Atrofia, czyli zanik komórek, tkanek lub narządów, może pojawić się w każdym wieku. Zanik bądź zmniejszenie objętości może dotknąć mięśnie, ale również mózg czy narządy płciowe. Ze względu na obszar dotknięty atrofią, a i przyczyny, która ją wywołuje, wyróżnia się kilka jej typów.
Typy atrofii
Wyróżnia się atrofię fizjologiczną i patologiczną. Zwykle jest ona konsekwencją:
- braku czynności (co może wynikać z długiego unieruchomienie kończyny),
- ucisku,
- niedożywienia,
- odnerwienia,
- zaburzeń hormonalnych,
- starzenia się organizmu (dotyczy na przykład serca i mózgu - zanik postępuje fizjologicznie z wiekiem).
Częstym rodzajem atrofii jest zanik mięśni i pochwy.
Atrofia pochwy
Atrofia pochwy, zwana atroficznym zapaleniem pochwy, najczęściej występuje u kobiet po menopauzie. Szacuje się, że zaburzenie dotyka nawet co drugą kobietę w okresie przekwitania. U młodszych kobiet pojawia się na skutek zaburzeń hormonalnych, po usunięciu jajników, uszkodzeniu ich w wyniku chemioterapii lub radioterapii.
Atrofia pochwy polega na zmniejszaniu grubości nabłonka ścian pochwy, a w rezultacie ich zaniku. Do jej pojawienia się przyczynia się niedobór estrogenów, który jest odpowiedzialny za dopływ krwi do tkanek pochwy, utrzymanie elastyczności ścian pochwy i pobudzanie wytwarzania wydzieliny pochwowej. W okresie menopauzalnym dochodzi do fizjologicznego spadku stężenia hormonu, co skutkuje tym, że zmniejsza się grubość nabłonka pochwy i ilość śluzu.
Objawy atrofii to przede wszystkim:
- suchość pochwy,
- świąd pochwy,
- nieprawidłowe upławy,
- pojawianie się nadżerek,
- dyspareunia, czyli ból pochwy odczuwany podczas stosunku seksualnego,
- krwawienia po stosunku,
- spadek libido,
- częstomocz, silne parcie, nietrzymanie moczu,
- nawracające stany zapalne.
Atrofię pochwy leczy się hormonalną terapią zastępczą. Jej celem jest podwyższenie poziomu estrogenów. Można, po konsultacji z ginekologiem, zastosować dopochwowy krem ??estrogenowy, dopochwową tabletkę estrogenową, dopochwowy pierścień estrogenowy, jak i włączyć doustną terapię hormonalną. Poza terapią hormonalną należy stosować preparaty nawilżające.
Choć zanikowi pochwy nie można zapobiec, warto podejmować działania łagodzące jej objawy i tym samym spowolnić postępowanie choroby. Co robić? Unikać stresu, prowadzić higieniczny tryb życia, rzucić palenie, postawić na racjonalną, dobrze zbilansowaną dietę i spożywanie produktów zawierających fitoestrogeny. Kluczowe jest ćwiczenie mięśni Kegla i prawidłowa higiena okolic intymnych (w tym stosowanie łagodnych środków myjących przeznaczonych do higieny intymnej). Wskazane jest stosowanie probiotyków, a podczas stosunków - lubrykantów na bazie wody.
Atrofia mięśni
Atrofia mięśniowa może pojawić się z różnych przyczyn. Do zaniku mięśni dochodzi najczęściej na skutek:
- urazu, kontuzji unieruchamiających,
- choroby genetycznej powodującej dystrofię mięśniową,
- choroby ogólnoustrojowej i przewlekłego unieruchomienia,
- choroby układu nerwowego,
- urazu kręgosłupa z przerwaniem ciągłości rdzenia kręgowego bądź ucisku na nerw.
Zanik mięśni jest często efektem starzenia się organizmu. Atrofia mięśni może być również następstwem niedożywienia lub poparzenia. Chorobami, które zwykle prowadzą do atrofii mięśni są najczęściej: stwardnienie rozsiane, dystrofia mięśniowa, zespół Guillaina-Barrego, neuropatia cukrzycowa, reumatoidalne zapalenie stawów czy rdzeniowy zanik mięśni.
Choć w zależności od tego, jak szybko postępuje atrofia mięśni, jej objawy mogą mieć różne nasilenie, zaburzenie i tak prowadzi do osłabienia siły mięśniowej, trudności w wykonywaniu rożnych ruchów, ogranicza możliwość poruszania się, skutkuje zniedołężnieniem.
Objawami zaniku mięśni są najczęściej:
- stopniowa utrata sił,
- zmniejszenie masy mięśniowej,
- chroniczne zmęczenie i osłabienie,
- zaburzenia czuciowe (mrowienie, drętwienie, pieczenie),
- zaburzenia równowagi,
- wygładzenie mięśni,
- ograniczenie ruchomości stawów,
- zaburzenia chodu,
- deformacja umięśnionych partii ciała,
- zaburzenia rytmu serca,
- choroby serca.
Proces zaniku mięśni można powstrzymać dzięki rehabilitacji przeprowadzonej pod kontrolą specjalisty. Najczęściej polega ona na ćwiczeniach fizycznych, a w ciężkich przypadkach również na współpracy z psychologiem. Leczenie zaniku mięśni przy pomocy farmakologii możliwe jest tylko w rdzeniowym zaniku mięśni.
