In vitro i inne metody wspomaganego rozrodu
To metody leczenia niep³odno¶ci, których pewien etap odbywa siê w laboratorium. W przypadku inseminacji jest to przygotowanie nasienia, a w in vitro - zap³odnienie komórki i przygotowanie zarodków do podania do macicy.
Inseminacja domaciczna
(IUI - Intrauterine Insemination)
Polega na podaniu do jamy macicy specjalnie przygotowanego nasienia. Stosuje siê j±, gdy parametry nasienia s± obni¿one (w niewielkim stopniu), gdy s± zaburzenia owulacji, wrogo¶æ ¶luzu szyjkowego lub niep³odno¶æ ma charakter immunologiczny albo idiopatyczny. Nie stosuje siê jej przy niedro¿no¶ci jajowodów, braku owulacji, znacznym os³abieniu nasienia.
Inseminacjê mo¿na wykonywaæ w cyklu stymulowanym lub w naturalnym. Dokonuje siê jej w okresie owulacji potwierdzonej za pomoc± USG.
Przed zabiegiem partner oddaje nasienie, które jest specjalnie preparowane w laboratorium. Plemniki zostaj± oddzielone od innych sk³adników nasienia i zagêszczone, co trwa od pó³ do pó³torej godziny. Nastêpnie, na fotelu ginekologicznym, za pomoc± cienkiego cewnika wprowadza siê to wypreparowane nasienie do jamy macicy. Sam zabieg jest w miarê prosty, krótki, niebolesny i mo¿na po nim prowadziæ normalny tryb ¿ycia. Niektórzy zalecaj± wspó³¿ycie w dniu zabiegu, by zwiêkszyæ szanse zap³odnienia.
Inseminacjê mo¿na powtarzaæ w kolejnych dniach cyklu lub w kolejnych cyklach. Skuteczno¶æ tej metody waha siê od 8 proc. do 12 proc.
Zwykle dokonuje siê mniej wiêcej sze¶ciu prób. W razie niepowodzenia kolejnym etapem jest zap³odnienie pozaustrojowe.
Zap³odnienie pozaustrojowe i transfer zarodka
(IVF - ET in vitro fertilization/ embryo transfer)
1. Pierwszym etapem jest hiperstymulacja owulacji, czyli sprowokowanie jajników do wyprodukowania wiêkszej liczby komórek jajowych w jednym cyklu (optymalnie 5-15). W tym celu podaje siê kobiecie leki stymuluj±ce owulacjê. Nastêpnie kontroluje siê wzrost pêcherzyków za pomoc± USG oraz poziom estradiolu w surowicy krwi. Gdy wielko¶æ pêcherzyków i stê¿enie estradiolu osi±gn± odpowiednie warto¶ci, podaje siê preparat hCG, by zakoñczyæ stymulacjê i osi±gn±æ odpowiedni± dojrza³o¶æ komórek jajowych.
2. Kolejny etap to punkcja jajników, czyli pobranie z pêcherzyków jajnikowych p³ynu zawieraj±cego komórki jajowe. Punkcjê wykonuje siê po 36-40 godzinach od podania hCG. Kilkunastominutowy zabieg przeprowadzany jest w krótkim znieczuleniu ogólnym, przez pochwê, pod kontrol± USG. Znalezione w p³ynie pêcherzykowym komórki jajowe umieszcza siê w inkubatorze w specjalnych od¿ywkach.
3. W tym samym czasie partner oddaje nasienie. Za pomoc± technik wirowania lub przesiewania wybiera siê najlepiej zbudowane i naj¿ywotniejsze plemniki.
4. Po trzech-sze¶ciu godzinach po punkcji, do szalki z pobranymi komórkami dodaje siê przygotowane plemniki. Naczynie umieszcza siê w inkubatorze na 18-20 godzin. W tym czasie samoistnie dochodzi do zap³odnienia.
5. Po ustalonym czasie p³ucze siê komórki jajowe z zawiesiny plemników i sprawdza pod mikroskopem, czy i w ilu komórkach dosz³o do zap³odnienia. Zwykle zap³adnia siê 70-80 proc. komórek. Po tej ocenie i zmianie po¿ywki zap³odnione komórki wracaj± do inkubatora. Tam po oko³o 25 godzinach zygoty dziel± siê na dwie komórki potomne, czyli blastomery, potem na cztery komórki, osiem i staj± siê zarodkami.
