Penicylina - zastosowanie
Penicylina jest najstarszym antybiotykiem wytwarzanym przez grzyby z gatunku pędzlaków. W 1928 roku odkrył ją Alexander Fleming. Ponieważ wydarzyło się to przypadkiem, podczas hodowania bakterii w laboratorium, ojciec penicyliny twierdził, że antybiotyk ten wyprodukowała natura, a on go tylko odkrył. Osiągnięcie to miało ogromne znaczenie - na zawsze zmieniło oblicze medycyny i dało ludziom narzędzie do walki z bakteriami. Zostało uhonorowane Nagroda Nobla.
Ponieważ penicylina wykazuje silne właściwości bakteriobójcze, stosuje się ją w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Mechanizm jej działania polega na blokowaniu aktywności enzymów bakteryjnych, a co za tym idzie na zahamowaniu procesu powstawania ściany komórkowej bakterii. Krótko mówiąc penicylina uniemożliwia bakteriom namnażanie się.
Działanie penicyliny uzależnione jest tego, do jakiej należy grupy, a te różnią się między sobą zakresem działania lub opornością na działanie enzymów bakteryjnych. Penicylina, ściślej mówiąc penicyliny, to:
- penicylina naturalna, która jest produktem pleśni. Zwalcza przede wszystkim bakterie gram-dodatnie, takie jak paciorkowce, pneumokoki, gronkowce czy niektóre bakterie gram-ujemne. Uzyskuje się ją w procesie biosyntezy,
- penicylina półsyntetyczna - zwalcza paciorkowce, pneumokoki, dwoinki rzeżączki, bakterie Escherichia Coli, patogeny wywołujące boreliozę, Salmonellę,
- penicylina skojarzona z inhibitorami ß-laktamaz ma najszersze spektrum działania przeciwbakteryjnego. Wraz z penicylinami tworzy preparaty skojarzone - wspomaga ich działanie przeciwbakteryjne.
Ponieważ penicylina zwalcza większość bakterii gram-ujemnych i gram-dodatnich, stosuje się ją do leczenia zakażeń bakteryjnych, czyli chorób i schorzeń takich jak:
- zapalenie płuc, migdałków, zatok obocznych nosa,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- angina,
- kiła, rzeżączka,
- bakteryjne zapalenie wsierdzia,
- powikłania po zabiegach operacyjnych.
Penicylinę charakteryzuje: dobry efekt bakteriobójczy, niska toksyczność narządowa, dobra penetracja do narządów i tkanek. To dlatego penicyliny są często lekami pierwszego wyboru w leczeniu chorób wywołanych przez wrażliwe na nie drobnoustroje. Niestety antybiotyk ten ma również wady.
Penicylina - działania niepożądane
Zastosowanie penicyliny może wywołać skutki uboczne. Do działań niepożądanych należą między innymi dolegliwości:
- ze strony układu pokarmowego, takie jak mdłości, wymioty, biegunka, zapalenie jelita grubego, zapalenie wątroby,
- ze strony układu krwionośnego, takie jak niedokrwistość, leukopenia, zaburzenia krzepnięcia,
- ze strony układu moczowego: zaburzenia pracy nerek i dróg moczowych, nefropatia lub śródmiąższowe zapalenie nerek,
- zaburzenia układu odpornościowego,
- zaburzenia układu chłonnego,
- zaburzenia układu nerwowego,
- a także pokrzywka, rumień, gorączka, dreszcze, bóle stawów, obrzęki.
W skrajnych wypadkach może dojść do wstrząsu anafilaktycznego i zgonu pacjenta. Ponieważ penicylina może wywołać reakcje alergiczne i pojawienie się odczynów uczuleniowych, przed jej zastosowaniem, zwłaszcza w formie dożylnej, powinno się wykonać testy uczuleniowe.
Zastosowanie penicylin cechuje się dużym zróżnicowaniem. Dawkowanie penicyliny zależy od jej rodzaju, ale i wieku pacjenta.
Penicylina - przeciwwskazania
Penicylina nie może być stosowana u osób, które są uczulone bądź nadwrażliwe na tę grupę leków. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku chorych na astmę oskrzelową, alergie (możliwość reakcji krzyżowej), zaburzenia żołądkowo-jelitowe, niewydolność nerek, niewydolność serca, a także pacjentów stosujących preparaty moczopędne.
