Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet i mężczyzn

Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet i mężczyzn, wraz z tymi mniej typowymi i nieustalonymi sprawiają, że problemy z płodnością dotyczą obecnie około 10-16 proc. osób w wieku rozrodczym. W Polsce boryka się z nim około miliona par. (1)

Czym jest niepłodność? Definicja sformułowana przez Światową Organizację Zdrowia ujmuje niepłodność jako niemożność uzyskania ciąży przez okres 12. miesięcy, mimo regularnych stosunków płciowych (dwa-cztery razy w tygodniu), bez stosowania metod antykoncepcyjnych. Przyczyny niepłodności w równym stopniu leżą zarówno po stronie kobiet, jak i mężczyzn.

Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet - zaburzenia hormonalne

Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet to zaburzenia hormonalne i zaburzenia jajeczkowania. Zaburzenia jajeczkowania, brak miesiączki i trudności z zajściem w ciążę wywołuje na przykład wysokie stężenie prolaktyny w organizmie (hiperprolaktynemia).

Nieprawidłowa gospodarka hormonami płciowymi zaburza funkcjonowanie układu rozrodczego, które może przejawiać się poprzez: zaburzenia lub brak owulacji, brak zdolności jajeczka do pęknięcia, wzrastanie pustego pęcherzyka, uwalnianie komórki jajowej z pęcherzyka w nieprawidłowy sposób, przedwczesną menopauzę.

Zmiany hormonalne mogą być wywołane przez różne czynniki, także choroby gruczołów, które są odpowiedzialne za produkcję hormonów oraz przeprowadzanie w organizmie prawidłowej gospodarki hormonalnej. Wśród nich są choroby przysadki, choroby nadnerczy, choroby tarczycy.

Jeden na trzy przypadki występowania niepłodności u kobiet wynika właśnie z zaburzeń hormonalnych, co pozwala stwierdzić, że to jedna z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet.

Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet - choroby

Problemom z płodnością sprzyjają także choroby, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS), który charakteryzuje nadmierną ilością męskich hormonów płciowych we krwi (hiperandrogenizm). Inną chorobą prowadzącą do niepłodności jest endometrioza. Zdarza się, że u podłoża problemów leży rzeżączka, chlamydioza i inne choroby przenoszone drogą płciową. Do niepłodności prowadzą również różne choroby dziedziczne czy autoimmunologiczne.

Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet - pozostałe czynniki

Oprócz zaburzeń hormonalnych i chorób, czyli jednych z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet, odnotowuje się również inne czynniki. To:

• mięśniaki macicy, polipy w trzonie lub w szyjce macicy,
• stany zapalne w miednicy mniejszej,
• "wrogość" śluzu szyjkowego, który niszczy spermę,
• wady anatomiczne macicy i jej szyjki,
• otyłość lub wychudzenie,
• zaburzenia układu immunologicznego,
• alkoholizm,
• operacje chirurgiczne przeprowadzane w obrębie jamy brzusznej: blizny, zrosty, zmiany bliznowate w jajowodach,
• depresja i przewlekły stres.

Czy jazda na rowerze powoduje męską niepłodność?

Najczęstsze przyczyny niepłodności u mężczyzn

U około połowy par za ograniczenie płodności odpowiada czynnik męski. Najczęstszymi przyczynami niepłodności u mężczyzn są nieprawidłowości nasienia. To najczęściej zbyt mała liczba plemników, ich nieprawidłowa ruchliwość lub morfologia.

Według WHO wartości referencyjne nasienia wynoszą:

• liczebność plemników: ≥15mln/ml lub ≥39mln/ejakulat,
• żywotność plemników: ≥58% żywych plemników,
• ruchliwość plemników: ≥32% plemników o ruchu postępowym,
• morfologia plemników: ≥4% plemników o prawidłowej budowie,
• pH: ≥7,2,
• objętość ejakulatu: ≥1,5ml.

Co jeszcze może przyczyną niepłodności męskiej? Poza najczęstszymi przyczynami niepłodności u mężczyzn odpowiadają za nią również:

• urazy lub wrodzone wady jąder,
• żylaki powrózka nasiennego,
• infekcje: zakażenia bakteryjny lub grzybicze,
• choroby autoimmunizacyjne,
• nieprawidłowa gospodarka hormonalna,
• operacje przepukliny pachwinowej lub okolic krocza i jamy brzusznej, w wyniku których pojawiła się niedrożność dróg płciowych.

Męskie problemy z płodnością znacznie łatwiej jest zdiagnozować i wyleczyć niż niepłodność kobiet. Aby sytuacja uległa poprawie często wystarczy zmiana trybu życia. Poważniejsze problemy niekiedy wymagają przeprowadzenia inwazyjnych zabiegów.

Problemy z płodnością kobiet i mężczyzn stanowią po około 40 proc. przypadków par, których starania o dziecko są nieskuteczne. W pozostałych przypadkach mówi się o tzw. niepłodności idiopatycznej, czyli niepłodności niewiadomego pochodzenia, której przyczyn nie można ustalić.

__

1) Diagnostyka i leczenie niepłodności — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGP), Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018 tom 3, nr 3, strony 112-140