6. W drugiej-trzeciej dobie (w niektórych o¶rodkach w pi±tej dobie) po zap³odnieniu dokonuje siê przeniesienia zarodków do macicy. Zwykle przenosi siê jednocze¶nie dwa zarodki. Przeniesienie tylko jednego zmniejsza szanse na ci±¿ê, ale zmniejsza te¿ ryzyko ci±¿y mnogiej. Proponuje siê je m³odszym pacjentkom z wiêksz± szans± na ci±¿ê. Przeniesienie wiêcej ni¿ dwóch zwiêksza ryzyko ci±¿y mnogiej, ale te¿ zwiêksza szansê na ci±¿ê pojedyncz±. Czasem proponuje siê je starszym pacjentkom. Z przeniesionych dwóch zarodków mog± zagnie¼dziæ siê oba, jeden, czasem ¿aden - podobnie dzieje siê w naturze.
W cienkim plastikowym cewniku umieszcza siê zarodki wraz z odrobin± p³ynu hodowlanego. Na fotelu ginekologicznym wprowadza siê cewnik do jamy macicy i podaje jego zawarto¶æ. Na godzinê przed transferem warto wypiæ ok. litra p³ynu i nie oddawaæ moczu. Wype³niony pêcherz moczowy "wyprostowuje" macicê i u³atwia przeprowadzenie zabiegu. Sam zabieg jest krótki, prosty i niebolesny.
7. Po transferze trzeba prowadziæ unormowany tryb ¿ycia. D³u¿sza podró¿ zalecana jest dopiero nastêpnego dnia. Trzeba te¿ przyjmowaæ zalecane przez specjalistê leki zwiêkszaj±ce szansê zagnie¿d¿enia zarodków. Po 12-14 dniach mo¿na wykonaæ test ci±¿owy, za¶ po 25-30 dniach badanie USG potwierdzaj±ce ci±¿ê. Skuteczno¶æ, zale¿nie od grupy pacjentek i o¶rodka waha siê miêdzy 20 a 50 proc. podjêtych prób.

Specjalne techniki przy zap³odnieniu pozaustrojowym
• Mikroiniekcja plemnika do komórki jajowej (ICSI - Intracytoplasmatic Sperm Injection)
(IUI - Intrauterine Insemination)
Polega na podaniu do jamy macicy specjalnie przygotowanego nasienia. Stosuje siê j±, gdy parametry nasienia s± obni¿one (w niewielkim stopniu), gdy s± zaburzenia owulacji, wrogo¶æ ¶luzu szyjkowego lub niep³odno¶æ ma charakter immunologiczny albo idiopatyczny. Nie stosuje siê jej przy niedro¿no¶ci jajowodów, braku owulacji, znacznym os³abieniu nasienia.
Inseminacjê mo¿na wykonywaæ w cyklu stymulowanym lub w naturalnym. Dokonuje siê jej w okresie owulacji potwierdzonej za pomoc± USG.
Przed zabiegiem partner oddaje nasienie, które jest specjalnie preparowane w laboratorium. Plemniki zostaj± oddzielone od innych sk³adników nasienia i zagêszczone, co trwa od pó³ do pó³torej godziny. Nastêpnie, na fotelu ginekologicznym, za pomoc± cienkiego cewnika wprowadza siê to wypreparowane nasienie do jamy macicy. Sam zabieg jest w miarê prosty, krótki, niebolesny i mo¿na po nim prowadziæ normalny tryb ¿ycia. Niektórzy zalecaj± wspó³¿ycie w dniu zabiegu, by zwiêkszyæ szanse zap³odnienia.
Inseminacjê mo¿na powtarzaæ w kolejnych dniach cyklu lub w kolejnych cyklach. Skuteczno¶æ tej metody waha siê od 8 proc. do 12 proc.
Zwykle dokonuje siê mniej wiêcej sze¶ciu prób. W razie niepowodzenia kolejnym etapem jest zap³odnienie pozaustrojowe.
