Forma, siła i masa mięśniowa. Psychiatra: Chłopcy czują się nieperfekcyjni

"Rasmus ma 17 lat, już na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie nieszczęśliwego. Wysoki, chudy, niezgrabny, do końca nie wie, co ma zrobić ze swoim ciałem, do tego jeszcze doskwiera mu trądzik". Psychiatra w ważnej dla rodziców publikacji porusza wątek cielesności u dojrzewających chłopców. Czego w sobie nie lubią? Czego się wstydzą, do czego dążą?

- W każdej sekundzie młodzież wystawia swoje ciała na pokaz. Robią selfie, przeglądają się w lustrach i nieustannie porównują. U dziewczynek jest to masa ciała, wskaźnik BMI i szczupłość, u chłopców forma, siła i masa mięśniowa - czytamy w książce "Zaburzenia u dzieci i młodzieży. Co obciąża nasze dzieci i jak możemy im pomóc", której autorem jest od wielu lat pracujący z młodzieżą, psychiatra, prof. Michael Schulte-Markwort z Berlina. Profesor w swojej publikacji porusza wątek dojrzewania i cielesności nie tylko u dziewcząt, lecz także u chłopców. Z jakimi problemami borykają się dojrzewający chłopcy? Jakie stawiamy przed nimi wyzwania i dlaczego - podobnie jak dziewczyny - już na starcie czują się fizycznie nieperfekcyjni? 

"Już ci najmłodsi chcą być najbardziej wysportowani, najpiękniejsi i najmądrzejsi"

"Dziecięce ciało - zbyt wcześnie - dotarło tam, gdzie od dawna są już ciała dorosłych: do niemal nieskończonej przesady i nadinterpretacji. Ciało jest synonimem szczęścia oraz zdrowia i w miarę możliwości ma kompensować oraz ukrywać wszystkie małe i duże nieszczęścia, które doskwierają naszej psychice. Nasza powłoka zaczyna nagle oznaczać treść, wnętrze. Mamy nadzieję, że jeśli będzie atrakcyjna, wszystko inne przykryje i unieszkodliwi.

Jakże często sobie myślę: po co wszyscy tak się wysilają? Dlaczego już ci najmłodsi chcą być najbardziej wysportowani, najpiękniejsi i najmądrzejsi? Nie chcę odrzucać zdrowej rywalizacji, ponieważ jest ona nie tylko częścią nas, lecz także może prowadzić do wykształcenia psychicznej odporności, niemniej często jestem poruszony rozpaczliwymi psychicznymi wysiłkami mniejszych i większych dzieci, które są nieszczęśliwe ze swoim ciałem. Tu potrzeba mnóstwa otuchy.

Ciało w przestrzeni publicznej jest najczęściej ciałem kobiecym, które swoją nieskazitelnością łudzi nas, że taką formę, taki wygląd, można osiągnąć bez najmniejszego wysiłku. Często ciało to jest jeszcze zseksualizowane".

Gdy później dziwimy się skąpemu odzieniu dziewczynek, powinniśmy tak naprawdę zlikwidować nasz obraz kobiety i wraz z tym - skuteczną - reklamę. Dziś również mężczyźni w reklamie nie mają zbyt wiele na sobie i każdy, nie tylko sportowcy, ma sześciopak na brzuchu

- pisze autor publikacji.

W każdej sekundzie młodzież wystawia swoje ciała miliony razy na pokaz, robią selfie, przeglądają się w lustrach i nieustannie porównujeW każdej sekundzie młodzież wystawia swoje ciała miliony razy na pokaz, robią selfie, przeglądają się w lustrach i nieustannie porównuje fot. Kuba Ociepa / Agencja Wyborcza.pl

Tylko przekraczanie fizycznych i psychicznych granic prowadzi do celu?

