Arytmia serca to sytuacja, kiedy serce przyspiesza lub zwalnia bez powodu. Nie jest to choroba, a jej objaw. Zaburzenie polega na pojawieniu się nierównych odstępów czasowych pomiędzy następującymi po sobie uderzeniami serca albo okresów nagłego przyśpieszenia lub zwolnienia jego pracy.
Praca serca. Prawidłowość i zaburzenia
Bicie serca to rytmiczny skurcz przedsionków i następujący po nim skurcz komór. Fizjologicznie częstość akcji serca jest zmienna i zależy od wieku. Zwykle serce bije około 60-80 razy na minutę, choć w sytuacjach stresowych bądź po wysiłku może znacznie przyspieszyć (a podczas snu zwolnić). Gdy jednak dzieje się tak bez powodu, uznaje się to za nieprawidłowość, która może oznaczać chorobę.
Skurcze zależą od pobudzenia mięśnia przez impulsy elektryczne. Gdy ich wytwarzanie jest zakłócane, serce przestaje bić w regularnym rytmie. Gdy prawidłowa praca serca zostaje zaburzona, pojawiają się nieprawidłowości: przyspieszenie akcji serca (tachykardia), zwolnienie akcji serca (bradykardia) lub zaburzenia rytmiczności (arytmia). Skurcze, które pojawiają się bardzo często, nazywane są częstoskurczem. To poważny rodzaj zaburzeń.
Arytmia komorowa może mieć charakter napadowy (wówczas pojawia się okresowo) lub długotrwały (wtedy utrzymuje się przez dłuższy czas). Ryzyko jej wystąpienia wzrasta z wiekiem. Ze względu na miejsce powstawania zaburzeń rytmu serca dzieli się je na arytmie nadkomorowe, powstające najczęściej w przedsionkach lub naczyniach krwionośnych do nich dochodzących oraz arytmie komorowe powstające w mięśniu komór serca.
Arytmia - przyczyny
Czasem arytmia serca jest błahym problemem, jednak zdarza się, że wiążą się z nią poważne konsekwencje. Zaburzenia rytmu i przewodzenia są związane z patologiami serca, takimi jak pierwotne choroby serca, choroba niedokrwienna serca, nabyte i wrodzone wady serca, na przykład wady zastawkowe, zapalenie mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze. Arytmia może być również objawem chorób, takich jak miażdżyca, astma, nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, zapalenie mięśnia sercowego, wady zastawek, jak również niedobór: potasu, magnezu czy wapnia. Arytmia jednak nie zawsze jest patologią. Tak zwaną niemiarowość oddechową miewają dzieci i młodzież w okresie pokwitania.
Arytmia, czyli zaburzenia rytmu pracy serca pojawiają się na wskutek:
- zaburzeń rytmiczności lub częstotliwości tworzenia bodźców w węźle zatokowym,
- zaburzeń przewodzenia bodźców w tak zwanym układzie przewodzącym,
- nadmiernej pobudliwości mięśnia sercowego, jego nadmiernego reagowania na bodźce i wytwarzania skurczów dodatkowych z tak zwanych pozazatokowych ośrodków bodźcotwórczych.
Arytmia serca - objawy
Arytmia, czyli zaburzenia rytmu serca mogą przebiegać bezobjawowo. Zdarza się jednak, że towarzyszy jej:
- kołatanie serca - uczucie szybkiego i nierównego bicia serca. Pojawia się tachykardia, czyli zbyt szybka czynność serca,
- uczucie szarpnięcia w okolicy serca,
- uczucie chwilowej przerwy w pracy serca,
- zwolnione i mocne bicie serca oraz tzw. skurcze dodatkowe,
- uczucie duszności,
- bóle w klatce piersiowej,
- osłabienie,
- mroczki przed oczami,
- zaburzenia pamięci i koncentracji,
- niepokój.
Wskutek częstoskurczu pojawiają się również zawroty głowy, zasłabnięcia oraz utrata przytomności.
Arytmia serca - diagnostyka i leczenie
Nawet jeśli arytmia pojawia się sporadycznie i nie jest uciążliwa, zawsze wymaga konsultacji lekarskiej. Bardzo ważne jest, by ustalić jej przyczynę. Kluczowe znaczenie ma wywiad lekarski i odnotowanie w nim, w jakich okolicznościach, jak często i na jak długo serce traci naturalny rytm.
Leczenie arytmii polega na ustaleniu przyczyny, która powoduje zaburzenia rytmu serca, a następnie na jej wyeliminowaniu. Najważniejszym badaniem jest osłuchanie serca, zmierzenie tętna i EKG. Czasem konieczna jest dobowa (lub dłuższa) kontrola serca za pomocą Holtera (do klatki piersiowej przykleja się minielektrody połączone z urządzeniem rejestrującym pracę serca w trakcie wykonywania codziennych czynności, jak i podczas snu).
Na podstawie wyników badań określa się stopień arytmii i wyklucza choroby, które mogą wywoływać zaburzenie pracy serca. Groźna arytmia serca wymaga leczenia farmakologicznego, wszczepienia kardiowertera/defibrylatora lub przeprowadzenia kardiowersji.
