Niestety, w nawale obowiązków często zaniedbujemy własne zdrowie. Brak czasu, trudności z dostaniem się do lekarza, nie najlepszy stan domowego budżetu. Wszystko to zniechęca do wizyt w przychodni i badań okresowych. Warto jednak pamiętać, że zdrowie nie zawsze na nas poczeka. Lepiej zapobiegać, niż leczyć, a leczyć najłatwiej we wczesnym stadium choroby. Dlatego drogie mamy nie odkładajmy troski o siebie na później.
Co i kiedy badać?
Wzrok - z wiekiem, niestety, się pogarsza, choć nie zawsze chcemy się do tego przyznać. Proste badanie ostrości wzroku u okulisty wraz z tzw. badaniem komputerowym może wykryć przyczynę nękających cię bólów głowy, a także zapobiec tworzeniu się "kurzych łapek", które powstają, gdy mrużysz oczy, usiłując dostrzec zamazujące się drobne literki.
Zęby - najlepiej kontrolować regularnie, co najmniej raz na rok. Nieleczone bolą, są przyczyną przykrego zapachu z ust i stanowią źródło infekcji, która może przenieść się na inne, nieraz bardzo odległe narządy ciała.
Tarczyca - skłonność do chorób tego gruczołu ma niekiedy charakter rodzinny. Sygnałem, że z tarczycą może być coś nie w porządku, jest najczęściej jej powiększenie (wole), widoczne lub wyczuwalne dotykiem. Ponieważ tarczyca wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, jej schorzenia mogą dawać różne objawy. Czynność tarczycy bada się za pomocą testów określających poziom jej hormonów - trójodotyroniny (T 3) i tyroksyny (T 4) - w surowicy krwi. Oznacza się też poziom tyreotropiny (TSH), hormonu przysadki mózgowej, który steruje pracą tarczycy. Ocenę struktury tego gruczołu rozpoczyna się zazwyczaj od badania USG. KIEDY TRZEBA ROBIĆ TE BADANIA.
Piersi - każda z nas powinna sama badać sobie piersi raz na miesiąc, najlepiej zaraz po miesiączce, a także domagać się tego badania przy wszystkich wizytach kontrolnych u ginekologa lub lekarza rodzinnego. W razie wykrycia jakichkolwiek zmian, zgrubień lub guzów, trzeba zrobić USG lub mammografię (badanie rentgenowskie). Ponieważ ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta z wiekiem, po 40. roku (A NIE 35.) życia kontrolne USG lub mammografię warto robić raz do roku. Tak samo, jeśli w rodzinie zdarzały się przypadki takich nowotworów (udowodniono ich podłoże genetyczne).
Serce i układ krążenia - choroba wieńcowa i nadciśnienie dotykają wiele kobiet w sile wieku. Dlatego po 35. roku życia warto raz na rok wykonać EKG, zbadać poziom cholesterolu i jego frakcji HDL i LDL w surowicy krwi, a przy okazji zmierzyć ciśnienie. Dotyczy to szczególnie kobiet, które mają nadwagę, palą (zwłaszcza jeśli przy tym przyjmują doustne leki antykoncepcyjne) i są zbyt zajęte pracą, by znaleźć czas na aktywny wypoczynek. Wcześnie wykryte odchylenia od normy udaje się często wyrównać zmianą diety i trybu życia lub utrzymać pod kontrolą za pomocą niewielkich dawek leków.
Płuca - nie służy im zanieczyszczone powietrze, czynne i bierne palenie, a także panoszące się wokół alergeny. Powraca też poskromiona dzięki szczepieniom gruźlica. Wykonywane niegdyś obowiązkowo zdjęcia rentgenowskie zwane "małym obrazkiem" wykrywają jedynie bardzo zaawansowane zmiany. Warto więc, zwłaszcza kiedy się pali, raz do roku prześwietlić sobie płuca w dużym formacie. RTG klatki piersiowej pozwala ocenić miąższ płuc, strukturę oskrzeli, a także kształt serca i dużych naczyń. Dawka promieni rentgenowskich, jaką otrzyma twój organizm, jest zupełnie nieszkodliwa. Mogłaby być jednak niebezpieczna dla rozwijającego się w tobie dziecka. Na wszelki wypadek lepiej jest więc badania rentgenowskie wykonywać w pierwszej połowie cyklu (w czasie miesiączki lub niedługo po niej), kiedy ciąża nie wchodzi w grę.
Wątroba i pęcherzyk żółciowy - złogi, czyli kamienie w pęcherzyku żółciowym to kolejna specjalność kobieca. USG jamy brzusznej (obejmujące m.in. badanie wątroby, pęcherzyka żółciowego, trzustki i nerek) pozwala często wykryć przyczynę nawracających niestrawności i pobolewań, zanim przerodzą się one w poważniejsze ataki kamicy żółciowej. Funkcjonowanie wątroby pozwalają ocenić tzw. próby wątrobowe, czyli oznaczanie poziomu bilirubiny i transaminaz (AspAT i AlAT) w surowicy krwi.