Zap³odnienie pozaustrojowe i transfer zarodka
(IVF - ET in vitro fertilization/ embryo transfer)
1. Pierwszym etapem jest hiperstymulacja owulacji, czyli sprowokowanie jajników do wyprodukowania wiêkszej liczby komórek jajowych w jednym cyklu (optymalnie 5-15). W tym celu podaje siê kobiecie leki stymuluj±ce owulacjê. Nastêpnie kontroluje siê wzrost pêcherzyków za pomoc± USG oraz poziom estradiolu w surowicy krwi. Gdy wielko¶æ pêcherzyków i stê¿enie estradiolu osi±gn± odpowiednie warto¶ci, podaje siê preparat hCG, by zakoñczyæ stymulacjê i osi±gn±æ odpowiedni± dojrza³o¶æ komórek jajowych.
2. Kolejny etap to punkcja jajników, czyli pobranie z pêcherzyków jajnikowych p³ynu zawieraj±cego komórki jajowe. Punkcjê wykonuje siê po 36-40 godzinach od podania hCG. Kilkunastominutowy zabieg przeprowadzany jest w krótkim znieczuleniu ogólnym, przez pochwê, pod kontrol± USG. Znalezione w p³ynie pêcherzykowym komórki jajowe umieszcza siê w inkubatorze w specjalnych od¿ywkach.
3. W tym samym czasie partner oddaje nasienie. Za pomoc± technik wirowania lub przesiewania wybiera siê najlepiej zbudowane i naj¿ywotniejsze plemniki.
4. Po trzech-sze¶ciu godzinach po punkcji, do szalki z pobranymi komórkami dodaje siê przygotowane plemniki. Naczynie umieszcza siê w inkubatorze na 18-20 godzin. W tym czasie samoistnie dochodzi do zap³odnienia.
5. Po ustalonym czasie p³ucze siê komórki jajowe z zawiesiny plemników i sprawdza pod mikroskopem, czy i w ilu komórkach dosz³o do zap³odnienia. Zwykle zap³adnia siê 70-80 proc. komórek. Po tej ocenie i zmianie po¿ywki zap³odnione komórki wracaj± do inkubatora. Tam po oko³o 25 godzinach zygoty dziel± siê na dwie komórki potomne, czyli blastomery, potem na cztery komórki, osiem i staj± siê zarodkami.
6. W drugiej-trzeciej dobie (w niektórych o¶rodkach w pi±tej dobie) po zap³odnieniu dokonuje siê przeniesienia zarodków do macicy. Zwykle przenosi siê jednocze¶nie dwa zarodki. Przeniesienie tylko jednego zmniejsza szanse na ci±¿ê, ale zmniejsza te¿ ryzyko ci±¿y mnogiej. Proponuje siê je m³odszym pacjentkom z wiêksz± szans± na ci±¿ê. Przeniesienie wiêcej ni¿ dwóch zwiêksza ryzyko ci±¿y mnogiej, ale te¿ zwiêksza szansê na ci±¿ê pojedyncz±. Czasem proponuje siê je starszym pacjentkom. Z przeniesionych dwóch zarodków mog± zagnie¼dziæ siê oba, jeden, czasem ¿aden - podobnie dzieje siê w naturze.
W cienkim plastikowym cewniku umieszcza siê zarodki wraz z odrobin± p³ynu hodowlanego. Na fotelu ginekologicznym wprowadza siê cewnik do jamy macicy i podaje jego zawarto¶æ. Na godzinê przed transferem warto wypiæ ok. litra p³ynu i nie oddawaæ moczu. Wype³niony pêcherz moczowy "wyprostowuje" macicê i u³atwia przeprowadzenie zabiegu. Sam zabieg jest krótki, prosty i niebolesny.
7. Po transferze trzeba prowadziæ unormowany tryb ¿ycia. D³u¿sza podró¿ zalecana jest dopiero nastêpnego dnia. Trzeba te¿ przyjmowaæ zalecane przez specjalistê leki zwiêkszaj±ce szansê zagnie¿d¿enia zarodków. Po 12-14 dniach mo¿na wykonaæ test ci±¿owy, za¶ po 25-30 dniach badanie USG potwierdzaj±ce ci±¿ê. Skuteczno¶æ, zale¿nie od grupy pacjentek i o¶rodka waha siê miêdzy 20 a 50 proc. podjêtych prób.

Specjalne techniki przy zap³odnieniu pozaustrojowym
• Mikroiniekcja plemnika do komórki jajowej (ICSI - Intracytoplasmatic Sperm Injection)
To zabieg stosowany w przypadku bardzo ma³ej liczby i ruchliwo¶ci plemników. Polega na wyselekcjonowaniu pod mikroskopem pojedynczych prawid³owych plemników i umieszczeniu ich za pomoc± specjalnej mikropipety we wnêtrzu komórek jajowych. Jest to jedyny przypadek, gdzie mo¿na mówiæ o "sztucznym zap³odnieniu". Dalsze etapy jak w klasycznym in vitro.
