Dziecko bez ślubu. Sprawdź, jakie świadczenia przysługują rodzicom będącym w nieformalnym związku

Posiadanie dzieci bez ślubu nikogo nie dziwi. W Polsce niemal co czwarty noworodek przychodzi na świat poza małżeństwem. Mimo to wielu rodziców wciąż nie jest pewnych, jakie konsekwencja może nieść ze sobą, urodzenie nieślubnego potomka. W artykule wyjaśniamy, na co trzeba uważać i jakie świadczenia przysługują rodzicom, którzy wolą żyć bez ślubu.

Według danych zgromadzonych przez Główny Urząd Statystyczny w  Polsce w 2019 roku urodziło się nieco ponad 376 tys. dzieci. Rodzice 95 tys., czyli jednej czwartej z nich nie byli małżeństwem. Chociaż co roku wzrasta liczba noworodków pochodzących z nieformalnych związków, ich rodzice często nie wiedza, na jakie kwestie prawne powinni uważać.

Dziecko bez ślubu – o czym warto pamiętać?

Ustalenie ojcostwa

Należy podkreślić, że sytuacja dziecka urodzonego poza małżeństwem, ale uznanego przez ojca, diametralnie różnie się od sytuacji, w której ojciec nie chce uznać swojego potomka. Gdy dziecko zostanie uznane, jego rodzice muszą się zgłosić z dowodami osobistymi i kartą ciąży do kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w miejscu ich zamieszkania (można to zrobić jeszcze przed porodem). Na miejscu ojciec składa oświadczenie o uznaniu ojcostwa, a zadaniem matki jest potwierdzenie tego faktu. W dalszej kolejności rodzice w ciągu 21 dni od porodu powinni połączyć dokumenty z rejestracją dziecka w USC obejmującym swoim rejonem szpital, w którym dziecko przyszło na świat. W sytuacji, gdyby rodzice nie mogli pójść razem, to ojciec w pierwszej kolejności powinien się zgłosić, by uznać dziecko. Od dnia, w którym to uczyni, mama ma trzy miesiące na potwierdzenie, że mężczyzna, który się zgłosił, jest ojcem jej dziecka.

Niewiele osób wie, że jeśli matka dziecka formalnie jest osobą zamężną (z innym mężczyzną) lub niedawno rozwiedzioną, to dziecko, które urodziło się w okresie do 300 dni od rozwodu, zostanie uznane za dziecko jej męża (byłego lub aktualnego). W takiej sytuacji nim biologiczny ojciec będzie mógł uznać dziecko, zostanie przeprowadzona procedura sądowa zaprzeczenia ojcostwa. Pozew do sądu rodzinnego w tej sprawie powinien być złożony zarówno przez matkę dziecka, jak i jej byłego męża. 

Nazwisko dziecka

Wraz z uznaniem ojcostwa zadaniem rodziców jest złożenie w USC oświadczenia o tym, jakie nazwisko będzie nosiło ich dziecko. Mają do wyboru trzy opcje: nazwisko ojca, nazwisko matki albo dwuczłonowe nazwisko złożone z nazwisko obojga rodziców. W sytuacji, gdy rodzice nie złożą oświadczenia, ich dziecko będzie miało nazwisko dwuczłonowe.

Świadczenia pieniężne na dziecko

Rodzice żyjący w związku nieformalnym mają identyczne prawo do zasiłków rodzinnych i świadczeń finansowanych z budżetu państwa, jak małżonkowie. W takiej sytuacji świadczenia są uzależnione od dochodu dwójki rodziców, a nie jednego z nich. Wśród świadczeń przysługujących rodzicom wymienia się:

Zasiłek macierzyński - świadczenie wypłacane przez ZUS matkom i ojcom przebywającym na urlopie macierzyńskim

Becikowe - jednorazowa zapomoga wysokości 1000 zł z tytułu urodzenia dziecka (przysługuje rodzicom, których dochód nie przekracza 1922 zł netto na osobę)

Zasiłek rodzinny oraz dodatki do niego - podstawowe świadczenie rodzinne, którego celem jest częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka (przysługuje osobom, których dochód nie przekracza 674 zł na osobę)

Program 500 plus

Ulgi dla samotnych rodziców

Bywa, że pary nie decydują się na ślub, gdyż liczą na ulgi i przywileje dla samotnych rodziców. Często nie zdają sobie jednak sprawy, że takie postępowanie jest nielegalne. Zgodnie z ustawą z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, samotny rodzic jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, osoba pozostającą w separacji orzeczeniem prawomocnych wyrokiem sądu lub osobą rozwiedzioną (chyba, że wychowuje co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem). Podsumowując, osobie żyjąca w nieformalnym związku z drugim rodzicem dziecka, nie może deklarować, że jest rodzicem samotnym. 

Rozliczanie podatków

W odróżnieniu od małżeństw, pary żyjący w nieformalnych związkach nie mogą się wspólnie rozliczać z podatku dochodowego. Dotycz to także sytuacji, w której wychowują razem dziecko. Osoba będąca w nieformalnym związku i mieszkająca z partnerem, nie może także rozliczyć swoich podatków razem z dzieckiem.

Urlopy i zwolnienia lekarskie

O ile matce zawsze przysługuje urlop macierzyński i rodzicielski (jeśli pracowała i opłacała składki chorobowe), o tyle z ojcem jest trochę inaczej. W sytuacji, gdy uznał dziecko i faktycznie się nim opiekuje, przysługują mu takie same prawa, jak każdemu ojcu. Może wziąć urlop dwutygodniowy urlop ojcowski i skorzystać z urlopu rodzicielskiego, jeśli matka dziecka urodziła je jako osoba ubezpieczona i zatrudniona. Urlop ojcowski należy wykorzystać do w ciągu 24 pierwszych miesięcy życia dziecka.

Ojcowie będący w nieformalnych związkach, mogą również brać zwolnienia chorobe na dziecko. Ponadto może również wziąć urlop na opiekę nad życiową partnerką, jeśli jej stan po porodzie, uniemożliwia zajmowanie się dzieckiem. Takie zwolnienie może zostać wypisane przez ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu.

Zobacz wideo Jak zważyć noworodka? [Klinika Laktacyjna Online]
Więcej o:
Copyright © Agora SA