, po zabiegu warto unieruchomić staw. To zmniejsza ryzyko nawrotu. Po przeprowadzonym zabiegu, dla wzmocnienia efektu, zalecane są zabiegi rozluźniające i poprawiające krążenie oraz wzmacniające mięśnie.