Niemowlę poznaje otoczenie, a także swoje ciało, w bardzo fizyczny sposób. Jego pierwszymi i najważniejszymi narzędziami służącymi do eksploracji świata są zmysły: dotyk, słuch, smak, węch, wzrok oraz tak zwana propriocepcja pozwalająca odbierać odczucia pochodzące z wewnątrz ciała. Nabywanie nowych umiejętności i doświadczeń powoduje, że w tym czasie intensywnie rośnie mózg. W jednej tylko sekundzie powstają setki nowych synaps – połączeń pomiędzy neuronami. Wszystko to sprawia, że każdy kolejny tydzień niesie ze sobą ogromne zmiany w rozwoju poznawczym malucha.
0-4 miesiąc
Uczę się chwytać i trzymać
Noworodek odbiera i reaguje na bodźce płynące z otoczenia, ale większość jego działań opiera się na wrodzonych odruchach. Kiedy np. dotkniesz ust maluszka, automatycznie zacznie ssać. Gdy zaś położysz jakiś przedmiot na jego dłoni, odruchowo zaciśnie na nim swoje paluszki. Te wrodzone reakcje stanowią bazę dla rozwoju dalszych umiejętności. Z czasem, gdy maluch będzie poznawał i ćwiczył swoje odruchy np. chwytania, jego działania będą stawały się coraz bardziej precyzyjne i celowe. Dzięki temu wkrótce będzie mógł trzymać przedmioty i manipulować nimi, i w ten sposób eksplorować najbliższe otoczenie. Na tym etapie rozwoju malucha najbardziej interesuje ruch i jego własne ciało. Niemowlę uwielbia bawić się np. własnymi paluszkami i kopać nóżkami. Zabawki i inne przedmioty są szczególnie interesujące, jeśli można dzięki nim ćwiczyć umiejętności sięgania, chwytania i trzymania.
4-8 miesiąc
Chcę wiedzieć, jak to działa
Rozwój poznawczy ściśle wiąże się z rozwojem fizycznym. Od 4., 5. miesiąca życia maluchy stają się bardzo ciekawe świata wokół nich, czemu sprzyja umiejętność podnoszenia i trzymania główki, a później siadania. Niemowlęta coraz pewniej manipulują zabawkami. Interesuje je sposób działania przedmiotów. Kiedy raz odkryją, że grzechotka wydaje jakiś dźwięk, będą starały się tak nią manipulować, aby powtórzyć usłyszany odgłos. Są otwarte na interakcje społeczne i chętnie się bawią. Umieją już świetnie przewidzieć proste punkty kulminacyjne w zabawie, a ich odkrywanie sprawia im dużo zadowolenia. To również czas, kiedy opiekunowie zaczynają zauważać, że niemowlę wyraźnie się złości i frustruje, gdy np. coś mu nie wychodzi.
8-12 miesiąc
Coraz śmielej odkrywam otoczenie
8. miesiąc życia to kolejny kamień milowy w rozwoju poznawczym malucha, a wszystko dzięki umiejętności raczkowania, którą właśnie zdobył lub zdobywa. Umiejętność samodzielnego przemieszczania się otwiera przed dzieckiem nowe możliwości. Wreszcie to ono samo może wybierać przedmioty, które je zainteresują, i podążać w ich stronę. Ta wolność z jednej strony daje mu wielką radość, jednak z drugiej powoduje lęk i niepewność. Niemowlę chętnie eksploruje otoczenie, potrzebuje jednak obecności opiekuna, aby czuć się bezpiecznie i móc zwrócić się do niego o wsparcie. Na tym etapie rozwoju małe dziecko zaczyna dopiero rozumieć prawo stałości przedmiotu, czyli to, że mama lub tata nie znikają, gdy ich nie widać.
12-18 miesiąc
Nieustannie eksperymentuję
Roczne dzieci to już wytrawni badacze świata. Niczym naukowcy stawiają hipotezy, a następnie je testują i weryfikują. Interesuje je wszystko: papier toaletowy, sztućce, patyki znalezione na spacerze. Najlepszą zabawą jest dla nich odkrywanie metodą prób i błędów sposobów wykorzystania danego przedmiotu. Na tym etapie rozwoju dziecko chętnie rzuca i celowo upuszcza przedmioty, aby zaobserwować, jak się zachowują, np. czy wydają jakieś dźwięki. Coraz lepsza koordynacja ruchowa powoduje, że maluch eksperymentuje również z własnym ruchem – uwielbia wchodzić i schodzić z wysokich przedmiotów. Dziecko zaczyna naśladować zachowania dorosłych, np. udaje, że rozmawia przez telefon, miesza łyżką w garnku.
18-24 miesiąc
Możemy o tym pogadać?
Nadszedł czas ogromnego skoku w rozwoju poznawczym. Maluch rozumie już wszystko, co do niego mówisz i potrafi wykonywać proste polecenia. Coraz lepiej się komunikuje i z sukcesem wykorzystuje do tego nowe słowa, których codziennie się uczy. Dziecko coraz częściej angażuje się w zabawy symboliczne. Wykorzystując maskotki lub lalki, bawi się w dom, w gotowanie, w lekarza. Wymaga to od niego nie tylko rozwiniętej umiejętności naśladowania dorosłych, ale również zdolności planowania i rozumienia zasad przyczynowości. To właśnie te zabawy staną się kluczem do rozwoju kompetencji społecznych i emocjonalnych dziecka.
To także może cię zainteresować:
