Owulacja - co warto wiedzieć o jajeczkowaniu

Czym jest owulacja?

Owulacja, czyli jajeczkowanie (łac. ovulatio) to kluczowy, szczytowy i centralny etap cyklu miesiączkowego. Podczas owulacji, gdy jajeczko jest dojrzałe, pęka pęcherzyk Graafa, a uwolniona komórka jajowa przemieszcza się do jajowodu. Owulacja oznacza jej gotowość do zapłodnienia. Dojdzie do niego, gdy spotka się z plemnikiem. Jeśli nie dojdzie do owulacji, zapłodnienie nie jest możliwe.

Nie w każdym cyklu owulacja przebiega książkowo. Zdarzają się cykle bezowulacyjne, a i może dojść do podwójnej owulacji. Wówczas dwa pęcherzyki dojrzewają jednocześnie (tak w dwóch jajnikach, jak i w jednym).

Co ciekawe liczba komórek jajowych zostaje określona jeszcze przed urodzeniem. Jest ich około 40 000 i są uwalniane w każdym cyklu - od uzyskania dojrzałości płciowej do menopauzy.

Do owulacji dochodzi w wyniku działania hormonów. Jest ona zależna od tzw. osi podwzgórze-przysadka-jajnik:

• połączone z przysadką podwzgórze transportuje gonadotropiny. Te dają sygnał do rozpoczęcia jajeczkowania,
• hormon folikulotropowy (FSH) wpływa na dojrzewanie komórki jajowej,
  estrogeny oddziałują na ilość wydzielanego FSH i LH (hormonu luteinizującego).

Owulacja a zapłodnienie

Uwolniona, dojrzała komórka jajowa żyje w jajowodzie maksymalnie dobę, z kolei plemniki - nawet pięć dni. To dlatego współżycie w fazie okołoowulacyjnej zwiększa prawdopodobieństwo zapłodnienia. Warto o tym pamiętać zarówno w kontekście starań o dziecko, jak i zapobiegania ciąży przy stosowaniu naturalnych metod antykoncepcji.

Kiedy dochodzi do owulacji?

Dzień jajeczkowania zależy od długości cyklu menstruacyjnego. Można powiedzieć, że przy wzorcowym cyklu miesiączkowym, który trwa 28 dni, przypada on pomiędzy 13. a 15. dniem cyklu (najczęściej w 14.), na dwa tygodnie przed wystąpieniem krwawienia.

Nie dzieje się tak jednak zawsze, ze względu na różnice w funkcjonowaniu organizmu każdej kobiety i długości cyklu miesiączkowego. Jajeczkowanie to kwestia indywidualna, dlatego tak ważne jest obserwowanie ciała i odczytywanie sygnałów, które wysyła.

Określanie terminu owulacji

Aby określić bądź przybliżyć termin owulacji stosuje się wiele metod, od testów owulacyjnych, dostępnych w aptekach, po metody naturalne, czyli szczegółowe obserwacje cyklu menstruacyjnego. To np.:

• obserwacja wykresu temperatury ciała (metoda termiczna),
• obserwacja wykresu temperatury ciała oraz wydzielania śluzu (metoda Billingsów).

Owulacja - objawy

Wiele kobiet nie czuje momentu owulacji, inne mierzą się z towarzyszącym jej dyskomfortem. Objawy, które mogą świadczyć o wystąpieniu jajeczkowania, to:

• podwyższenie temperatury ciała, które następuje po uwolnieniu komórki jajowej. Temperatura ciała powinna być mierzona nie tylko systematycznie, ale i dokładnie, zawsze o tej samej porze, tym samym termometrem, w tym samym miejscu (usta, pacha, odbyt).
• obecność śluzu szyjkowego w pochwie oraz zmiana jego koloru i konsystencji (staje przeźroczysty, ciągnący, śliski),
• ból owulacyjny, który pojawia się w okolicy jajnika, najczęściej po jednej stronie. Towarzyszy on uwolnieniu komórki jajowej z pęcherzyka Graffa,
• plamienia owulacyjne (krew widoczna na bieliźnie lub wkładce),
• tkliwość piersi, związana z wysokim poziomem estrogenów,
• wzrost libido.

Obserwacja ciała i reakcji organizmu daje cenną wiedzę. Obliczając i wiedząc, kiedy w cyklu miesięcznym dochodzi do owulacji, można zaplanować ciążę lub zapobiec nieplanowanemu poczęciu. Trzeba jednak mieć na uwadze, że wystąpienie jajeczkowania jest także uwarunkowane czynnikami zewnętrznymi. Na przesunięcie terminu owulacji ma wpływ wiele czynników, takich jak:

• infekcja,
• antybiotykoterapia,
• stres i napięcie emocjonalne,
• przepracowanie lub wysiłek fizyczny,
• zmiana klimatu,
• odchudzanie się,
• zaburzenia hormonalne.

Owulacja u kobiet, w przeciwieństwie do większości ssaków, odbywa się w sposób ukryty. Oznacza to, że gotowość do zapłodnienia i kopulacji nie jest sygnalizowana (nie występuje tzw. ruja).

Przeczytaj także:

• Wykres trójstopniowy - trójstopniowa obserwacja cyklu: co to jest, jak mierzyć temperaturę
• Kalendarzyk dni płodnych i niepłodnych: jak wyliczyć dni płodne?
• Zespół policystycznych jajników: objawy, diagnoza, leczenie. PCOS a ciąża