Poważne tematy w książkach dla dzieci

Co ciekawe - tematy, którymi bombardują nas serwisy informacyjne (takie jak wojny, bieda, społeczne wykluczenie, choroby, niepełnosprawność) w podręcznikach przedszkolnych i szkolnych, a także w reklamach i dziecięcej popkulturze są w zasadzie nieobecne. A jeśli nawet czasem się pojawiają, to najczęściej zmarginalizowane, zepchnięte do specjalnego kącika, w którym - po przyklejeniu bohaterce lub bohaterowi etykiety "nieszczęśliwy" - można mu współczuć i cieszyć się własnym, z założenia lepszym życiem.

W ten sposób dzieci nie nauczą się tolerancji i empatii, ale raczej utwierdzą się w poczuciu bycia "lepszym", zajmowaniu uprzywilejowanej pozycji, wytykaniu palcem tych, którzy się od nich różnią. Na szczęście sporo jest książek dla dzieci, w których świat nie jest opisywany stereotypowo, a to, czego nie znamy, czego nie rozumiemy możemy zobaczyć z bliska, poznać, spojrzeć z nowej, intrygującej perspektywy.

FASCYNUJĄCE RÓŻNICE

Małe dzieci są z natury ciekawe świata, nie mają problemu z przyjmowaniem go takim, jaki jest. Problemy z tolerancją zaczynają się, gdy patrzą na świat przez pryzmat krzywdzących stereotypów, których uczą ich dorośli.

Stereotypy i uprzedzenia wzbudzają w ludziach niczym nieuzasadnioną nietolerancję, agresję i wzajemną wrogość. Na szczęście stereotypowemu postrzeganiu świata można przeciwdziałać. Kilkulatkowi można opowiedzieć, czym jest stereotyp - pokazać, że nie jest zgodny z prawdą, a przede wszystkim, że jest niesprawiedliwy i krzywdzący. Pomocne są także wiedza i doświadczenie. Sięgajcie po książki, które przybliżą dzieciom ludzi wywodzących się z różnych kultur, tradycji, wyznających różne religie, mających różne potrzeby i upodobania.

WOJNA, PRZEMOC, EMIGRACJA

Jak czują się dzieci, które muszą uciekać ze swojego domu? O czym myśli żołnierz zmuszony do walki na froncie? Co zrobić, by na świecie nie było wojen i przemocy?

W wyjątkowej książce "Emigracja" poznajemy świat z perspektywy małego chłopca, który razem z rodziną z powodu biedy wyjechał z Meksyku do USA. Opisuje nieznany nam świat, który musiał opuścić i swoje emocje: tęsknotę i strach. Podobnych uczuć doświadczają bohaterowie "Wroga". Towarzyszymy jednemu z nich. Dzieje się tu pozornie niewiele - ale jest strach, głód, samotność, tęsknota i poczucie beznadziei - bo może wojna dawno już się skończyła, a żołnierz o tym nie wie? Boi się jednak wyjść z okopu, bo w drugiej dziurze siedzi wróg i tylko czyha, by go zabić. Ale może wróg też ma już dość deszczu, skwaru i całej tej wojny? Może razem mogliby ją zakończyć? Gdyby tylko ten drugi chciał wyjść pierwszy. Świetnie wymyślona książka w prosty, a zarazem przejmujący sposób ukazuje bezsens wojny i jej absurdalne mechanizmy.

WIELOŚĆ PERSPEKTYW

Dziecko poznaje świat wyłącznie z własnej perspektywy. Co innego jest oczywiste dla malucha, który jeździ na wózku, co innego dla dziecka niewidomego. Jeszcze inaczej świat jawi się osobie niesłyszącej.

Dla małego dziecka wszystkie te inne niż jego perspektywy są nowe, intrygujące, czasem dziwne, niezrozumiałe. Na szczęście, małe dzieci nie boją się pytać wprost, głośno komentują to, co dla nich nowe. I bardzo dobrze! I tak np. "Czarna książka kolorów" przybliża sposób, w jaki świat poznają osoby niewidome.

ZROZUMIEĆ, NIE WYKLUCZAĆ

Prawdziwy świat nie wygląda jak ten znany dzieciom z reklam, animowanych seriali, podręczników. Nawet z całkiem małymi dziećmi można uważnie przyglądać się światu takiemu, jakim jest naprawdę. Do dzieci i tak docierają newsy z programów informacyjnych: o śmierci, wojnie, chorobie, biedzie. Nie unikajmy dziecięcych pytań - pomóżmy wyjaśnić fakty, odrzucić przesądy i stereotypy, opanować natłok sprzecznych emocji. Dodajmy otuchy, zapewnijmy poczucie bezpieczeństwa. Ważne, by przekaz był dostosowany do wieku, nie straszył. Unikajmy opowiadania o drastycznych szczegółach.

MASZ PRAWA, CZŁOWIEKU!

Każdy człowiek - bez względu na różnice wynikające z przynależności rasowej, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych, narodowego lub społecznego pochodzenia, cenzusu majątkowego, urodzenia - ma takie same prawa.

Dobrze, by dzieci je znały i zdawały sobie sprawę z równości wszystkich ludzi. Sięgnijcie po książki, które w zrozumiały dla dziecka sposób przypominają o prawach WSZYSTKICH ludzi. M.in. prawie do nauki, odpoczynku, bezpieczeństwa, wolności, szacunku, miłości, prywatności, opieki, wyboru miejsca zamieszkania.