Tomografia komputerowa, TK, CT (od ang. computed tomography) jest metodą diagnostyczną, która pozwala na uzyskanie obrazów tomograficznych badanego obiektu. To podstawowe narzędzie diagnostyki obrazowej, pozwalające uwidocznić narządy wewnętrzne ludzkiego ciała.
Badanie za pomocą tomografu komputerowego bardzo wartościowe, ponieważ tomogram (obraz, wynik badania TK) dostarcza wielu szczegółowych informacji, które można przetworzyć cyfrowo na obrazy trójwymiarowe. To sprawia, że tomografia komputerowa jest podstawowym badaniem tak w diagnostyce chorób, jak i przy urazach, które wymagają natychmiastowej oceny uszkodzeń. Tomografia umożliwia ocenę struktur anatomicznych i ewentualnych ich nieprawidłowości, w trybie nagłym wskazaniami są przede wszystkim poważne urazy: głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy.
Główną zaletą i przewagą tomografii komputerowej w odniesieniu do innych badań obrazowych, takich jak choćby klasyczne zdjęcie RTG jest możliwość precyzyjnego różnicowania gęstości tkankowej narządów wewnętrznych ciała. Precyzja urządzeń pozwala na uzyskanie obrazu warstwy przekroju grubości kilku milimetrów.
Tomografia komputerowa - historia
Pierwszy tomograf, tak zwany EMI scanner, został zbudowany przez Godfreya Hounsfielda. Podstawy matematyczne przedsięwzięcia są zasługą Johanna Radona. Jedno z pierwszych urządzeń próbujących je wykorzystać zbudował w 1963 Allan MacLeod Cormack. Hounsfield i Cormack za wynalezienie i budowę tomografu komputerowego w 1979 roku otrzymali Nagrodę Nobla. Pierwszy tomograf zainstalowano w szpitalu Atkinson Morley Hospital w londyńskim Wimbledonie. Pierwszy pacjent został tam przebadany w 1971 roku.
Tomografia komputerowa - na czym polega badanie
Badanie tomografii komputerowej polega na wykonaniu kilku zdjęć przy użyciu promieni rentgenowskich. Źródłem promieniowania jest lampa, która podczas badania obraca się wzdłuż osi ciała pacjenta. To daje możliwość wykonania wielu zdjęć na różnych płaszczyznach oraz warstwach. Uzyskany obraz jest przetwarzany przez specjalistyczne oprogramowanie.
Badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne, trwa od 10 do 30 minut. Podczas badania pacjent pozostaje w pozycji leżącej, nie powinien się poruszać. Niektóre badania wymagają wstrzymywania oddechu.
Tomografia komputerowa wykonywana jest na czczo, co oznacza, że nie należy jeść przez co najmniej 6 godzin wcześniej. Jeśli ma być użyty środek kontrastowy, zaleca się wypicie około 1 litra płynów (najlepiej woda niegazowana).
Badana partia ciała pacjenta widoczna jest w technice 2D lub 3D. Możliwa jest również tomografia z kontrastem, która od podstawowego badania różni się tym, że do organizmu zostaje podany środek cieniujący (zwany kontrastem), który zmienia skalę pochłaniania promieni rentgenowskich. Dzięki niemu struktury nim wypełnione są jasne, przez co możliwa jest bardzo dokładna analiza danego obszaru.
Tomografia komputerowa - wskazania
Tomografię komputerową wykonuje się na zlecenie lekarza. Wskazania do tomografii komputerowej obejmują:
- poważne urazy (głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy),
- podejrzenie krwawienia doczaszkowego,
- choroby czaszki, zatok, jam nosa, gardła i krtani,
- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa,
- wady wrodzone ośrodkowego układu nerwowego,
- choroby płuc i naczyń płuc, choroby serca, osierdzia i dużych naczyń,
- nowotwory w jamie brzusznej, w mózgu, w narządach rozrodczych i pęcherzu moczowym,
- choroby nerek.
Tomografia komputerowa - środki ostrożności
Ponieważ podczas badania tomografii komputerowej dawka promieniowania, na jaką narażona jest osoba badana, jest większa niż w przypadku tradycyjnego zdjęcia RTG, badania nie należy zbyt często powtarzać, jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne.
Przed badaniem należy zgłosić:
- ciążę lub podejrzenie ciąży,
- skłonność do krwawień (skaza krwotoczna),
- alergię lub wystąpienie w przeszłości reakcji uczuleniowych na leki lub jodowe środki kontrastowe.
Na badanie należy zabrać ze sobą wyniki wszystkich badań, tak wcześniejszych tomografii, jak i aktualnego wyniku poziomu kreatyniny we krwi.
Tomografia komputerowa może być finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, można ją również wykonać prywatnie. Nie jest to badanie tanie. W zależności od obszaru ciała, który ma być badany, kosztuje 200-600 zł (a czasem więcej).