• Przezskórne pobranie plemników z naj±drza (PESA - Pericutaneus Epidydymis Sperm Aspiration) lub z j±dra (TESE - Testicular Sperm Extraction)
Zabieg pobrania za pomoc± biopsji plemników z j±dra lub naj±drza wykonywany w krótkim znieczuleniu ogólnym, stosowany w przypadku ca³kowitego braku plemników w nasieniu. Zabieg przeprowadza siê w tym samym dniu co punkcjê u kobiety lub wcze¶niej (wtedy plemniki siê zamra¿a). Po wyizolowaniu plemników lub rozmro¿eniu uzyskanych wcze¶niej zawsze przeprowadza siê ICSI.
Dalsze etapy jak w klasycznym in vitro.
• Dojrzewanie komórek in vitro (IVM - in vitro maturation)
To technika wspomaganego rozrodu, gdzie wiêcej etapów odbywa siê w laboratorium. Stosowana u kobiet, które ze wzglêdów zdrowotnych nie mog± byæ poddawane standardowej stymulacji. Niedojrza³e i niezdolne jeszcze do zap³odnienia komórki jajowe pobiera siê z jajników. Umieszcza siê je w inkubatorze w od¿ywkach zawieraj±cych hormony, podawane zwykle kobiecie do stymulacji owulacji. Pod ich wp³ywem 40-70 proc. komórek jajowych dojrzewa i staje siê zdolne do zap³odnienia. Dalsze etapy to ICSI - IVF - ET. Szanse na ci±¿ê s± tu o 15-20 proc. mniejsze.
• Naciêcie os³onki
Zabieg wykonywany pod mikroskopem, polegaj±cy na naciêciu os³onki przejrzystej otaczaj±cej zarodek, przed jego transferem do macicy, co ma mu pomóc w zagnie¿d¿eniu siê w jej ¶luzówce. Proponowany przez biologa po obserwacji zarodków, przy poprzednich niepowodzeniach zagnie¿d¿enia, przy s³abo rozwijaj±cych siê lub pochodz±cych z rozmro¿enia zarodkach, je¶li zarodek ma bardzo grub± otoczkê, gdy kobieta ma ponad 37 lat albo granicznie wysoki poziom FSH. Zabieg zwiêksza ryzyko ci±¿y bli¼niaczej jednojajowej.
• Diagnostyka przedimplantacyjna (PGD - Preimplantation Genetic Diagnosis)
Technika pozwalaj±ca wykryæ niektóre wady genetyczne u zarodka i wyselekcjonowaæ zdrowe zarodki przed podaniem ich do macicy. Zarezerwowana dla przypadków du¿ego ryzyka - je¶li które¶ z rodziców jest nosicielem wady genetycznej, je¶li poprzednie ci±¿e obumiera³y. W trzeciej dobie ¿ycia zarodka, gdy sk³ada siê on z o¶miu komórek, mo¿na bez szkody dla jego dalszego rozwoju pobraæ jedn± z nich do badania genetycznego. Do transferu kwalifikowane s± tylko zdrowe zarodki. Alternatyw± jest wybieranie do zap³odnienia tylko prawid³owych komórek jajowych. Pozwala to na rozwianie w±tpliwo¶ci etycznych zwi±zanych z selekcj± zarodków. Badania te s± bardzo pracoch³onne, kosztowne i wykonywane przez nieliczne o¶rodki.
• Kriokonserwacja (mro¿enie) zarodków, zygot, komórek jajowych i nasienia
Zamra¿anie komórek i zarodków jest nieod³±czn± czê¶ci± technik wspomaganego rozrodu. Bez niego ta procedura staje siê bardziej kosztowna, czasoch³onna i obci±¿aj±ca dla pacjentów, a tak¿e mniej skuteczna. Nadliczbowe zarodki uzyskane w tym procesie (transferuje siê zwykle dwa) musz± byæ zamro¿one, inaczej nie prze¿yj±. Ka¿da lecz±ca siê para, która nie akceptuje kriokonserwacji zarodków, mo¿e podj±æ decyzjê o zap³odnieniu tylko takiej liczby komórek, która pozwoli na podanie wszystkich uzyskanych w danym cyklu leczenia zarodków.
