Nie chcesz, żeby twoje dziecko było niejadkiem? Odpuść mu! To, ile nasze dziecko je, często spędza nam sen z powiek, szczególnie, kiedy uważamy, że je za mało. Nadmierny apetyt nie wywołuje zazwyczaj takiego niepokoju jak jego brak. To błąd, ale to właśnie niejadkami martwimy się najbardziej. Sięgamy po cały arsenał sposobów na nakłonienie dziecka do jedzenia, odwiedzamy specjalistów, opracowujemy strategie i powoli odchodzimy od zmysłów.
Co zje dzisiaj? Całą zupkę czy znowu odmówi otwarcia buzi? Nasze życie zaczyna kręcić się wokół jedzenia. A to niedobrze, bo skupianie całej uwagi na tym, ile dziecko zjada, to dobry sposób, by zwiększyć w nim niechęć do jedzenia i wzmocnić zachowania, które będą się za nim ciągnąć przez całe życie.
Jak nie prośbą, to groźbą
Do zachowań, które mogą wzmocnić - a nawet obudzić - w dziecku niechęć do jedzenia, możemy zaliczyć karmienie na siłę, straszenie dziecka powtarzaniem "jak nie zjesz wszystkiego to nie odejdziesz od stołu; nie dostaniesz deseru itd.". Mówienie rzeczy w stylu "mamusia tak się napracowała, a ty teraz nie chcesz tego zjeść i mamusi jest przykro" to nic innego jak szantaż emocjonalny. Ewa Ulrich-Zalęska, psycholog z Centrum Probalans, podkreśla: - Tak negatywne emocje nie zachęcą dziecka do jedzenia. Wywołują złość i poczucie winy - mówi.
Internautka mama-ola na pytanie "Czy karmić na siłę?" zadane przez inną użytkowniczkę forum, odpowiada krótko: "Szanuj bliźniego swego jak siebie samego". Warto się nad tą myślą pochylić, a kiedy następnym razem odczujemy pokusę, by nakarmić na siłę naszego niejadka, przypomnijmy sobie słowa Agnieszki Stein z artykułu w magazynie "Dziecko": "Doświadczenie kilkulatka, który musi wepchnąć do buzi coś, czego tam nie chce włożyć, a potem jeszcze to przełknąć, można porównać wręcz do przemocy seksualnej, która w podobny sposób narusza granice ciała małego człowieka. Walka o każdy kęs powoduje, że dziecko zaczyna postrzegać relację z dorosłym nie jako bezpieczną i przyjemną, ale jako próbę sił. Karmione na siłę dziecko przestaje odczuwać głód. Posiłek nie jest już sposobem na zaspokojenie jego potrzeb fizjologicznych, lecz staje się sposobem walki o własną autonomię. Trwa swoista próba sił między dzieckiem a dorosłym, a wzajemne relacje są źródłem napięcia i stresu".
"Za mamusię, za tatusia, za ciocię Irenkę"
Może więc uciec się do starych sprawdzonych sposobów, które wydają się mniej inwazyjne i nie noszą cech zastraszania czy szantażu? Te wszystkie "za mamusię, za tatusia", "leci samolot", odwracanie uwagi od jedzenia, włączanie bajek na czas obiadu? Niestety, te metody też nie zasługują na pochwałę: - Jest to po pierwsze niedopuszczenie dziecka do skonfrontowania się z uczuciem głodu i odebranie mu możliwości świadomego zaspokojenia tego uczucia - tłumaczy Ewa Ulrich-Załęska. - Zdrowy człowiek odczuwa fizjologiczny głód i w świadomy sposób go zaspokaja. Zależy nam na tym by dzieci nie nabrały nieprawidłowych nawyków, np. zaspokajania innych uczuć właśnie spożywaniem pokarmów.
Częste zabawianie dziecka w czasie jedzenia czy puszczanie mu podczas posiłku telewizji to pułapka. Ani się spostrzeżemy, a dziecko nie będzie umiało zjeść obiadu czy kolacji bez oglądania bajki. Po jakimś czasie oglądanie telewizji zacznie mu się kojarzyć z jedzeniem. Zabawianie przy jedzeniu, karmienie na siłę albo odwracanie uwagi, żeby nakarmić dziecko - to wszystko może spowodować zaburzenia odżywiania: od anoreksji, bulimii aż po zajadanie stresu, negatywnych emocji, a nawet - paradoksalnie, wszak mowa o niejadkach - do otyłości.
Wie o tym dorotakatarzyna, która napisała na forum emama: "Mama mnie futrowała aż do wymiotów. Rozepchała mi żołądek i potem zdziwienie, że tyle jem. Siostra znalazła lepszy sposób - zamiast połykać, trzymała w buzi jedzenie. Tylko zęby ma w kiepskim stanie, ale figurę udało jej się zachować...Teraz też widzę wokoło sporo 'niejadków', które kochające babcie i mamusie tuczą na siłę. I już widać, jak wyrastają z nich grube dzieci. A ja wychodzę z założenia, że dziecko wie, ile mu jedzenia potrzeba" - pisze internautka.
