Menopauza to etap w życiu kobiety obejmujący okres pomiędzy wiekiem prokreacyjnym a początkiem starzenia się. Oznacza ostatnie krwawienie miesiączkowe, po którym w ciągu kolejnych 12 miesięcy miesiączka nie występuje, a i nie stwierdza się patologicznych przyczyn tego stanu. Klimakterium i przekwitanie, często używane zamiennie, są nazwami okresu, który obejmuje czas przed menopauzą i tuż po niej.
Menopauza wiąże się z ustawaniem czynności gonad. Wywołują ją przyczyny naturalne, a proces jest nieunikniony. To efekt starzenia się organizmu kobiety i wygasania funkcji jajników. Zanikanie pęcherzyków jajnikowych jest postępujące i wraz z wiekiem prowadzi do całkowitego wyczerpania ich puli. Ostatecznie dochodzi do zaniku aktywności hormonalnej jajnika oraz zahamowania miesiączkowania.
Uderzenia gorąca - czy to na pewno menopauza? Zobacz, o czym mogą świadczyć:
Menopauza a wiek kobiety
Średni wiek rozpoczęcia klimakterium u kobiet wynosi 51 lat, a ostatnia miesiączka występuje zwykle pomiędzy 45. a 55. rokiem życia. Gdy menopauza pojawia się między 55. a 60. rokiem życia kobiety, mówi się o późnym klimakterium. Wczesne klimakterium odnotowuje się, gdy ostatnia miesiączka pojawia się między 40. a 45. rokiem życia. Jeżeli ostatnia miesiączka pojawia się przed 40. rokiem życia, diagnozuje się menopauzę przedwczesną.
Badania dowodzą, że objawy zbliżającej się menopauzy zaczynają się średnio około 47. roku życia i trwają około czterech lat. Jednak pierwsze objawy klimakterium mogą pojawić się niedługo po ukończeniu 40. roku życia. Stopniowe wygaszanie czynności jajników i zmniejszanie się ilości wydzielanych hormonów trwa jakiś czas, a okres tzw. premenopauzy może trwać nawet 10 lat. Premenopauza to okres, w którym dają o sobie znać hormonalne, metaboliczne oraz kliniczne przemiany w organizmie. Poprzedza wystąpienie ostatniej miesiączki.
Objawy menopauzy
Na pewnym etapie życia kobiety obserwuje się zmniejszone stężenia hormonów produkowanych przez jajnik: estradiolu, testosteronu, androstendionu i dehydroepiandrostendionu (DHEA) oraz progesteronu. Zwiększa się natomiast stężenie hormonów przysadkowych głównie FSH i LH. To wywołuje wiele dolegliwości okresu menopauzalnego, które można podzielić na wczesne i późne. Wczesne pojawiają się, gdy kobieta jeszcze miesiączkuje. Największe nasilenie objawów obserwuje się w pierwszych dwóch latach po menopauzie, mogą się one jednak utrzymywać nawet ponad pięć lat.
Z menopauzą wiąże się szereg uciążliwych objawów. To:
- uderzenia gorąca,
- bezsenność,
- huśtawki nastroju,
- zlewne poty,
- kołatanie serca,
- bóle i zawroty głowy,
- trudności w koncentracji i zapamiętywaniu,
- przygnębienie,
- depresja,
- zwiększenie masy ciała.
W wyniku niedoboru estrogenów dochodzi do atrofii urogenitalnej objawiającej się dyspareunią, częstszymi infekcjami dróg moczowych oraz wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Wzrasta ryzyko zagrożenia osteoporozą. Ponadto specjaliści są zdania, że długotrwały niedobór estrogenów u kobiet jest jednym z czynników odpowiedzialnych za rozwój miażdżycy i powikłań sercowo-naczyniowych oraz choroby Alzheimera. Z analizy badań naukowych wynika również, że okres menopauzy wiąże się z fizjologicznie uwarunkowaną predyspozycją do zwiększania tkanki tłuszczowej.
Jak łagodzić objawy menopauzy?
W celu złagodzenia dokuczliwych objawów można stosować sposoby domowe, które polegają głównie na wykorzystywaniu właściwości leczniczych ziół takich jak: soja, kozłek lekarski, wiesiołek dwuletni, szałwia, czerwona koniczyna czy rumianek. Łagodzeniem dolegliwości związanych z menopauzą zajmuje się także ginekolog, który może zlecić leczenie hormonalne. Niestety jest ono obarczone ryzykiem działań niepożądanych. Niemniej terapia hormonalna czasem jest konieczna. Do rozpoczęcia leczenia skłaniają dokuczliwe dolegliwości, które znacznie pogarszają jakość życia i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Najczęściej stosowaną metodą łagodzenia objawów menopauzy należy hormonalna terapia zastępcza, która polega na suplementacji hormonów płciowych (estrogeny, progesteron) w odpowiednich dawkach i schematach dobieranych indywidualnie. Gdy pojawia się depresja, zaburzenia nastroju, można zdecydować się na leki antydepresyjne.
Przeciwwskazaniem do hormonalnego leczenia menopauzy są:
- przebyty lub istniejący rak sutka,
- rak macicy,
- rak jajnika,
- guzki w piersiach, zmiany w narządzie rodnym, krwawienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie,
- choroby zakrzepowo-zatorowe żył i tętnic,
- schorzenia wątroby wiodące do jej niewydolności.