Zamra¿a siê je technik± powolnego sch³adzania i przechowuje w ciek³ym azocie w temp. -196 st. C. Przechowywane w ten sposób s± w stanie prze¿yæ i zachowaæ zdolno¶æ rozwoju nawet kilkana¶cie lat. W podobny sposób mo¿na mroziæ nasienie w banku nasienia oraz zygoty lub komórki jajowe. Mro¿enie nasienia jest czêsto nieodzowne, je¶li jego pozyskanie jest bardzo trudne. Mro¿enie komórek jajowych ma bardzo nisk± skuteczno¶æ i nale¿y je wci±¿ traktowaæ eksperymentalnie.
• Transfer rozmro¿onych zarodków
W razie niepowodzenia transferu lub gdy planuje siê kolejne dziecko, mo¿na wróciæ po zamro¿one zarodki. Dokonuje siê ich transferu do macicy bez konieczno¶ci kolejnej hiperstymulacji, punkcji czy oddawania nasienia. Skuteczno¶æ transferów rozmro¿onych zarodków jest jednak o prawie po³owê ni¿sza, szanse na ci±¿ê wynosz± do ok. 15-20 proc.
• Wykorzystanie nasienia dawcy i podarowanych komórek jajowych
W przypadku ca³kowitego braku plemników w nasieniu i j±drach mê¿czyzny istnieje mo¿liwo¶æ skorzystania z nasienia dawcy. Dawcy nasienia s± obecnie anonimowi, musz± spe³niaæ wysokie wymagania co do stanu zdrowia i p³odno¶ci i s± wszechstronnie badani pod k±tem wiêkszo¶ci chorób. Oddawane nasienie jest badane, zamra¿ane i przechowywane w bankach nasienia. Mo¿na je wykorzystaæ do inseminacji domacicznej lub do zap³odnienia pozaustrojowego po minimum sze¶ciomiesiêcznej kwarantannie i powtórnych badaniach infekcyjnych. Zapobiega to przeniesieniu chorób o d³ugim okresie wylêgania (np. HIV).
Dawstwo komórek jajowych jest o wiele rzadsze i trudniejsze do przeprowadzenia, gdy¿ wi±¿e siê ze stymulacj± owulacji i zabiegiem punkcji umo¿liwiaj±cej pobranie komórek. Dlatego czêstszy jest tzw. sharing (dzielenie siê), czyli podarowanie innej niep³odnej pacjentce swoich nadliczbowych komórek jajowych po skutecznej stymulacji, gdy pacjentka jest zdrowa i podchodzi do in vitro z powodu niep³odno¶ci partnera.
Mo¿liwe powik³ania
• Zespó³ hiperstymulacji jajników.
• Przezskórne pobranie plemników z naj±drza (PESA - Pericutaneus Epidydymis Sperm Aspiration) lub z j±dra (TESE - Testicular Sperm Extraction)
Zabieg pobrania za pomoc± biopsji plemników z j±dra lub naj±drza wykonywany w krótkim znieczuleniu ogólnym, stosowany w przypadku ca³kowitego braku plemników w nasieniu. Zabieg przeprowadza siê w tym samym dniu co punkcjê u kobiety lub wcze¶niej (wtedy plemniki siê zamra¿a). Po wyizolowaniu plemników lub rozmro¿eniu uzyskanych wcze¶niej zawsze przeprowadza siê ICSI.
Dalsze etapy jak w klasycznym in vitro.
• Dojrzewanie komórek in vitro (IVM - in vitro maturation)
To technika wspomaganego rozrodu, gdzie wiêcej etapów odbywa siê w laboratorium. Stosowana u kobiet, które ze wzglêdów zdrowotnych nie mog± byæ poddawane standardowej stymulacji. Niedojrza³e i niezdolne jeszcze do zap³odnienia komórki jajowe pobiera siê z jajników. Umieszcza siê je w inkubatorze w od¿ywkach zawieraj±cych hormony, podawane zwykle kobiecie do stymulacji owulacji. Pod ich wp³ywem 40-70 proc. komórek jajowych dojrzewa i staje siê zdolne do zap³odnienia. Dalsze etapy to ICSI - IVF - ET. Szanse na ci±¿ê s± tu o 15-20 proc. mniejsze.