Trzustka - ten niepozorny i głęboko ukryty narząd wydziela soki trawienne, a także hormony (insulinę i glukagon) regulujące gospodarkę i przemianę cukrów w organizmie. Zaburzenia wydzielania tych hormonów prowadzą do cukrzycy - poważnej przewlekłej choroby z licznymi powikłaniami. Wczesne wykrycie cukrzycy i odpowiednia kontrola pozwala jednak prowadzić w miarę normalny tryb życia. Dlatego wszyscy, a zwłaszcza osoby mające cukrzyków wśród najbliższych krewnych, powinny co najmniej raz do roku sprawdzać poziom glukozy (na czczo) we krwi. W razie odchyleń od normy trzeba wykonać tzw. test doustny obciążenia glukozą, czyli badanie poziomu glukozy we krwi po wypiciu specjalnego słodkiego płynu i porównanie jej z wynikiem tego samego dnia na czczo.
Nerki i drogi moczowe - funkcjonowanie filtrów naszego ciała możemy ocenić poprzez badanie moczu a także poprzez oznaczanie we krwi poziomu kreatyniny i mocznika . Badanie ogólne moczu daje pojęcie nie tylko o pracy nerek, ale i całego organizmu. Na całym świecie wykonuje się je rutynowo, zarówno jako element badań przesiewowych, jak i podstawowe badanie diagnostyczne w wielu chorobach. Strukturę nerek, tworzące się w nich złogi, czyli kamienie, lub zastój w odpływie moczu pozwala ocenić badanie USG.
Układ rozrodczy - ginekologa najczęściej odwiedzamy w czasie ciąży, potem wizyty stają się sporadyczne. Tymczasem, gdyby kobiety co roku wykonywały badanie cytologiczne szyjki macicy, dałoby się uniknąć wielu tragedii. Statystyki dotyczące raka szyjki macicy są tym smutniejsze, że nowotwór ten stosunkowo łatwo wykryć we wczesnym stadium, kiedy jest jeszcze w pełni uleczalny.
W badaniu ginekologicznym lekarz może też wykryć mięśniaki macicy i guzy przydatków. Ocenę macicy i jajników ułatwia USG, zwłaszcza wykonywane sondą dopochwową.
@ Ciąża a mięśniaki i nadżerki - przeczytaj więcej Lekarz odpowiada
Inne badania
Morfologia krwi - określa ilość białych i czerwonych krwinek oraz płytek krwi, poziom hemoglobiny i hematokryt, czyli gęstość krwi, a także objętość krwinki czerwonej, stężenie i zawartość w niej hemoglobiny. Najczęściej służy do wykrywania niedokrwistości, czyli anemii.
Rozmaz białych krwinek - umożliwia dokładną klasyfikację poszczególnych rodzajów białych krwinek. Badanie to jest przydatne w rozpoznawaniu alergii, zakażeń pasożytniczych i chorób nowotworowych.
OB, czyli odczyn Biernackiego, oznacza prędkość opadania krwinek czerwonych w osoczu. Podwyższony wskazuje na jakiś stan zapalny w organizmie, ale nie pozwala na jego umiejscowienie. Nie jest więc testem specyficznym dla żadnej choroby.
Posiewy bakteriologiczne - służą do identyfikacji bakterii i innych drobnoustrojów znajdujących się w określonym miejscu (np. w pęcherzu moczowym, gardle, pochwie). Posiewy robi się z krwi, moczu i innych wydzielin.
PROGRAM MIMIMUM
Raz do roku:
stomatolog
ginekolog (cytologia i badanie piersi)
morfologia krwi
badanie ogólne moczu
RTG klatki piersiowej (przynajmniej u palaczek)
Zdrowie wypisane na twarzy
Stan zdrowia najczęściej kontrolujemy u internisty, ginekologa i stomatologa. Ale na tej liście nie powinno zabraknąć także dermatologa. Przede wszystkim przynajmniej raz w roku (a osoby z grupy ryzyka częściej) powinniśmy poddać się dokładnym oględzinom wszystkich znamion barwnikowych na skórze (najlepiej za pomocą prostego urządzenia zwanego dermatoskopem). Oczywiście idziemy do dermatologa, gdy któreś ze znamion zacznie się powiększać, boleć, krwawić, zmieni swój kształt czy kolor. Warto także konsultować wszelkie zmiany i stany zapalne skóry - każda infekcja, nawet banalny trądzik, wpływa na zdrowie organizmu.
Po drugie zaś dermatolog to nasz sprzymierzeniec w walce z upływającym czasem. Z wiekiem na naszej skórze pojawiają się nie tylko pierwsze, drobne zmarszczki, ale także niezbyt ładne posłoneczne przebarwienia - beżowe, brązowe a nawet szarogranatowe plamy pigmentowe. To nasz kobiecy problem - ich powstawanie ma związek z gospodarką hormonalną (zmieniającą się np. w ciąży, po porodzie, w czasie stosowania doustnej antykoncepcji) i opalaniem. Warto skonsultować się z lekarzem i wybrać najlepszą formę walki z brzydkimi plamami (do wyboru, zależnie od nasilenia zmian, mamy odpowiednie kremy i zabiegi dermokosmetyczne).