"Gdy piszę te słowa, w Rio de Janeiro właśnie odbywa się Olimpiada 2016. Andreas Toba "niemiecki bohater z Rio", właśnie podbił serca tym, że mimo poważnej kontuzji kolana ćwiczył dalej i pokazał wszystkim, że nie jest "mięczakiem". To, z jaką wolą przetrwania podporządkował własne zdrowie reprezentacji, budziło zachwyt. Pełni współczucia, ze łzami w oczach śledziliśmy jego walkę z bólem i dążenie do osiągnięcia swojego ideału. Nasz podziw zdawał się nie mieć granic.

Ale czy to jest w porządku? Czy sytuacja, w której sportowiec poważnie szkodzi własnemu zdrowiu, żeby nie zawieść zespołu, rzeczywiście jest godna podziwu?

Jako lekarz mógłbym również postawić diagnozę poważnego samookaleczenia lub zachowań masochistycznych. Jeśli w pierwszej kolejności patrzę na to jako psychiatra dzieci i młodzieży, widzę, po raz kolejny, jak naszym chłopcom pokazywany jest anachroniczny, szkodliwy męski ideał i idealizowana jest twardość, w której imieniu stało się już wiele złego - i nadal się dzieje!

Andreas Toba został symbolem zranionej i przeciążonej idei olimpijskiej. Powinniśmy mieć odwagę się z nią pożegnać i stworzyć coś nowego, zdrowszego dla nas wszystkich. Dobrze by to zrobiło naszej psychice.

Zwłaszcza chłopcy, przez taki kształt olimpiad, uczą się, że tylko przekraczanie fizycznych i psychicznych granic prowadzi do celu. Jedynie dręczenie ciała i wykraczania poza własne możliwości pozwala osiągnąć sukces

- zwraca uwagę psychiatra.

"Kiedy porównuję się z innymi chłopakami, zawsze myślę: u ciebie wszystko jest mizerne"

"Rasmus już na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie nieszczęśliwego. Wysoki, chudy, niezgrabny chłopak, który do końca sam nie wie, co ma zrobić ze swoim ciałem, do tego jeszcze doskwiera mu trądzik. Ma 17 lat i pojawia się u mnie, ponieważ bardzo cierpi z powodu swojego społecznego wyobcowania i nieśmiałości. Jakby tego wszystkiego było mało, trochę sepleni.

Zaczyna cicho opowiadać: "Mam wrażenie, że życie przechodzi mi koło nosa. Wszyscy się bawią, a ja stoję obok i patrzę. Kiedy porównuję się z innymi chłopakami, zawsze myślę: u ciebie wszystko jest mizerne, i zawsze jako ostatni zakradam się pod prysznic. Dziewczyny żyją dla mnie na innej planecie. Nigdy tam nie dotrę! Niedawno ostrożnie spróbowałem zagadnąć dziewczynę, ale zacząłem się tak jąkać, że od razu uciekłem".

Rasmus nie należy do przebojowych chłopaków, których miałbym ochotę przywołać do porządku i przed którymi chcę chronić dziewczynki. Rasmus sam stoi z boku z powodu swojego domniemanego braku męskości i słabości.

Tata umarł przed jego dwunastymi urodzinami. Od tamtej pory chłopak wie, jak to jest, kiedy wymagania otaczającego świata przerastają możliwości, kiedy jako chłopiec nie wie się, jak psychicznie wrosnąć w swoje ciało, jak stać się silnym i odważnym.

Chłopcy pokroju Rasmusa nie mają wielu możliwości porozmawiania o problemach z własnym ciałem, braku poczucia własnej wartości i kłopotach seksualnych. Już sam fakt, że Rasmus po raz pierwszy w życiu może podzielić się tymi tematami z mężczyzną mogącym pełnić rolę ojca, daje mu trochę oddechu. Doświadczenie, że nie zostanie się wyśmianym, ale napotka na zrozumienie, wpływa na niego korzystnie.

Umawiamy się na terapię ambulatoryjną z towarzyszącymi konsultacjami medycyny sportowej. Ordynatorka oddziału medycyny sportowej już wie, o co chodzi, kiedy ją proszę o ostrożne i delikatne potraktowanie nieco depresyjnie nastrojonego chłopca, któremu się wydaje, że tkwi w niewłaściwym ciele. Ona - podobnie, jak i ja - doświadczyła tego, że chłopcy (ale i dziewczynki) zyskują poczucie pewności siebie, kiedy zbudują trochę masy mięśniowej, a to intensywnie wspiera prowadzoną przeze mnie psychoterapię.