• Naciêcie os³onki
Zabieg wykonywany pod mikroskopem, polegaj±cy na naciêciu os³onki przejrzystej otaczaj±cej zarodek, przed jego transferem do macicy, co ma mu pomóc w zagnie¿d¿eniu siê w jej ¶luzówce. Proponowany przez biologa po obserwacji zarodków, przy poprzednich niepowodzeniach zagnie¿d¿enia, przy s³abo rozwijaj±cych siê lub pochodz±cych z rozmro¿enia zarodkach, je¶li zarodek ma bardzo grub± otoczkê, gdy kobieta ma ponad 37 lat albo granicznie wysoki poziom FSH. Zabieg zwiêksza ryzyko ci±¿y bli¼niaczej jednojajowej.
• Diagnostyka przedimplantacyjna (PGD - Preimplantation Genetic Diagnosis)
Technika pozwalaj±ca wykryæ niektóre wady genetyczne u zarodka i wyselekcjonowaæ zdrowe zarodki przed podaniem ich do macicy. Zarezerwowana dla przypadków du¿ego ryzyka - je¶li które¶ z rodziców jest nosicielem wady genetycznej, je¶li poprzednie ci±¿e obumiera³y. W trzeciej dobie ¿ycia zarodka, gdy sk³ada siê on z o¶miu komórek, mo¿na bez szkody dla jego dalszego rozwoju pobraæ jedn± z nich do badania genetycznego. Do transferu kwalifikowane s± tylko zdrowe zarodki. Alternatyw± jest wybieranie do zap³odnienia tylko prawid³owych komórek jajowych. Pozwala to na rozwianie w±tpliwo¶ci etycznych zwi±zanych z selekcj± zarodków. Badania te s± bardzo pracoch³onne, kosztowne i wykonywane przez nieliczne o¶rodki.
• Kriokonserwacja (mro¿enie) zarodków, zygot, komórek jajowych i nasienia
Zamra¿anie komórek i zarodków jest nieod³±czn± czê¶ci± technik wspomaganego rozrodu. Bez niego ta procedura staje siê bardziej kosztowna, czasoch³onna i obci±¿aj±ca dla pacjentów, a tak¿e mniej skuteczna. Nadliczbowe zarodki uzyskane w tym procesie (transferuje siê zwykle dwa) musz± byæ zamro¿one, inaczej nie prze¿yj±. Ka¿da lecz±ca siê para, która nie akceptuje kriokonserwacji zarodków, mo¿e podj±æ decyzjê o zap³odnieniu tylko takiej liczby komórek, która pozwoli na podanie wszystkich uzyskanych w danym cyklu leczenia zarodków.
Zamra¿a siê je technik± powolnego sch³adzania i przechowuje w ciek³ym azocie w temp. -196 st. C. Przechowywane w ten sposób s± w stanie prze¿yæ i zachowaæ zdolno¶æ rozwoju nawet kilkana¶cie lat. W podobny sposób mo¿na mroziæ nasienie w banku nasienia oraz zygoty lub komórki jajowe. Mro¿enie nasienia jest czêsto nieodzowne, je¶li jego pozyskanie jest bardzo trudne. Mro¿enie komórek jajowych ma bardzo nisk± skuteczno¶æ i nale¿y je wci±¿ traktowaæ eksperymentalnie.
• Transfer rozmro¿onych zarodków
W razie niepowodzenia transferu lub gdy planuje siê kolejne dziecko, mo¿na wróciæ po zamro¿one zarodki. Dokonuje siê ich transferu do macicy bez konieczno¶ci kolejnej hiperstymulacji, punkcji czy oddawania nasienia. Skuteczno¶æ transferów rozmro¿onych zarodków jest jednak o prawie po³owê ni¿sza, szanse na ci±¿ê wynosz± do ok. 15-20 proc.
• Wykorzystanie nasienia dawcy i podarowanych komórek jajowych
W przypadku ca³kowitego braku plemników w nasieniu i j±drach mê¿czyzny istnieje mo¿liwo¶æ skorzystania z nasienia dawcy. Dawcy nasienia s± obecnie anonimowi, musz± spe³niaæ wysokie wymagania co do stanu zdrowia i p³odno¶ci i s± wszechstronnie badani pod k±tem wiêkszo¶ci chorób. Oddawane nasienie jest badane, zamra¿ane i przechowywane w bankach nasienia. Mo¿na je wykorzystaæ do inseminacji domacicznej lub do zap³odnienia pozaustrojowego po minimum sze¶ciomiesiêcznej kwarantannie i powtórnych badaniach infekcyjnych. Zapobiega to przeniesieniu chorób o d³ugim okresie wylêgania (np. HIV).
