Konfabulacje u dorosłych i dzieci - czym są, przyczyny, leczenie

Konfabulacje to nieświadome wypełnianie luk pamięciowych, mają one charakter mało realistyczny, które otoczenie traktuje jako fantazjowanie, często wręcz jako treści absurdalne lub niemożliwe do zaistnienia. W psychologii noszą one nazwę "wspomnień rzekomych", a zaliczane są do objawów zaburzeń pamięci.

Proces powstawania konfabulacji przebiega w ten sposób, że osoba nie pamięta konkretnych wydarzeń ze swego życia, dlatego też mimowolnie zmyśla i zapełnia to miejsce, np. zapytana o to, gdzie się znajduje (będąc w szpitalu), odpowiada, że jest teraz na wakacjach na plaży, bo być może takie treści oglądała ostatnio w telewizji. Co istotne, osoba konfabulująca wierzy w to, co mówi, jednak gdy bliscy konfrontują ją z tym, że mija się z prawdą, wówczas zmienia zdanie. Warto pamiętać, że ze strony tych osób jest to objaw chorobowy, a nie wynik złej woli.

Konfabulacje - przyczyny

Konfabulacje najczęściej mogą pojawić się najczęściej w przebiegu następujących chorób neurologicznych, takich jak:

• udar mózgu
• pęknięcie tętniaka połączone z krwawieniem
• zespoły otępienne
• choroba Alzheimera
• zapalenie mózgu
• zespół Korsakowa (w przebiegu uzależnienia od alkoholu)
• uraz głowy
• nowotwór ośrodkowego układu nerwowego

Powyższa lista oczywiście nie wyczerpuje wszystkich możliwych przyczyn występowania konfabulacji, dlatego też nie można ich interpretować w oderwaniu od całościowego obrazu funkcjonowania danej osoby.

Sposoby postępowania w przypadku konfabulacji

Jeśli niepokoi nas zmiana w zachowaniu bliskiej nam osoby i zaczynamy obserwować, że coraz częściej w swoich wypowiedziach mija się z prawdą, warto się temu przyjrzeć. Kluczowe jest poszukanie przyczyny, która leży u podstaw tych zmian w funkcjonowaniu, pamiętając, że konfabulacja to objaw choroby, a nie zaburzenie samo w sobie. Warto wówczas umówić się na wizytę do lekarza psychiatry lub neurologa.

• W przypadku zespołu Korsakowa sposobem leczenia jest suplementacja witaminy B1 (której niedobór jest kluczowy w przebiegu tej choroby) oraz bezwzględna abstynencja od alkoholu. Te działania mogą okazać się niezwykle pomocne w wyeliminowaniu objawu jakim są konfabulacje. Jeśli chodzi zaś o choroby otępienne, tu ważna jest farmakoterapia, która przeciwdziała pogarszaniu się pamięci.
• Jeśli chodzi o leczenie pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi, pomocne w walce z konfabulacjami, mogą okazać się zewnętrzne narzędzia wspomagające pamięć, takie jak planery, kalendarze czy karteczki z istotnymi informacjami.

Warto dodać, że jeśli konfabulacje dotykają osoby starsze, u których podejrzewamy początek procesów otępiennych, pomocna może okazać się wizyta u lekarza psychiatry, neurologa lub geriatry. Kluczowe jest wówczas to, by podczas takiej konsultacji obecni byli członkowie rodzinny, którzy są nie tylko w stanie zweryfikować podawane przez seniora odpowiedzi, ale także wziąć aktywny udział w codziennej opiece i wsparciu takiej osoby.

Często w potocznym rozumieniu osoba konfabuluje, gdy kłamie lub zataja pewne fakty. Stanowczo jednak należy podkreślić, że konfabulacje nie są celowe i intencjonalne, ale pełnią funkcję "ratowania się" w obliczu luk pamięciowych. W przypadku osób uzależnionych, u aktywny jest mechanizm iluzji i zaprzeczeń, czyli system przekonań i twierdzeń, gwarantujących swobodny dostęp do substancji odurzających, pomocnym rozwiązaniem może być konsultacja u terapeuty uzależnień i podjęcie terapii odwykowej. Należy jednak podkreślić, że ich "mijanie się z prawdą" nie zaliczamy do konfabulacji, a właśnie jest przejawem mechanizmów zapewniających "komfort" picia alkoholu czy brania narkotyków, gdyż np. "to inni są winni, a nie ja" lub "ja przecież nie piję więcej niż inni"

Konfabulacje dziecięce

W przypadku małych dzieci, szczególnie tych w wieku przedszkolnym, konfabulowanie to jak najbardziej normalny, rozwojowy etap. Wynika to z jeszcze niejasno zarysowanych granic pomiędzy światem realnym, a tym fikcyjnym, na który składają się marzenia, sny, świat baśni czy zabawy. Dzieci nie mają w pełni wykształconego myślenia przyczynowo-skutkowego, zatem wszystkie "dziury logiczne" w swoich opowieściach zastępują tym, co w ich mniemaniu mogło się wydarzyć i byłoby w tym momencie wielce prawdopodobne.

Z perspektywy dorosłego takie konfabulacje mogą być doświadczane jako kłamstwo ze strony dzieci, dlatego ważne jest by pochopnie nie oceniać i nie krytykować takiego młodego człowieka, ale raczej zastanowić się skąd się to bierze i co chciałby nam tym przekazać.

To także może cię zainteresować:

• Psycholożka: Jeśli wymagamy od dziecka, żeby pewnych uczuć nie okazywało, dajemy mu do zrozumienia, że tak naprawdę to, co czuje, nie jest dla nas ważne [ROZMOWA]
• Skąd się bierze poczucie własnej wartości?
• Grzeczne dzieci nie istnieją. Czy dziecko ideał to powód do niepokoju? Ekspert wyjaśnia