Mniszek lekarski - właściwości lecznicze. Mlecz a mniszek - jaka jest różnica?

Mniszek lekarski jest wieloletnią byliną, która zarówno w Polsce, jak i całej Europie, występuje powszechnie. Pomimo wielu fantastycznych właściwości jest mylona z mleczem i traktowana jak chwast. Jakie właściwości ma mniszek lekarski? Gdzie znajduje zastosowanie? Czy wszyscy mogą korzystać z jego dobrodziejstwa? Czym się różni od mlecza pospolitego?

Mniszek lekarski, inaczej mniszek pospolity, jest znany i ceniony od dawna. Stosuje się go w medycynie ludowej do leczenia i zapobiegania różnym dolegliwościom. Roślina potocznie nazywana jest dmuchawcem i mleczem (błędnie).

Jak wygląda mniszek lekarski?

Mniszek lekarski jest pospolitą rośliną wieloletnią, która osiąga wysokość  nawet 50 cm. Ma długi i gruby korzeń, a jej łodygi są bezlistne i puste w środku. Posiada jedną lub kilka łodyg (pędów kwiatonośnych), wyrastających z jednego miejsca nad ziemią. Są one bezlistne, z każdej wyrasta tylko jeden kwiatostan. Liście mniszka lekarskiego są długie, lancetowate, pierzasto wycięte. Roślina kwitnie od kwietnia do lipca i jesienią po raz drugi. Wówczas ma żółte, języczkowate, zebrane w koszyczek kwiaty. Po przekwitnięciu kwiatostan przypomina białą, puchową kulę. Wszystkie części rośliny mają biały sok mleczny.

Mniszek lekarski a mlecz

Mniszek lekarski często potocznie jest nazywany mleczem. To błąd, ponieważ mlecz i mniszek to nie to samo. Zarówno mniszek lekarski (Taraxacum officinale), jak i mlecz (Sonchus arvensis L.) pochodzą z rodziny astrowatych i są do siebie łudząco podobne. Obydwa gatunki porastają podobny typ terenów, czyli łąki, tereny trawiaste, zarośla, nieużytki, miedze i rowy. Jak je odróżnić?

Jak odróżnić mniszka lekarskiego od mlecza?
Jak odróżnić mniszka lekarskiego od mlecza? fot. Wikipedia/domena publiczna

Mlecz to chwast, a mniszek lekarski jest ziołem, rośliną jadalną i leczniczą. Mlecz, w odróżnieniu od mniszka lekarskiego, ma jedną łodygę, od której odchodzą pędy poboczne oraz drobne listki. Różnic jest wiele, a jedną z najbardziej charakterystycznych jest to, że o ile mniszek lekarski po przekwitnieniu przekształca się w dmuchawiec, kwiaty mlecza zamieniają się z w twardą kulkę.

Mlecz pospolity a mniszek lekarski
Mlecz pospolity a mniszek lekarski Fot. Kolaż Pixabay/H. Zell, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons
Mniszek lekarski
Mniszek lekarski fot. Autorstwa Joe MiGo - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12504009
Mledcz pospolity
Mledcz pospolity Fot. https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Teacoolish

Mniszek lekarski - właściwości

Mniszek działa przeciwcukrzycowo, moczopędnie, pomaga w dolegliwościach skórnych, żołądkowych, poprawia odporność. Preparaty z mniszka lekarskiego:

  • działają antyoksydacyjnie, hamują działanie wolnych rodników,
  • hamują rozwój wielu bakterii i grzybów,
  • zwiększają wydzielanie żółci w wątrobie, ułatwiają przepływ żółci w przewodach żółciowych, przeciwdziałają zastojom żółci,   
  • mogą być stosowane wspomagająco przy antybiotykoterapii,
  • regulują cykle miesiączkowe i pracę jajników,
  • działają oczyszczająco i odtruwająco, ponieważ substancje zawarte w mniszku lekarskim łączą się z szkodliwymi produktami przemiany materii,
  • wspomagają odporność - są polecane jest w stanach rekonwalescencji,
  • syrop z mniszka lekarskiego ma działanie przeciwkaszlowe, a także oczyszczające, przeciwmiażdżycowe.

Mniszek lekarski - właściwości lecznicze i zastosowanie

Surowcem najczęściej wykorzystywanym w lecznictwie są zbierane wiosną nadziemne części mniszka lekarskiego, wysuszone w przewiewie i zacienieniu. Doskonale nadają się na syrop lub miód. Mniszek lekarski może być także stosowany do sałatek, zup i koktajli. To również surowiec na preparaty lecznicze typu maści, napary, herbaty, napoje, okłady.

Syrop z mniszka lekarskiego może być pozyskiwany z kwiatów, łodygi i korzenia. Jest bardzo zdrowy, ponieważ zawiera witaminę A, witaminę C, witaminy z grupy B oraz minerały, takie jak potas, krzem, magnez, żelazo. Ma również inulinę, kwas krzemowy, asparaginę oraz garbniki.

Preparaty z mniszka lekarskiego stosuje się na różne dolegliwości, związane z zaburzeniami trawienia, zaburzeniami oddawania moczu, zastojem żółci, zaburzeniami metabolicznymi, gdy dokucza reumatyzm, dna moczanowa, ale i brak apetytu. Są pomocne w leczeniu zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, infekcjach górnych dróg oddechowych. Wspierają odporność. Wyciągi z mniszka mogą być również stosowane zewnętrznie -  wpływają na regenerację skóry, przyspieszają procesy gojenia, łagodzą zmiany skórne, a i leczą brodawki czy kurzajki (zmiany należy posmarować mleczkiem, które wydziela świeżo zerwana roślina).

Mniszek lekarski - środki ostrożności

Ponieważ mniszek lekarski może nasilać dolegliwości żołądkowe w przypadku nadkwaśności soku żołądka, nie zaleca się stosowania go u osób, które zmagają się z niedrożnością dróg żółciowych bądź jelit, wrzodami żołądka i nadkwaśnością, kamicą żółciową lub chorobami nerek. Kobiety w ciąży oraz karmiące dzieci piersią przed sięgnięciem po preparaty z mniszka lekarskiego powinny skonsultować to z lekarzem.

Więcej o: