Ulga na dzieci znajduje się w ustawie podatkowej od początku roku, ale teraz zyskała na atrakcyjności. I to niezwykle.
Gigantyczne odliczenie
Pierwotnie tegoroczny limit ulgi na dzieci miał wynosić 120 zł na dziecko. Taką wysokość, a raczej "niskość" ulgi rodzice zdążyli już obśmiać na forach internetowych. Ich zdaniem miała starczyć: na dwie, trzy paczki pieluch, dwie flaszki i zagrychę albo kilka sztuk używanych ubranek dziecięcych z lumpeksu. - To kpina - denerwowali się rodzice. Zanim jednak po raz pierwszy zdążyli odliczyć ulgę, ta wzrosła. Nie bez znaczenia były tu zbliżające się wybory. Pewnie dlatego popierany przez rząd nowy limit ulgi - 572,54 zł - został ostatecznie w parlamencie podwojony. W efekcie w rozliczeniach z fiskusem za 2007 r. rodzice będą mogli odliczyć od podatku 1145,08 zł na każde dziecko. Przy dwójce dzieci będzie to 2290,16 zł, przy trójce - 3435,24 zł, przy czwórce - 4580,32 zł...
Dla kogo?
Zgodnie z ustawą ulga przysługuje podatnikom, którzy "w roku podatkowym wychowywali własne lub przysposobione dzieci". Mogą więc z niej korzystać, nie tylko rodzice, ale też opiekunowie prawni dzieci. Ulga przysługuje przy tym na: ** dzieci małoletnie, ** dzieci, bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny, ** dzieci do ukończenia 25 lat uczące się lub studiujące. Rodzicom przysługuje jeden wspólny limit ulgi na każde dziecko, choć oczywiście mogą się nim podzielić np. po połowie.
Rozwodnicy, separacja, konkubinat
W przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczony został rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich. Temu, u którego dzieci faktycznie zamieszkują. Jeżeli jednak przez część roku dzieci zamieszkują u jednego z rodziców, a przez następną część roku u drugiego z nich, to każdy z rodziców może odliczyć kwotę, która stanowi "iloczyn liczby miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 limitu ulgi". Jeśli więc np. przez osiem miesięcy dwójka dzieci mieszka z matką, a przez cztery miesiące z ojcem, to matka będzie miała do odliczenia 1526 zł z groszami (8/12 z 2290,16 zł), mąż nieco ponad 763 zł (4/12 z 2290,16 zł).
Z odpisu mogą też korzystać podatnicy żyjący w konkubinacie. Ulgę odpisze w takim przypadku opiekun prawny dziecka.
Rzemieślnikom i rolnikom nie
Ulga na dzieci przysługuje ich rodzicom i opiekunom prawnym, jeśli podatek od swoich dochodów płacą wedle skali podatkowej ze stawkami 19, 30 i 40 proc. Z ulgi nie skorzystają więc rolnicy - nawet jeśli wychowują gromadkę dzieci - bo nie płacą podatku dochodowego. Odpisu na dzieci nie będą też mieli mali przedsiębiorcy, którzy rozliczają się z fiskusem ryczałtem. I ci, którzy od dochodów ze swojej działalności gospodarczej płacą liniowy 19-proc. podatek PIT. Z tego powodu Związek Rzemiosła Polskiego namawiał nawet prezydenta, aby nie podpisywał nowelizacji ustawy o podatku od dochodów osobistych zwiększającej ulgę na dzieci. Rzemieślnicy przekonywali, że nowelizacja ich dyskryminuje, że zgodnie z konstytucją "wszyscy są wobec prawa równi" i "nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny". Tłumaczyli, że ulga nie ma żadnego związku z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika, że ma wyłącznie charakter prorodzinny i jej jedynym celem jest uwzględnienie w systemie podatkowym kosztów utrzymania i wychowania dziecka w rodzinie. Prezydent nie posłuchał rzemieślników i podpisał ustawę.
Gdy się dziecko rodzi...
Wiele osób zachodzi pewnie w głowę, jaka ulga będzie im przysługiwać, gdy dziecko urodzi się np. w połowie roku. Cała? Tylko pół? Zdaniem Andrzeja Marczaka, doradcy podatkowego z firmy KPMG - cała ulga. - W ustawie jest mowa o tym, że ulga przysługuje podatnikom, którzy wychowywali dzieci "w roku podatkowym". Nie ma wymogu wychowywania dzieci przez cały rok. Wydaje się więc, że nawet jeśli dziecko urodzi się 31 grudnia 2007 r. rodzicom będzie przysługiwała pełna ulga - mówi "Gazecie" Andrzej Marczak. - Tak samo to wygląda dziś w przypadku wspólnego rozliczenia się z podatku rodzica i dziecka, które ów rodzic samotnie wychowuje.
...kończy naukę lub 18 lat
A co z dziećmi, które w trakcie roku skończą 18 albo gdy się uczą bądź studiują - 25 lat? I co z tymi, które w ciągu roku zakończą naukę? Zdaniem Andrzeja Marczaka w tych przypadkach sytuacja wygląda identycznie jak, ta gdy dziecko rodzi się w trakcie roku. - Za dany rok rodzicom przysługuje ulga. Mogą wykorzystać pełny jej limit. Dopiero w następnym roku ulgi już nie będzie - mówi ekspert KPMG.
Bajki o uldze na dzieci
Rządowi wielgachna ulga na dzieci nie przypadła do gustu. Akceptował o połowę niższą. Tłumaczył, że budżetu nie stać na wydatek 7,1 mld zł rocznie - o tyle ulga ma uszczuplić jego dochody. Aby przekonać posłów, senatorów, ale także podatników, do obcięcia ulgi o połowę (do 572,54 zł na każde dziecko) nie wahał się użyć argumentów, co tu dużo mówić - nieprawdziwych.
Przekonywał więc najpierw, że z dużej ulgi skorzystają "jedynie nieliczni bogacze, którzy zafundowali sobie dzieci". Jednak szybko okazało się, że skoro ulga ma kosztować budżet 7,1 mld zł, a jej limit wynosi 1145,08 zł - to jeśliby wszyscy odliczający chcieli w pełni wykorzystać odpis, załapałoby się nań przeszło 6,2 mln dzieci (łatwo to policzyć, dzieląc koszt ulgi przez jej limit). Niezłe stadko.
Rząd jakoś nie przyjął tego argumentu i dalej przekonywał, że duża ulga na dzieci "to ulga tylko dla najlepiej zarabiających". Dodał jednak, że "przez ulgę [choć raczej wypadałoby powiedzieć, że dzięki niej red.] 10 mln podatników (z niespełna 24 mln) w ogóle przestanie płacić fiskusowi". Bo w praktyce, jeśli dane Ministerstwa Finansów co do kosztów budżetowych odpisu są prawdziwe - a to wcale nie jest pewne, gdyż resort nie dysponuje informacjami o tym, ile dzieci mają podatnicy - ulga obejmie znacznie więcej dzieci niż owe wyliczone przez nas 6,2 mln. Część słabiej zarabiających rodziców rzeczywiście nie wykorzysta jej w całości - bo po prostu zabraknie im na to podatku. Wykorzysta ją jednak w części i tak, jak twierdzą pozarządowe organizacje ds. rodzin wielodzietnych, będzie to dla nich duża sprawa. Pełną ulgę odpiszą nawet osoby z dochodami grubo poniżej średniej krajowej, co własnymi wyliczeniami potwierdziło nawet... Ministerstwo Finansów (pokazało je niedawno w Senacie).
W zalewie podobnych argumentów przeciw uldze znaleźliśmy i taki: przez działania posłów, którzy poparli podniesienie odpisu do niemal 1200 zł na dziecko, nie da się podnieść składki na ubezpieczenie zdrowotne (służba zdrowia nie dostanie dodatkowych pieniędzy), bo przez wysoką ulgę na dzieci podatnicy nie mieliby od czego odpisać składki. No cóż, prawda jest taka, że zgodnie z ustawą o PIT od podatku w pierwszej kolejności odliczamy składkę zdrowotną. Dopiero potem ulgi. Z całą pewnością więc ulga nie zablokuje podwyżki składki. Przeciwnie, to ewentualna wyższa składka zabierze podatnikom część odpisu na dzieci.
W końcu całą tę "zabawę" uciął premier, który stwierdził, że budżet jednak stać na dużą ulgę na dzieci.
Kto skorzysta na uldze
Wbrew temu, co twierdził rząd, a ściślej Ministerstwo Finansów, na uldze skorzystają wszyscy podatnicy, którzy płaca minimalny choćby podatek. I oczywiście wychowują dzieci. Ulgę odczują nawet ci, którzy zarabiają naprawdę niewiele. Może nie odpiszą pełnej kwoty ulgi, bo może im do tego zabraknąć podatku, ale za to wyzerują sobie cały podatek.
