Prostaglandyny są hormonami, które są produkowane w wielu miejscach organizmu człowieka i w zależności od tego mają różne działanie. W ludzkim organizmie oznaczono 16 rodzajów prostaglandyn, a ich różnice strukturalne wynikają z różnych funkcji biologicznych.
Prostaglandyny - działanie
Prostaglandyny odpowiadają za przebieg wielu procesów fizjologicznych w organizmie człowieka, znajdują też zastosowanie w medycynie, w różnych zakresach. Hormony te są odpowiedzialne za:
- wywoływanie i utrzymywanie stanu zapalnego,
- hamowanie i pobudzanie skurczów mięśni gładkich: oskrzeli i przewodu pokarmowego,
- hamowanie i pobudzanie skurczów mięśni gładkich macicy,
- zapobieganie zlepianiu się płytek krwi, obniżanie ciśnienia tętniczego,
- regulację pracy układu pokarmowego,
- regulację pracy nerek.
Prostaglandyny - wywoływanie i utrzymywanie stanu zapalnego
Prostaglandyny są substancjami odpowiedzialnymi za wywołanie i utrzymanie stanu zapalnego. Gdy dochodzi do uszkodzenia tkanek lub komórek, układ odpornościowy organizmu produkuje hormony stanu zapalnego - prostaglandyny. Ich rolą jest rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie ich przepuszczalności, co sprawia, że w miejscu urazu występuje obrzęk, zaczerwienienie, a także podwyższona temperatura ciała. Oprócz tego prostaglandyny pobudzają zakończenia włókien nerwowych w podrażnionych tkankach, wskutek czego pojawia się ból.
Prostaglandyny - hamowanie i pobudzania skurczów mięśni gładkich
Prostaglandyny hamują i pobudzają skurcze mięśni gładkich oskrzeli i przewodu pokarmowego. W przewodzie pokarmowym prostaglandyna pobudza perystaltykę jelit, a w oskrzelach mięśniówkę.
Prostaglandyna stymuluje również skurcze macicy w czasie porodu. To dlatego hormony te są często podawane w celu wywołania bądź przyspieszenia akcji porodowej, tak dożylnie, jak i miejscowo, do kanału szyjki macicy. To jedna z metod stosowanych w indukcji porodu.
Po 38. tygodniu ciąży, kiedy w organizmie kobiety zaszły już pewne zmiany hormonalne, przygotowujące ją do wydania na świat dziecka, szyjka macicy staje się wrażliwa na prostaglandyny w spermie. Hormony te, zawarte w nasieniu partnera, mogą zmiękczyć szyjkę macicy, rozwierać ją, inicjować poród i wywoływać skurcze. Z tego powodu częstsze stosunki są przez lekarzy zalecane ciężarnym w sytuacji, gdy minął termin porodu. W myśl tej teorii stosunek bez zabezpieczenia może przyspieszyć poród, gdy ciąża jest przenoszona.
Prostaglandyna zawarta w męskim nasieniu podejrzewana jest również o efekt przeciwdepresyjny. Wskazywałyby na to badania kobiet z zaburzeniami depresyjnymi, które współżyły z partnerami z prezerwatywą i bez.
Prostaglandyny - zapobieganie zlepianiu się płytek krwi, obniżanie ciśnienia tętniczego
Prostaglandyny zapobiegają zlepianiu się płytek krwi, rozszerzają naczynia krwionośne, usprawniając przepływ krwi oraz obniżając ciśnienie tętnicze, jak również hamują wytwarzanie się zakrzepów wewnątrznaczyniowych. Ponieważ z wiekiem produkcja hormonów bywa zaburzona, zwiększa się ryzyko udaru mózgu lub zawału serca, do których może dojść wskutek zmniejszonego przepływu krwi.
Prostaglandyny są wykorzystywane do leczenia zmian zakrzepowych i miażdżycowych kończyn dolnych oraz chorób związanych ze zwężeniem naczyń krwionośnych.
Prostaglandyny - regulacja pracy układu pokarmowego oraz nerek
Prostaglandyny regulują pracę układu pokarmowego oraz nerek. Hamują wydzielanie soku żołądkowego, zwiększają wydzielanie śluzu oraz hamują wydzielanie soku trzustkowego. Z uwagi na powyższe właściwości są wykorzystywane do leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. W nerkach prostaglandyna zwiększa diurezę, czyli wydzielanie z moczem sodu i potasu.
Prostaglandyny - zastosowanie
Prostaglandyny są także wykorzystywane w różnych, niż wyżej wspomniane, sytuacjach medycznych. Stosuje się je nie tylko w leczeniu chorób układu pokarmowego czy krwionośnego, nie tylko w czasie akcji porodowej. Za ich pomocą leczy się również jaskrę oraz problemy z erekcją (prostaglandyny rozszerzają i dotleniają ciała jamiste prącia). W kosmetyce zaś hormony te są składnikiem preparatów na porost brwi i rzęs.
