Śluz szyjkowy jest rodzajem wydzieliny produkowanej przez kilkaset gruczołów szyjki macicy. Jego ilość jest zmienna, waha się od 20 do 60 mg. W okresie jajeczkowania ilość ta zwiększa się do około 600 mg na dobę. Śluz szyjkowy w ponad 90 procentach składa się z wody. To zawiesina, która zawiera: związki organiczne (glukoza, aminokwasy, białka), hormony, elektrolity, enzymy, wolne kwasy tłuszczowe, a także śladowe ilości cynku, żelaza, manganu, selenu czy miedzi.
Śluz szyjkowy zmienia się w ciągu cyklu miesiączkowego pod wpływem różnic stężenia estrogenu oraz progesteronu. Wpływa to na jego gęstość, lepkość, kolor i obfitość w poszczególnych fazach cyklu. Na przemiany śluzu szyjkowego wpływa także stan zdrowia kobiety, dieta, stres bądź infekcja, a także zażywane leki. Obserwacja śluzu szyjkowego ma znaczenie w monitorowaniu płodności i bywa wykorzystywana przez wiele kobiet podczas planowania ciąży.
Śluz szyjkowy ma do spełnienia różne role. W fazie niepłodnej tworzy barierę chroniącą jamę macicy przed drobnoustrojami, a co za tym idzie także infekcjami grzybiczymi i bakteryjnymi. W fazie płodnej cyklu śluz szyjkowy ułatwienie zapłodnienie, zapewnia bowiem plemnikom właściwe pH i zdolność ruchu, a i umożliwia im przeżycie w kobiecych drogach rodnych kobiet.
Śluz szyjkowy różni się w poszczególnych fazach cyklu - gęstością, lepkością, kolorem oraz obfitością. Cykl miesięczny kobiety, zwany również inaczej owulacyjnym lub menstruacyjnym, zaczyna się pierwszego dnia miesiączki, a kończy w dniu poprzedzającym kolejną menstruację. Dni płodne trwają od 5 do 7 dni, co jest związane zarówno z samą owulacją, jak i przeżywalnością plemników.
Cykl miesięczny dzieli się na trzy fazy:
Podczas dni płodnych produkowany jest śluz płodny, a podczas dni niepłodnych śluz niepłodny. Tym samym śluz szyjkowy może mieć dwie formy: estrogenną, której towarzyszy wzrost poziomu estrogenu w organizmie (okres płodny) oraz gestagenną, wyróżniającą się zwiększeniem produkcji progesteronu (okres niepłodności).
Skład i konsystencja śluzu szyjkowego zmieniają się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego kobiety. Ma to związek z wahającym się stężeniem dwóch hormonów: progesteronu i estrogenu.
Śluz płodny jest śliski, kleisty, rozciągliwy przezroczysty, przypomina białko jajka kurzego. Bardzo rzadki i przejrzysty, ciągnący się śluz świadczy o największym prawdopodobieństwie zajścia w ciążę. Śluz płodny jest przyjazny dla plemników. Jego brak sprawia, że te nie są w stanie dotrzeć do jajeczka. Po wystąpieniu owulacji ilość wydzieliny się zmniejsza.
Śluz niepłodny produkowany jest z kolei pod wpływem progesteronu i nazywany jest śluzem gestagennym. Śluz niepłodny pełni w organizmie ważną rolę - nie wpuszcza plemników w głąb macicy i do komórki jajowej. Po miesiączce gęsty i lepki śluz zamyka ujście szyjki macicy. Tworzy barierę broniącą zarówno przed plemnikami, jak i patogenami.
Jaki śluz przed okresem? Wydzielina ma wówczas białą lub żółtawą barwę, jest mętny i nieprzezroczysty, gęsty, o bardzo lepkiej konsystencji. Utrudnia transmisję plemników do komórki jajowej. Oznacza to, że śluz przed okresem nie wpuszcza plemników w głąb macicy i do komórki jajowej. Śluz przed okresem jest śluzem niepłodnym, produkowany pod wpływem progesteronu. Nazywany jest śluzem gestagennym, a w terminologii medycznej - śluzem typu G. Gęsty śluz przed okresem powstaje w okolicy szyjki macicy, w jej najniższej części.
Śluz szyjkowy po miesiączce, w pierwszej fazie cyklu, kiedy zaczynają dominować estrogeny, staje się rzadki, przejrzysty i przyjazny dla plemników. Najbardziej rzadki i przejrzysty śluz oznacza największe szanse zajścia w ciążę.
Przed okresem może pojawić się bardziej obfita wydzielina. Biały gęsty śluz przed okresem u wielu kobiet wskazuje na to, że podczas ostatniej owulacji doszło do zapłodnienia. Jest to jednak kwestia indywidualna. Zwykle w ciąży śluz szyjkowy jest gęsty i nierozciągliwy, z czasem staje się wodnisty i wywołuje poczucie wilgoci. Zdarza się jednak, że się nie pojawia. To tak zwana faza sucha.
Nie masz miesiączki? Zobacz z czego to może wynikać