Fiskus zwróci im go po tym, jak złożą zeznanie podatkowe i wykażą w nim ulgę. Wedle naszych wyliczeń, aby wykorzystać pełny odpis na jedno dziecko, rodzice muszą zarabiać nieco ponad 2500 zł brutto miesięcznie. Łącznie. Jeśli nie rozliczają się razem (bo np. jedno z rodziców jest ryczałtowcem), do odpisania pełnej ulgi rodzicowi wystarczy pensja miesięczna w wysokości niespełna 1750 zł brutto. Czyli mniej niż 1250 zł na rękę. To grubo poniżej średniej krajowej. Przy dwójce dzieci pełny odpis zagwarantują łączne zarobki miesięczne rodziców sięgające 3650 zł brutto, a jeśli rodzice nie rozliczają się łącznie - wystarczy pensja w wysokości niespełna 2730 zł brutto miesięcznie.
Ulga się nie kumuluje
Niestety, ulga niewykorzystana w danym roku nie przechodzi do odliczenia od podatku za kolejny rok. Ulgę za 2007 r. można więc odpisać tylko od podatku za 2007 r.
Dzieci już w PIT-ach
W załączniku PIT/O do zeznań podatkowych PIT-36 i PIT-37 przygotowanych z myślą o rozliczeniach za 2007 r. są już rubryki przeznaczone do odpisania ulgi na dzieci. Przygotowano je wprawdzie z myślą o odpisie 120-złotowym, ale jego zwiększenie nie powoduje konieczności zmiany załącznika PIT/O. W części załącznika poświęconej odliczeniom od podatku trzeba będzie podać liczbę dzieci (Ministerstwo Finansów dało tu możliwość wpisania liczby dwucyfrowej), za które chcemy mieć ulgę, i kwotę przysługującego nam w związku z tym odpisu. Kwotę ulgi trzeba będzie potem przenieść do podstawowego formularza PIT-36 i PIT-37.
Wspólne rozliczenie niezagrożone
Małżonkowie korzystający z ulgi na dzieci nie tracą prawa do wspólnego opodatkowania się. Tak samo jak osoby samotnie wychowujące dzieci i wykorzystujący nowy odpis nie tracą prawa do rozliczenia się wspólnie ze swoimi pociechami.
Jak dokumentować dzieci
Z całą pewnością nie fakturą VAT. Co więcej, ustawa podatkowa nie stawia tu żadnych wymogów. - Może potrzebny będzie akt urodzenia dziecka - podpowiada Andrzej Marczak, doradca podatkowy z KPMG. Tyle że posiadanie aktu urodzenia nie jest równoznaczne z faktem wychowywania dziecka. W starych dowodach osobistych rodzice mieli wpisane dzieci. W nowych już takich wpisów nie ma. Może więc decydujące będzie wspólne zameldowanie z dzieckiem? Niestety, obowiązek meldunkowy w praktyce nie zawsze jest respektowany. Co więcej fakt, że dziecko jest zameldowane z rodzicem, nie zawsze oznacza, iż z nim mieszka i że ów rodzic go wychowuje. Przyprowadzenie dziecka do urzędu jako namacalnego dowodu też nie rozwiązuje problemu. Pomysłowi i niezbyt uczciwi podatnicy mogliby sobie przecież wypożyczać dzieci na czas okazania w urzędzie. Jedno jest pewne, może być wesoło.
W latach 80. XX wieku w Stanach Zjednoczonych źle skonstruowane przepisy spowodowały zgłoszenie do ulgi 7 mln wirtualnych dzieci. Potem, gdy przepisy nagle się zmieniły i wprowadzono obowiązek dokumentowania faktu posiadania pociech zgłoszonych do odpisu podatkowego, owe 7 mln dzieci nagle wyparowało. Złośliwcy mówili wtedy o największym porwaniu w dziejach USA. Nam chyba mimo wszystko takie przygody nie grożą.
Limit wzrośnie, a potem?
W 2008 r. limit odpisu za dzieci jeszcze wzrośnie. To dlatego, że jest uzależniony od wysokości kwoty wolnej od podatku. W przyszłym roku ta kwota będzie wyższa - limit ulgi wyniesie wówczas 1173,7, zł na każde dziecko. Niestety w 2009 r. spadnie do 1112,04 zł. To dlatego, że w 2009 r. dzisiejsze trzy stawki podatkowe 19, 30 i 40 proc. mają być zastąpione dwiema stawkami - 18 i 32 proc., przy okazji zaś kwota wolna od podatku ma być nieco obniżona. Na razie jednak nie ma się co martwić obniżką ulgi, przez ponad rok w podatkach może się jeszcze sporo wydarzyć.
