Kolposkopia jest badaniem polegającym na oglądaniu powierzchni szyjki macicy, dolnej części jej kanału oraz pochwy i sromu, a także okolicy okołoodbytniczej przy pomocy urządzenia optycznego (kolposkopu). Polega ono na ocenie powierzchni nabłonka i naczyń położonych pod nabłonkiem w dużym powiększeniu. Kolposkopia nie stawia ostatecznego rozpoznania, ale ułatwia dalszą diagnostykę. Do ginekologii wprowadził Hans Hinselmann w 1925 roku.
Po co się wykonuje kolposkopię?
Kolposkopię wykonuje się, ponieważ badanie umożliwia:
- ustalenie rozpoznania,
- pobranie wycinka celowanego,
- określenie zakresu zabiegu na szyjce macicy, pochwie i sromie przed planowaną operacją chirurgiczną,
- wykrycie przedklinicznych postaci raka szyjki macicy,
- podjęcie leczenia,
- kontrolę po operacjach narządów rodnych przeprowadzanych z uwagi na wykryte zmiany nowotworowe oraz ocenę, czy po zabiegu chirurgicznym patologiczna zmiana została usunięta w całości.
W porównaniu do cytologicznego rozmazu pochwowo-szyjkowego kolposkopia cechuje się wysoką dokładnością w zakresie rozpoznawania stanów przedrakowych. Wraz z cytologią dają niemal pewność, jeśli chodzi o potwierdzenie podejrzenia stanu przedrakowego lub raka.
Na czym polega kolposkopia?
Kolposkopia jest badaniem bezbolesnym i nieinwazyjnym. Nie trwa długo, zwykle do 15 minut. Do badania wykorzystuje się kolposkop - urządzenie optyczne o powiększeniu od dwukrotnego do pięćdziesięciokrotnego. Przyrząd umiejscowiony jest w odległości około 20 cm od przedsionka pochwy. Kolposkop pozwala na oglądanie zmian odpowiednio oświetlonych, ale i kilkakrotnie powiększonych. Obraz z kolposkopu może być rejestrowany przez kamerę i wyświetlany na ekranie. Niektóre urządzenia umożliwiają robienia zdjęć lub nagrywania filmów z przebiegu badania.
Kolposkopia polega na ocenie wydzieliny i powierzchni szyjki macicy po jej uwidocznieniu we wzierniku, oczyszczeniu ze śluzu i oświetleniu. Lekarz ogląda nabłonek na ścianach pochwy na jej obwodzie, a także wokół kanału szyjki. Ocenie podlega treść pochwy (kolor, przejrzystość, gęstość i układ nalotów), jak i koloryt oraz budowa powierzchni nabłonka łożyska naczyniowego pochwy.
Wykonuje się również próby z odczynnikami. Wymagane jest wcześniejsze przemycie szyjki macicy chlorkiem sodu, aby usunąć śluz, co pozwala ocenić naczynia oraz nabłonek. Próba z użyciem 3% roztworu wodnego kwasu octowego ma na celu różnicowanie nabłonka szyjki macicy, wstępne rozpoznanie procesu zmian przedrakowych wczesnego raka szyjki macicy. Z kolei próba jodowa, która polega na przemyciu ocenianej powierzchni roztworem wodnym jodu, powinna potwierdzić zaobserwowane wcześniej zmiany lub ich brak. Gdy lekarz zaobserwuje patologiczne zmiany, może od razu pobrać tkankę do badania histopatologicznego.
Wyniki badania zawierają się w jednej z czterech grup obrazów kolposkopowych:
- grupa 1 - prawidłowy obraz kolposkopowy,
- grupa 2 - nieprawidłowy obraz kolposkopowy,
- grupa 3 - niejasny obraz kolposkopowy,
- grupa 4 - inny obraz kolposkopowy.
Dalszą diagnostykę przeprowadza się zwykle w przypadku grup 2 i 3.
Kolposkopia - wskazania i środki ostrożności
Najczęściej kolposkopię wykonuje się, gdy wynik cytologii okazał się nieprawidłowy. Inne wskazania to niepokojące, makroskopowo widoczne na szyjce macicy, takie jak nadżerki, nieprawidłowe naczynia, kłykciny czy polipy. Są to również plamienia kontaktowe, nasilone stany zapalne czy obecność wirusa HPV potwierdzonego testem.
Badania nie wykonuje się w okresie krwawienia miesiączkowego. Na kolposkopię należy zgłosić się około 4 dni przed i po zakończeniu menstruacji. Kilka dni nie powinno się współżyć, dokonywać irygacji pochwy ani poddawać się badaniu ginekologicznemu, ponieważ mogłoby to wpłynąć na ocenę obrazu kolposkopowego. Nie należy go wykonywać podczas leczenia stanu zapalnego. Trzeba również poinformować lekarza o skłonności do krwawień oraz nadwrażliwości bądź alergii na jod.
Ponieważ nie ma żadnych przeciwwskazań i powikłań po kolposkopii (należy jednak wcześniej poinformować lekarza o alergii), można ja przeprowadzić nawet w ciąży.