Dawstwo komórek jajowych jest o wiele rzadsze i trudniejsze do przeprowadzenia, gdy¿ wi±¿e siê ze stymulacj± owulacji i zabiegiem punkcji umo¿liwiaj±cej pobranie komórek. Dlatego czêstszy jest tzw. sharing (dzielenie siê), czyli podarowanie innej niep³odnej pacjentce swoich nadliczbowych komórek jajowych po skutecznej stymulacji, gdy pacjentka jest zdrowa i podchodzi do in vitro z powodu niep³odno¶ci partnera.
Mo¿liwe powik³ania
• Zespó³ hiperstymulacji jajników.
Nadmierna reakcja organizmu na stymulacjê owulacji powoduj±ca powstawanie torbieli jajników, zaburzeñ elektrolitowych. Niekiedy dochodzi do zaburzeñ pracy w±troby i nerek. W ciê¿kich postaciach mo¿e wymagaæ leczenia szpitalnego.
• Ci±¿e mnogie.
Choæ niektórzy marz± o bli¼niakach, z punktu widzenia medycyny ci±¿a mnoga jest niepo¿±danym zjawiskiem. Jest niestety obarczona o wiele wiêkszym ryzykiem powik³añ dla matki i dzieci.
• Wzrost ryzyka raka jajnika po stymulacji owulacji.
Wed³ug niektórych naukowców nadmierna liczba stymulowanych owulacji mia³aby powodowaæ mikrouszkodzenia jajnika, które w przysz³o¶ci mog± przyczyniæ siê do rozwoju raka jajnika. Wci±¿ trwaj± badania, które maj± potwierdziæ b±d¼ wykluczyæ tê hipotezê.
Wiadomo, ¿e ryzyko zachorowania na raka piersi czy raka jajnika u kobiet niep³odnych jest i tak wiêksze ni¿ w ogólnej populacji wszystkich kobiet.
Spo¶ród najwiêkszych wspólnot religijnych ¶wiata jedynie Ko¶ció³ rzymskokatolicki opowiada siê zdecydowanie przeciw technikom wspomaganego rozrodu. Nie zakazuje ich judaizm ani islam. Ko¶cio³y protestanckie i prawos³awny sprzeciwiaj± siê niszczeniu zarodków, ale dopuszczaj± ich mro¿enie w celu pó¼niejszego wykorzystania.
Wady i zalety technik wspomaganego rozrodu
Wady
1. Nie rozwi±zuje wszystkich problemów niep³odno¶ci. Nie zawsze skuteczna. Trudno przewidzieæ powodzenie.
2. Procedury trwaj± d³ugo. Codzienne zastrzyki, niezbêdne czêste kontrole lekarskie. Czasem konieczne jest powtórzenie zabiegu.
3. Wysoki koszt, brak refundacji leków i zabiegów przez NFZ.
4. Mo¿liwo¶æ powik³añ (ryzyko hiperstymulacji lub krwawienia po punkcji).
Zalety
1. Najskuteczniejsze procedury umo¿liwiaj±ce posiadanie dziecka nawet w przypadku powa¿nych chorób (np. brak plemników w nasieniu).
2. Wzglêdnie krótki czas trwania leczenia, bior±c pod uwagê wcze¶niejsz±, nieraz wieloletni± i bezskuteczn± walkê z niep³odno¶ci± (liczba i zakres zabiegów w leczeniu przyczynowym s± jeszcze wiêksze).
3. Wysoki koszt koreluje ze stosunkowo wysok± skuteczno¶ci±.
4. Niejednokrotnie stanowi ostateczn± metodê diagnostyczn± (tylko w ten sposób mo¿na dowiedzieæ siê, czy komórki jajowe znajduj± siê wewn±trz pêcherzyków i jakiej s± jako¶ci, a tak¿e czy plemniki i komórki jajowe s± zdolne do zap³odnienia).
• Ci±¿e mnogie.
