Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznawane są na warunkach określonych w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Przysługują obywatelom polskim oraz cudzoziemcom, którzy przebywają na terytorium Polski, między innymi na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, w związku z uzyskaniem statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej oraz zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznością. Warunkiem uzyskania świadczenia jest zamieszkiwanie terytorium RP przez okres świadczeniowy, w którym osoby uprawnione otrzymują świadczenia z funduszu alimentacyjnego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują w dwóch konkretnych przypadkach. Nie dostanie pieniędzy osoba, która została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej. Świadczenia nie będą też przysługiwały, jeśli zawarło się związek małżeński.Co ważne, jeśli osoba uprawniona marnotrawi wypłacane świadczenia z funduszu alimentacyjnego, organ właściwy wierzyciela może przekazać należne świadczenia w całości lub w części w formie rzeczowej.
Przyznanie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego. O dodatkowe pieniądze z tytułu świadczeń alimentacyjnych można ubiegać się tylko wtedy, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800 zł.
Prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy tj. od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo w przypadku, gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej do ukończenia przez nią 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - bezterminowo.
Do świadczenia z funduszu alimentacyjnego ma prawo osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna.
Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu ustawy oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu:
Bezskuteczność egzekucji stosownym dokumentem poświadcza komornik.
Wysokość bieżąco ustalonych alimentów określa wysokość świadczenia przysługującego z funduszu alimentacyjnego. Co ważne jednak, z funduszu alimentacyjnego nie można uzyskać kwoty wyższej niż 500 zł miesięcznie.
Przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest zadaniem zleconym gminie z zakresu administracji rządowej, która na jego realizację otrzymuje z budżetu państwa środki w formie dotacji celowej. Oznacza to, że postępowanie w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego prowadzi organ właściwy wierzyciela, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do świadczenia alimentacyjnego.
Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następują na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego. Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Formularze wniosków, zaświadczeń i oświadczeń niezbędnych do przyznania świadczeń udostępnia organ wypłacający świadczenia z funduszu alimentacyjnego.