Jedzenie = miłość
To, czy nasze dziecko zjada wystarczające ilości jedzenia, często zajmuje nas nawet bardziej niż to, czy jest ono dla niego odpowiednie, dobrej jakości itd. Mamy tendencję do koncentrowania się na jedzeniu dziecka, bo - jak zauważa Ewa Ulrich-Załęska - w naszej kulturze karmienie jest nie tylko dostarczeniem pokarmu, ale i informacją o uczuciach. - Karmiąc karmimy nie tylko ciało - mówi psycholog. - Tak naprawdę rodziny od dawien dawna spotykały się przy stołach. Jedzenie było trudne do zdobycia, więc taki posiłek to była jednocześnie informacja: dbam o rodzinę, bo ją karmię. Myślę, że to nadal gdzieś w nas dźwięczy. Trudno przecież dyskutować z emocjami - zauważa.
Karmienie dziecka to także forma nawiązywania więzi z dzieckiem, któremu wraz z pokarmem dajemy nasze uczucie. Przygotowany posiłek jest wyrazem naszej troski, nic więc dziwnego, że zajmuje tyle miejsca w naszych myślach. Musimy jednak zachować ostrożność. - Dzieci zalewane takimi emocjami rodziców, często wybierają przestrzeń, w której mogą powiedzieć "nie". Często jest to właśnie jedzenie - tłumaczy Ewa Ulrich-Załęska. - To ich sposób, żeby pokazać swoją tożsamość. Tak poszukują wolności - wyjaśnia.
O krok od załamania
Dziecięcą niechęć do jedzenia często odbieramy jako zachowania wymierzone przeciwko nam. Doskonale świadczą o tym wypowiedzi użytkowników naszych forów internetowych, tak jak te słowa internautki alcawik: "Problem w tym, że starszy syn w ogóle nie chce mi nic jeść". To częsty sposób myślenia o niejadkach: one nam nie chcą jeść. alcawik kontynuuje swoją opowieść na forum Wychowanie: "Prośby ani groźby na nic mój krzyk na nic się nie zdają Już nie wiem co mam robić. Błagam o pomoc, bo moje cierpliwość się już kończy, a nie chcę by syn posiłki kojarzył z wiecznym krzykiem i ze stresem z jego strony, bo nie powiem, że nie zdarza mi się czasem, że na niego fuknę".
Jeśli pojawia się krzyk i groźby, możemy już mówić o przemocy względem dziecka. - W takiej sytuacji powinniśmy się zastanowić, dlaczego robimy naszemu dziecku coś niefajnego? - podpowiada Ewa Ulrich-Załęska. - Może to nasze złe doświadczenia, nadmierny lęk o dziecko, może słyszymy od babci czy cioci, że złe z nas mamy, bo nasze dzieci nie chcą jeść?
Brakiem apetytu swojego dziecka zamartwia się także martini-7: "Pewnie temat przewinął się tu nie raz, nie mam siły szukać, jestem krok od załamania... Jestem bardzo zmęczona, wiem, że nie zagłodzi się (chyba), ale stresuje mnie to okropnie (...) ostatnio jestem strzępkiem nerwów, znowu pory posiłków kojarzyć zaczynają mi się z koszmarem. Ma ktoś jakąś złotą radę?".
Takiej rady mamie martwiącej się niejadkiem udziela kkaska123 "Nie przejmuj się po prostu tym jedzeniem, bo oszalejesz. Ja również w tym temacie dużo przeszłam i dzisiaj jestem w pełni przekonana, że najważniejszą zasadą, co do jedzenia naszych dzieci jest: dziecko mające dostęp do jedzenia na pewno się nie zagłodzi. Nie chce jeść, niech nie je. Nie zjadł obiadu, następnym posiłkiem jest podwieczorek czy kolacja, i się nie stresuj. Zje - dobrze, nie zje - też dobrze. Konsekwentnie, stanowczo i bez nerwów. Im bardziej tobie zależy, tym bardziej on to wyczuwa i nic z tego nie wynika. (...)Uśmiechnij się i ciesz się macierzyństwem, zamiast stresować niejedzeniem".
Nie zagłodzi się!
Oczywiście może zdarzyć się tak, że dziecko ma słaby apetyt, bo jest chore. Dlatego najlepiej zrobić mu badania: sprawdzić, czy nie ma niedokrwistości, wad lub infekcji układu moczowego. Należy wykluczyć m.in. refluks, nietolerancję pokarmową, alergię, nadmiar witaminy D. Konieczne badania zleci lekarz. Jeśli dziecko jest zdrowe (a tak jest najczęściej) i jego niewielki apetyt nie ma też podłoża psychicznego (potrzeba zwrócenia na siebie uwagi, próba przejęcia kontroli, czy tzw. anoreksja niemowlęca i dziecięca), możemy spokojnie założyć, że to jego indywidualna cecha.
Jeśli na dodatek rodzice są szczupli, jest duża szansa, że słaby przyrost masy ciała jest cechą dziedziczną. Spytajmy dziadków o nasz apetyt w dzieciństwie, nie karmy na siłę, odpuśćmy dziecku i cieszmy się macierzyństwem. Lekarze podkreślają przecież, że zdrowe dziecko się nie zagłodzi.
Kto wie, może jeśli przestaniemy ciągle mówić i myśleć o apetycie naszego dziecka, ono po prostu zacznie jeść? A już na pewno będzie mieć wtedy większe szanse na polubienie jedzenia! I o to właśnie chodzi: posiłki powinny być przyjemnością, a nie źródłem przymusu i stresu. Także dla dziecka!