Choæ niektórzy marz± o bli¼niakach, z punktu widzenia medycyny ci±¿a mnoga jest niepo¿±danym zjawiskiem. Jest niestety obarczona o wiele wiêkszym ryzykiem powik³añ dla matki i dzieci.
• Wzrost ryzyka raka jajnika po stymulacji owulacji.
Wed³ug niektórych naukowców nadmierna liczba stymulowanych owulacji mia³aby powodowaæ mikrouszkodzenia jajnika, które w przysz³o¶ci mog± przyczyniæ siê do rozwoju raka jajnika. Wci±¿ trwaj± badania, które maj± potwierdziæ b±d¼ wykluczyæ tê hipotezê.
Wiadomo, ¿e ryzyko zachorowania na raka piersi czy raka jajnika u kobiet niep³odnych jest i tak wiêksze ni¿ w ogólnej populacji wszystkich kobiet.
Spo¶ród najwiêkszych wspólnot religijnych ¶wiata jedynie Ko¶ció³ rzymskokatolicki opowiada siê zdecydowanie przeciw technikom wspomaganego rozrodu. Nie zakazuje ich judaizm ani islam. Ko¶cio³y protestanckie i prawos³awny sprzeciwiaj± siê niszczeniu zarodków, ale dopuszczaj± ich mro¿enie w celu pó¼niejszego wykorzystania.
Wady i zalety technik wspomaganego rozrodu
Wady
1. Nie rozwi±zuje wszystkich problemów niep³odno¶ci. Nie zawsze skuteczna. Trudno przewidzieæ powodzenie.
2. Procedury trwaj± d³ugo. Codzienne zastrzyki, niezbêdne czêste kontrole lekarskie. Czasem konieczne jest powtórzenie zabiegu.
3. Wysoki koszt, brak refundacji leków i zabiegów przez NFZ.
4. Mo¿liwo¶æ powik³añ (ryzyko hiperstymulacji lub krwawienia po punkcji).
Zalety
1. Najskuteczniejsze procedury umo¿liwiaj±ce posiadanie dziecka nawet w przypadku powa¿nych chorób (np. brak plemników w nasieniu).
2. Wzglêdnie krótki czas trwania leczenia, bior±c pod uwagê wcze¶niejsz±, nieraz wieloletni± i bezskuteczn± walkê z niep³odno¶ci± (liczba i zakres zabiegów w leczeniu przyczynowym s± jeszcze wiêksze).
3. Wysoki koszt koreluje ze stosunkowo wysok± skuteczno¶ci±.
4. Niejednokrotnie stanowi ostateczn± metodê diagnostyczn± (tylko w ten sposób mo¿na dowiedzieæ siê, czy komórki jajowe znajduj± siê wewn±trz pêcherzyków i jakiej s± jako¶ci, a tak¿e czy plemniki i komórki jajowe s± zdolne do zap³odnienia).
POPULARNE
NAJNOWSZE
-
Szko³y zamkniête do koñca roku szkolnego? Rodzice: To mo¿e wyrz±dziæ dzieciom krzywdê
-
Kiedy zaczynaj± siê wakacje? MEN: Dzisiaj trudno powiedzieæ, jak± bêdziemy mieli sytuacjê w czerwcu w lipcu czy sierpniu
-
Mama 22 dzieci by³a w ci±¿y bez przerwy przez ponad 16 lat. "Najkrótszy poród trwa³ 45 minut"
-
Czy warto walczyæ o powrót do szko³y? S³awomir Broniarz: Nie ma powodu, aby dla próbnej matury ryzykowali zdrowie
-
Kiedy wracamy do szko³y 2021? Andrusiewicz: "Na pewno teraz nie mo¿e zapa¶æ decyzja o powrocie wszystkich dzieci do szkó³"
- P³askostopie - poznaj rodzaje i przyczyny deformacji, a tak¿e skuteczne æwiczenia stóp
- Z³udzenie optyczne, czyli jak mózg potrafi nas oszukaæ
- Alergia na roztocza - jakie s± objawy i co mo¿na zrobiæ? Czy mo¿na siê odczuliæ?
- Mama uczy córkê, ¿e dziewictwo nie istnieje. Wideo obejrza³o ponad 2 miliony ludzi. Ma w tym wa¿ny powód
- "Sklepy cynamonowe" Brunona Schulza - szczegó³owe streszczenie lektury i g³ówne motywy