Choć mogłoby się wydawać, że w czasach globalizacji i przenikania się kultur święta oraz celebrowanie nadejścia Nowego Roku będą wyglądały podobnie nawet w bardzo odległych rejonach świata, to nadal niektóre lokalne tradycje potrafią zaskakiwać i to zarówno zabawnymi zapożyczeniami (jak strojenie w "śnieżne" ozdoby choinek w Dubaju), jak i dużymi różnicami pomimo podobnych źródeł tradycji.
Polskie rodziny coraz częściej decydują się spędzić święta i sylwestra w zupełnie innej scenerii. Takie zimowe wyjazdy mogą być wspaniałą okazją nie tylko do kąpieli wodnych i słonecznych, lecz także do poznania tradycji innych krajów.
Trudno przewidzieć, jak podczas sylwestrowej nocy zachowa się nasz podopieczny. Jest kilka sposobów na to, by zapewnić mu komfort w tak stresującym czasie.
1. Egipt: Boże Narodzenie 7 stycznia
Polscy turyści lubią odwiedzać egipskie kurorty także zimą. Zwykle liczą bardziej na ciepłą aurę, wypoczynek i huczny bal sylwestrowy niż na urokliwe święta. Tymczasem Boże Narodzenie w Egipcie jest obchodzone i to dwa razy w roku. Pierwszy raz 25 grudnia. Hotele goszczące turystów z Europy bardzo starają się wyczarować dla nich świąteczną atmosferę dzięki wyglądającym dla nas swojsko szopkom, girlandom oraz uroczystym kolacjom. Nastrój bywa wyjątkowy, ale raczej sztuczny, gdyż jest to ukłon w stronę gości, a nie wyraz lokalnej tradycji.
Egipt jest krajem muzułmańskim, ale 10-procentową mniejszość religijną stanowią w nim chrześcijanie, głównie koptowie z Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego. Dla nich Boże Narodzenie nadejdzie 7 stycznia. Przez poprzedzające je 45 dni przestrzegają ścisłego postu - nie jedzą mięsa, produktów odzwierzęcych: jajek mleka i jego przetworów oraz nie piją alkoholu. Posilają się rybami, owocami morza i warzywami. Uroczyste obchody rozpoczynają się w Wigilię - 6 stycznia, od wieczornej mszy i kończącej okres postu rodzinnej kolacji, na której pojawią się tradycyjne potrawy z mięsa i ryżu. Koptyjskie Boże Narodzenie nie obędzie się też bez świątecznych kartek, choinek i prezentów dla dzieci.
Wyjazd do Egiptu pozwoli nam też przedefiniować pojęcie klimatu Bożego Narodzenia - przecież Betlejem bardziej przypomina pod tym względem Egipt niż tatrzańskie doliny. Według Ewangelii św. Mateusza Egipt był schronieniem dla Świętej Rodziny przed rzezią niewiniątek. Wiele miejsc kultu upamiętnia ten pobyt.
2. Kuba: Nowy Rok w gorących rytmach
Hawana, Kuba/ Fot. Shutterstock Hawana, Kuba/ Fot. Shutterstock
Kuba to wspaniałe miejsce na powitanie Nowego Roku w upojnej atmosferze gorących rytmów i upalnego powietrza.
Dla turystów z Polski wyjazd na Kubę na święta Bożego Narodzenia może się wydawać nie tylko podróżą do innej strefy klimatycznej, lecz także podróżą w czasie. Na wyspie, w dwóch równoległych światach, funkcjonują zachwyceni jej niepowtarzalną atmosferą turyści oraz mieszkańcy - jakby uwięzieni w latach 50., borykający się z niedoborem praktycznie wszystkiego - nawet podstawowych produktów spożywczych, bez których ciężko sobie wyobrazić urządzenie rodzinnych świąt. W hotelach i restauracjach dla obcokrajowców serwowane są wykwintne świąteczne dania. Dla Kubańczyka taka uczta byłaby wydatkiem rzędu połowy miesięcznej pensji.
Świąteczne tradycje powoli odradzają się Kubie po kilkudziesięcioletniej przerwie. Boże Narodzenie zostało wykreślone z kalendarza przez rewolucję. Od 1969 roku do 1998 Kubańczycy nie mieli z tej okazji dnia wolnego od pracy ani nauki, a wszelkie bożonarodzeniowe dekoracje, jak choinki czy szopki, dozwolone były tylko w miejscach turystycznych.