Możemy wspólnie zrozumieć, skąd bierze się brak poczucia wartości u Rasmusa, i mogę z nim omówić ćwiczenia, dzięki którym będzie się stawał coraz odważniejszy. Niektóre elementy terapii przemieniają się w ojcowskie porady, kiedy tłumaczę chłopcu, jak odczytywać w kinie sygnały nadawane przez dziewczynę i kiedy na nie reagować. Poza tym Rasmus robi ogromne postępy w zakresie autorefleksji i w mierzeniu się z sytuacjami społecznymi - wcześniej napawającymi go lękiem. Rasmus jest chłopcem, który cierpi z powodu tradycyjnego ideału męskości" - pisze ekspert.

"Jedni są za grubi, inni za chudzi, za mało wytrenowani, za słabo wyrzeźbieni"

Impreza w klubieImpreza w klubie Fot.Tomasz Wiech / Agencja Wyborcza.pl

"Dzisiejsi chłopcy, ledwie skończą 16 lat, gnają do siłowni, które zdają się przeżywać boom. Możemy wręcz odnieść wrażenie, że dorosłej klienteli ubywa i młodzież wyświadcza właścicielom przysługę, utrzymując siłownie przy życiu.

Jak to zwykle bywa, są dwie strony medalu. Kto może mieć coś przeciwko temu, by chłopcy chcieli być w formie i uprawiali sport? Jakże często zalecam moim młodocianym pacjentom - płeć jest tu bez znaczenia - dodatkowe działania z zakresu medycyny sportowej czy fizjoterapii? Jeśli kwestionuję ten trend, to nie ze względu na sport i zdrowie. Chodzi mi o to, że najwyraźniej u wielu chłopców ich poczucie własnej wartości i zadowolenie z własnego ciała są niewystarczające, więc gonią oni za cielesnym ideałem, w który ich ciało się nie wpisuje - i być może nigdy się nie wpisze.

W tym zakresie chłopcy częściowo osiągnęli przynajmniej poziom dziewczynek, które w dużej mierze nie są zadowolone z budowy swojego ciała.

I tak jedni są nieustannie za grubi, inni za chudzi, za mało wytrenowani i przede wszystkim za słabo wyrzeźbieni. Wyszukane strategie treningowe z odpowiednimi planami żywieniowymi i mnóstwo samodyscypliny mają sprawić, że chłopcy szybko zbudują masę i zyskają nowe siły

Tak, jakby - jak u dziewczynek - ich ciało nie było wystarczająco dobre. I jakby do osiągnięć poznawczych konieczne były też te fizyczne.

Diagnoza będąca skutkiem tej obserwacji, którą można postawić całemu społeczeństwu, brzmi: brak poczucia własnej wartości. Zdaje się to jawnie sprzeczne z tym, jak chłopcy prezentują się światu i się w nim zachowują. Moim zdaniem konieczne jest, byśmy my, ojcowie, zajęli się poczuciem wartości naszych młodocianych synów. Być może coś poszło nie tak podczas próby połączenia emancypacji z wymaganiami stawianymi współczesnemu mężczyźnie, 'nowemu ojcu'" - pisze profesor. 

W artykule wykorzystaliśmy  fragmenty książki prof. Michaela Schulte-Markworta "Zaburzenia u dzieci i młodzieży. Co obciąża nasze dzieci i jak możemy im pomóc".

Książka wydana przez wydawnictwo Dobra Literatura przedstawia perspektywę dzieci i zrozumiale wyjaśnia, jak kompetentnie i troskliwie towarzyszyć im w życiu. Śródtytuły pochodzą od redakcji. 

Powinno cię również zainteresować: Taki z ciebie duży facet, poradzisz sobie'. Psycholog: Ojcowie nie potrafią okazywać, że kochają synów

Więcej o:
Copyright © Agora SA