Mama pracująca, aby móc w spokoju i poczuciu bezpieczeństwa się cieszyć urokami macierzyństwa, powinna wiedzieć, jakie przysługują jej prawa i przywileje. Dla mam, które są zatrudnione na etacie na podstawie umowy o pracę najważniejszą informacją jest, że kobieta jest chroniona przez Kodeks Pracy od momentu zajścia w ciążę do dnia porodu oraz przez cały okres urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i wychowawczego. Oznacza to, że poza wyjątkowymi przypadkami, takimi jak na przykład likwidacja zakładu pracy, nie może zostać zwolniona.
Urlop macierzyński trwa 20 tygodni i wydłuża się wraz z większą liczbą dzieci. Co państwo jeszcze oferuje rodzicom w tym zakresie? O jakich zasadach należy pamiętać?
Pracujące matki mogą liczyć na urlopy specjalne. To:
Pracująca mama na etacie może także korzystać z tak zwanych dni opieki nad dzieckiem, w wymiarze dwóch dni albo 16 godzin w każdym roku kalendarzowym, aż do ukończenia przez dziecko 14 lat.
Innym przywilejem pracującej matki, która karmi piersią, są przerwy na karmienie dziecka. Ich liczba i wymiar zależą od liczby karmionych dzieci, a także od liczby godzin pracy w danym dniu.
Kobieta w połogu, która nie ma ubezpieczenia zdrowotnego, jest chroniona przez ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej. Do bezpłatnej opieki lekarskiej mają prawo ciężarne i świeżo upieczone mamy w połogu posiadające obywatelstwo polskie oraz zamieszkujące w Polsce. Warunkiem jest okazanie w placówce medycznej dokumentu potwierdzającego narodowość oraz miejsce zamieszkania pacjentki.
Mama pracująca ma także prawo do świadczeń, takich jak choćby świadczenie wychowawcze z programu Rodzina 500 plus. Na jego mocy przyznawane jest 500 zł miesięcznie na dziecko od jego urodzenia do ukończenia przez nie 18 lat.
Innym świadczeniem przysługującym pracującej mamie jest jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe). 1000 zł wypłacane jest jednorazowo, obowiązuje kryterium dochodowe. Aby je otrzymać należy przedłożyć zaświadczenie potwierdzające pozostawanie przez kobietę pod opieką lekarza lub położnej nie później niż od 10. tygodnia ciąży do porodu.
Dla kobiet, które urodziły dziecko, ale nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego (dotyczy osób pracujących na umowach cywilno-prawnych, ale także bezrobotnych, studentów), przewidziano świadczenie rodzicielskie wynoszące 1000 zł miesięcznie przez rok od urodzenia dziecka (lub odpowiednio dłużej w przypadku urodzenia podczas jednego porodu więcej niż jednego dziecka). Nie ma kryterium dochodowego.
W przypadku, gdy przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza ustalonej kwoty, przysługuje zasiłek rodzinny. Do zasiłku rodzinnego przysługują odpowiednio różnego rodzaju dodatki z tytułu urodzenia dziecka, opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, samotnego wychowywania dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, rozpoczęcia roku szkolnego czy podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
W 2018 r. wprowadzony został program Dobry start (tzw. wyprawka szkolna), czyli wypłacane raz w roku świadczenie w wysokości 300 zł na uczące się w szkole dziecko - do 20. roku życia i 24. roku życia w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami - niezależnie od dochodu rodziny. Świadczenie jest wypłacane na wniosek.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w przypadku bezskuteczności egzekucji zasądzonych na dzieci alimentów, jednak obowiązuje kryterium dochodowe. Świadczenie przysługuje w wysokości zasądzonych alimentów, ale nie więcej jak 500 zł miesięcznie.
Mama pracująca, która urodziła i wychowała lub tylko wychowała co najmniej czworo dzieci, może skorzystać z programu Mama 4+. To rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługujące osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia na rzecz wychowania dzieci lub pracowały za krótko i nie nabyły prawa do minimalnej emerytury. Ma ono zapewnić niezbędne środki utrzymania. By otrzymywać świadczenie, konieczne jest złożenie wniosku.