Nie bez znaczenia dla specyfiki kubańskich świąt jest także fakt, że choć najczęściej deklarowaną religią jest katolicyzm i protestantyzm, to w praktyce bardzo rozpowszechniony jest synkretyzm religijny, łączący chrześcijaństwo z wierzeniami w liczne bóstwa afrykańskie. Dobrym przykładem wyjątkowego połączenia różnych religii i kultów są obchody 17 grudnia: w kościele katolickim to dzień św. Łazarza czczony poprzez pielgrzymki osób kalekich, ociemniałych, paralityków i chorych, dla wyznawców santerii dzień ten poświęcony jest Babalu Aye - bóstwu opiekuńczemu chorych.
3. Grecja: 12 wyjątkowych dni od 24 grudnia do 6 stycznia
Jak Grecy spędzają święta i Nowy Rok? fot: pexels.com
Boże Narodzenie w autokefalicznym Kościele Greckim przypada nie w czasie świąt prawosławnych, ale 25 grudnia. Dla Greków święta oznaczają aż 12 wyjątkowych dni - od 24 grudnia do 6 stycznia.
Samej Wigilii nie obchodzi się tu w jakiś szczególny sposób, ale za to, podobnie jak w Polsce, istnieje zwyczaj świątecznego kolędowania. Chłopcy za śpiewanie kolęd otrzymują słodycze, a czasem pieniądze. Na prezenty greckie dzieci muszą jednak poczekać aż do 1 stycznia - dnia św. Wasyliosa. Zaskoczyć może fakt, że nie choinka jest tu tradycyjną dekoracją świąteczną, ale przystrojony światełkami żaglowiec. Zebrani przy świątecznym stole Grecy dzielą się Chlebem Chrystusa - tradycyjnym wypiekiem z orzechami, udekorowanym stylizowanym znakiem krzyża.
W święta Grecy starają się za pomocą różnych rytuałów odpędzić od swoich domów Kalikantzari, czyli złośliwe skrzaty, które bardzo chcą przyłączyć się do świętowania, ale we właściwy sobie sposób, czyli psocąc i rozrabiając.
4. Meksyk: dzieci otrzymują prezenty w noc poprzedzającą święto Trzech Króli
Zwyczaj świąteczne w Meksyku fot: pexels.com
W tradycyjnie katolickim Meksyku obchody świąt są długie i huczne. Otwiera je 12 grudnia dzień Matki Boskiej z Guadelupe. 23 grudnia przypada z kolei Noc Rzodkiewek, czyli uroczysta wystawa najpiękniejszych, tradycyjnych rzeźb wykonanych właśnie z tych warzyw, służących później do dekoracji świątecznych stołów i jako przekąska. Od 16 do 24 grudnia odbywają się Posadas, czyli procesje przedstawiające wędrówkę do Betlejem, w których głównymi aktorami są jadąca na osiołku Maryja i Józef. Częścią tej tradycji jest także rozbijanie piniaty, która stała się popularna w Polsce jako rozrywka na dziecięce przyjęcia urodzinowe.
24 grudnia to czas biesiadowania z rodziną i przyjaciółmi. W meksykańskich domach zobaczyć można dobrze nam znane choinki, szopki i gwiazdy betlejemskie. Te charakterystyczne rośliny z zielonymi i czerwonymi na szczycie pędów liśćmi pochodzą właśnie z Meksyku.
28 grudnia obchodzony jest Dzień Niewiniątek. Choć ma on upamiętniać nakazaną przez Heroda rzeź, to jest... wesołym dniem płatania psikusów i robienia sobie kawałów.
Nadejście Nowego Roku związane jest z licznymi zwyczajami, które mają służyć zapewnieniu sobie szczęścia na nadchodzące 12 miesięcy.
W nocy poprzedzającej święto Trzech Króli, dzieci otrzymają prezenty zostawione im w bucie przez Kacpra, Melchiora lub Baltazara.
5. Hiszpania: podarunki otrzymuje się tu dopiero 6 stycznia
Podobne zwyczaje panują w bliskiej kulturowo Meksykowi Hiszpanii. Oprócz religijnych tradycji, bardzo znana jest hiszpańska wielka świąteczna loteria, organizowana 22 grudnia. Wysokie wygrane zachęcają do wzięcia w niej udziału także turystów.
Dla Hiszpanów święta to czas bardzo radosnego fetowania nie tylko w rodzinnym gronie, lecz także na ulicach miast i miasteczek, razem z całą społecznością. Obowiązkowym elementem świątecznego wystroju są starannie konstruowane szopki.
Podobnie jak w Meksyku, podarunki otrzymuje się tu dopiero 6 stycznia. Nieco dziwny może się wydać praktykowany w Katalonii sposób ich zdobywania, czyli bicie pałkami Caga Tio (pieńka - stwora), by wydalił dzieciom prezenty, które ma w swoim wnętrzu. O dziwo metoda ta jest równie skuteczna, jak bycie grzecznym przez cały rok i zapewnienie o tym poczciwego św. Mikołaja.
