Nadciśnienie tętnicze, inaczej hipertonia czy hipertensja, jest schorzeniem układu krążenia krwi, które charakteryzuje się okresowo lub stale podwyższonym ciśnieniem tętniczym, zarówno skurczowym ("górnym"), jak i rozkurczowym ("dolnym").
Nadciśnienie tętnicze - objawy
Nadciśnienie tętnicze może nie dawać żadnych objawów. Zwykle te pojawiają się dopiero wtedy, gdy ciśnienie krwi jest bardzo wysokie. Ze schorzeniem mogą być powiązane:
- bóle i zawroty głowy,
- uczucie kołatania serca,
- potliwość,
- uderzenia gorąca,
- obniżenie sprawności psychicznej i fizycznej.
Innymi objawami mogącymi świadczyć o nadciśnieniu tętniczym, które pojawiają się z czasem, są skutki powikłań, czyli uszkodzenia narządów, do których doprowadziło wysokie ciśnienie. Są to między innymi:
- obrzęki kończyn,
- zaburzenia widzenia,
- zaburzenia funkcji nerek,
- upośledzenie tolerancji wysiłku,
- deficyty ruchowe.
Nadciśnienie tętnicze - przyczyny
Przyczyny nadciśnienia tętniczego nie są do końca poznane. Uznaje się, że odpowiadają za nie czynniki genetyczne i środowiskowe. W większości przypadków nadciśnienie ma charakter pierwotny, czyli nie ma przyczyny, którą można usunąć. W pozostałych przypadkach choroba ma charakter wtórny, czyli pojawia się wskutek choroby. Najczęstsze przyczyny nadciśnienia wtórnego to choroby związane z nerkami, choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego, choroby neurologiczne, choroby układu krążenia.
Prawidłowe ciśnienie i nadciśnienie tętnicze
Podczas normalnego cyklu pracy serca obserwuje się jego skurcz i rozkurcz. W ciągu minuty serce kurczy się około 60-80 razy, z każdym uderzeniem wyrzucając krew do naczyń tętniczych.
Ciśnienie prawidłowe wynosi 120-129 i 80-84. Za nadciśnienie uznaje się wartości przekraczające 140 dla ciśnienia skurczowego lub 90 dla ciśnienia rozkurczowego. Wartości te dotyczą osób nieprzyjmujących leków przeciwnadciśnieniowych.
Należy pamiętać, że krótkotrwały wzrost ciśnienia jest zjawiskiem naturalnym i może się pojawić wskutek wysiłku fizycznego czy sytuacji stresowej. Niepokojące są wysokie wartości ciśnienia krwi, które utrzymują się w kilku kolejnych pomiarach, wskazuje to bowiem na nadciśnienie tętnicze.
Ciśnienie tętnicze najlepiej mierzyć regularnie i samodzielnie, w warunkach domowych. Jeśli pojawią się jakieś niepokojące objawy, warto wykonywać dwa odczyty - rano i wieczorem przez co najmniej 3 dni w tygodniu. Samokontrola ciśnienia jest bardzo ważna i miarodajna. Pacjenci, którzy mają mierzone ciśnienie w gabinecie lekarskim, zwykle poddają się "efektowi białego fartucha" - ciśnienie podczas kontaktu z lekarzem jest zwykle wyższe.
Nadciśnienie tętnicze - diagnostyka i leczenie
Diagnostyka nadciśnienia tętniczego opiera się na pomiarach ciśnienia tętniczego, jak również szczegółowym wywiadzie i badaniach, takich jak: morfologia krwi, glukoza na czczo, poziom sodu i potasu, kwas moczowy, kreatynina, lipidogram, badanie ogólne moczu, EKG.
Nie mniej ważne są inne badania: echokardiogram, badanie dna oka, RTG klatki piersiowej, USG brzucha i tętnic szyjnych, mikroalbuminuria, stężenie wapnia, CRP oraz test obciążenia glukozą.
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą. Rzadko udaje się ją wyleczyć. Zasadniczo jest to możliwe wyłącznie wtedy, gdy schorzenie ma charakter wtórny. Wówczas ustępuje po usunięciu przyczyny, czyli wyleceniu choroby, która je wywołała. W pozostałych przypadkach nadciśnienie tętnicze jest nieuleczalne. Można je jedynie kontrolować i łagodzić objawy choroby.
Nadciśnienie tętnicze - powikłania
Powikłania nadciśnienia tętniczego dotyczą wielu narządów, zwykle nerek, układu krążenia oraz układu nerwowego. To dlatego nieleczone schorzenie może skutkować przewlekłą niewydolnością nerek, niewydolnością mięśnia sercowego czy niedokrwiennym udarem mózgu. Nadciśnienie tętnicze jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. To jedno z najczęściej występujących schorzeń układu krążenia, a zarazem główna przyczyna rozwoju choroby niedokrwiennej serca i udarów mózgu.
Nadciśnienie tętnicze w ciąży
Niezwykle niebezpieczne jest nadciśnienie tętnicze w ciąży, ponieważ nieleczone lub leczone nieskutecznie może być zagrożeniem dla zdrowia matki i płodu. Zaburzenia związane z nadciśnieniem tętniczym w ciąży występują nawet u 10% ciężarnych. Najpoważniejszymi powikłaniami nadciśnienia tętniczego w ciąży jest stan przedrzucawkowy i rzucawka.
