Kiedy dziecko zaczyna mówić? Odpowiedź jest prosta: wtedy, kiedy będzie na to gotowe. Ponieważ maluchy rozwijają się we własnym tempie, pierwsze słowa, jak i wszystkie inne osiągnięcia, są kwestią indywidualną. To dlatego każdy rodzic pierwsze "mama", "tata" czy "da" usłyszy w innym czasie. Zdecyduje o tym dziecko. Nie mają sensu oczekiwania i naciski, a także porównywanie rozwoju i umiejętności dziecka z innymi maluchami.
Choć to, kiedy dzieci zaczynają mówić jest kwestią indywidualną, można się pokusić o pewne prawidłowości. Warto pamiętać, że zależy to nie tylko od tego, ile maluch ma miesięcy, ale i tego, jakiej jest płci. Nie bez znaczenia jest również sposób komunikacji werbalnej malucha z bliskimi. Do dziecka należy mówić od momentu narodzenia, zachowując poprawność językową, unikając przekręcania wyrazów i spieszczeń.
Uznaje się, że dziewczynki pierwsze słowa wypowiadają wcześniej niż chłopcy. Jednocześnie, co może wydawać się zaskakujące, dziewczynki pojedyncze słowa wypowiadają dłużej, mali mężczyźni zaś szybciej zaczynają budować swoje pierwsze zdania.
Kolejne etapy rozwoju dziecka w pierwszym roku życia możemy zauważyć przy okazji tzw. skoków rozwojowych. Czym są?
Kiedy dziecko zaczyna mówić? Fazy rozwoju mowy
Niemowlę umiejętność mowy ćwiczy już od pierwszego miesiąca życia. Przygotowania do debiutanckiego "mama" czy "tata" trwają długo. Rozwój mowy jest procesem - przebiega stopniowo i jest rozciągnięty w czasie.
Pierwszą fazą rozwoju mowy u malucha jest krzyk. Dzięki niemu struny są przygotowywane do mówienia. Pierwszą samogłoską, jakiej używa kilkutygodniowe niemowlę, jest "a".
Dziecko, które ma dwa miesiące, zaczyna głużyć - inaczej gruchać. Niemowlę wydaje krótkie, gardłowe dźwięki. Rodzice mogą usłyszeć "agu", "he", "gli" czy "bwe". Te wprawki to nic innego jak ćwiczenia aparatu mowy.
Kolejnym etapem rozwoju mowy jest gaworzenie. Można je zaobserwować około szóstego miesiąca życia. Niemowlę łączy spółgłoski z samogłoskami, tworząc zbitki sylab: "ga-ga", "ma-ma", "da-da". Z czasem rozbudowuje je do ciągów sylab "mamama". Zaczyna rozumieć znaczenie pojedynczych słów i zdań. Gaworzenie jest świadomym naśladownictwem. Około dzięwiątego miesiąca życia pojawia się wokalizowanie.
Pierwsze słowa pojawiają się zwykle w okolicy ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia u dziewczynek i około 13.-14. miesiąca życia u chłopców. Zwykle można usłyszeć "mama", "tata", "papa" lub "nie". W ciągu kolejnych miesięcy maluch uczy się znaczenia i wypowiadania coraz większej liczby słów.
Jak wspierać rozwój mowy dziecka?
To, od kiedy dziecko mówi, zależy w pewnym sensie również od działań rodziców. Co robić, by zachęcić dziecko do mówienia?
- Mówić do dziecka już od dnia narodzin (choć niektóre mamy mówią także do maluchów w swoim brzuchu). Ważne jest, by do niemowlaka mówić prostymi, ale pełnymi zdaniami - bez zdrobnień, spieszczeń i przekręcania wyrazów.
- Opowiadać o tym, co się dzieje i co widać dookoła. Komentować swoje działania. Zadawać pytania.
- Opowiadać dziecku bajki, oglądać wspólnie książeczki, śpiewać piosenki i kołysanki.
- Bawić się, powtarzając (także razem z dzieckiem) wyrazy dźwiękonaśladowcze. Naśladowanie dźwięków samochodu, tykania zegara czy odgłosów zwierząt to nie tylko radość, ale i nauka poprzez zabawę.
- Bardzo ważne jest, by nie okazywać zniecierpliwienia, znużenia czy irytacji. Niedopuszczalne jest, by na dziecko krzyczeć czy wymuszać odpowiedzi. Gdy maluch zaczyna mówić, nie należy ciągle go poprawiać i żądać, by od razu mówił poprawnie. Najlepiej jest powtarzać wyraz czy zdanie za dzieckiem, ale używając poprawnych form.
A co robić, kiedy dziecko powinno mówić, a tego nie robi? Zawsze warto je obserwować (na przykład czy reaguje na dźwięki), a w razie niepokoju porozmawiać z lekarzem.
Kiedy iść z dzieckiem do logopedy?
To, w jakim wieku dziecko mówi, jest wypadkową wielu czynników, dlatego rodzice nie powinni się denerwować, że roczniak nie powiedział swojego pierwszego słowa, a dwulatek nie mówi pełnymi zdaniami. Warto zachęcać dziecko do mówienia, ale i dać mu czas.
Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy dziecko powinno spotkać się z logopedą. Kiedy? Z dzieckiem należy iść do specjalisty, gdy maluch:
- ma problemy ze słuchem (bez prawidłowo działającego aparatu słuchu nie jest możliwy prawidłowy rozwój mowy),
- oddycha przez usta, nie mając kataru,
- często wsuwa język pomiędzy żeby,
- ma mało sprawny język,
- ma problemy z przełykaniem lub gryzieniem potraw,
- nie wykonuje poleceń i nie rozumie, co się do niego mówi, choć powinien,
- ukończył drugi rok życia, a mimo to nie posługuje się słowami, nie buduje prostych zdań, nie powtarza sylab, mówi wyłącznie we własnym języku, który nie jest zrozumiały bądź posługuje się tylko mimiką.
