Co to jest śmierć łóżeczkowa?
Co to jest śmierć łóżeczkowa i jakie są jej przyczyny? Śmierć łóżeczkowa (SIDS – ang. sudden infant death syndrome) to sytuacja, kiedy potencjalnie zdrowy noworodek nagle umiera. Takie przypadki dotykają dzieci, u których na wczesnym etapie życia nie wykryto wad wrodzonych prowadzących do zgonu. Potoczna nazwa, czyli "śmierć łóżeczkowa" wzięła się z tego, że w przeważającej ilości przypadków do zgonu dochodzi podczas snu niemowlęcia (ok. 95 proc.). Przypadki SIDS dotyczą zazwyczaj dzieci do ukończenia pierwszego roku życia.
Nagła śmierć łóżeczkowa: przyczyny zjawiska
Nagła śmierć łóżeczkowa następuje w wyniku niedotlenienia organizmu, które jest konsekwencją bezdechu, jaki dotyka niemowlę najczęściej podczas snu, rzadziej w czasie czuwania. Mimo zaawansowanego poziomu medycyny i wiedzy medycznej, nie rozpoznano dotąd dokładnej przyczyny występowania nagłej śmierci łóżeczkowej. Wiele wskazuje na to, że bezdech wywołujący zgon niemowlęcia może być efektem błędu neuroprzekaźników, przez co mózg przestaje kontrolować funkcję oddychania, niezbędną do życia. W wyniku braku tlenu tętno spowalnia i następuje zgon. Zanim lekarz orzeknie wystąpienie nagłej śmierci łóżeczkowej, zbadane zostaną inne ewentualności i dopiero w przypadku, gdy żadna się nie potwierdzi zostanie wydane rozpoznanie SIDS.
Do grupy ryzyka należą szczególnie niemowlęta między drugim a czwartym miesiącem życia. Najwięcej zgonów odnotowuje się u dzieci przed ukończeniem szóstego miesiąca życia. Ryzyko wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej drastycznie spada po ukończeniu pierwszego roku życia.
Śmierć łóżeczkowa: czynniki ryzyka
Ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej dotyczy niewielkiego odsetka dzieci, który z roku na rok się obniża. Pamiętać jednak należy, że niektóre stany i schorzenia u niemowląt mogą podwyższać ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej.
Główne czynniki ryzyka wystąpienia śmierci łóżeczkowej to:
- wrodzona wada serca,
- zaburzenia ciśnienia tętniczego
- ucisk tętnicy kręgowej (np. gdy dziecko leżąc na brzuchu podnosi główkę)
- niedojrzałość ośrodkowego układu nerwowego
- infekcja bakteryjna
- niski poziom serotoniny
- wcześniactwo
- niska masa urodzeniowa
Nie oznacza to jednak, że któryś z tych czynników musi wystąpić, aby doszło do nagłej śmierci łóżeczkowej.
Jak zapobiec śmierci łóżeczkowej?
Zapobieganie śmierci łóżeczkowej jest niezwykle trudne, gdyż tak naprawdę nie ma jednoznacznie określonych przyczyn jej występowania. Nawet autopsja niemowlęcia nie daje zazwyczaj jasnej odpowiedzi co do przyczyny wystąpienia zgonu. Aby uchronić się przed nim, przede wszystkim należy bacznie obserwować dziecko.
Jak zapobiec śmierci łóżeczkowej? Za niepokojące należy uznać objawy, takie jak:
- nagłe wahania temperatury dziecka
- bladość skóry
- brak apetytu
- wymioty
- trudność w oddychaniu, ciężkie oddychanie.
Jeśli zauważymy takie symptomy u dziecka, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Ten może zlecić badanie dziecka podczas snu, które wykaże czy nie występują problemy z bezdechem. W przypadku potwierdzenia niemowlę musi być hospitalizowane, aby uniknąć ryzyka zgonu.
Nagła śmierć łóżeczkowa: co zrobić, aby obniżyć ryzyko?
Nagła śmierć łóżeczkowa może dotykać wcześniaków, ale też dzieci urodzonych w terminie, które na pozór prawidłowo się rozwijają. Dlatego konieczne jest zachowanie ostrożności i przestrzeganie pewnych zasad, które zminimalizują ryzyko wystąpienia nagłego zgonu.
- odpowiednia temperatura pomieszczenia - miejsce, w którym przebywa dziecko, nie powinno być przegrzane i musi być regularnie wietrzone; niemowlę natomiast powinno być ubrane stosownie do panujących warunków
- dym papierosowy jest bardzo szkodliwy dla niemowląt, dlatego nie powinny mieć one z nim w ogóle kontaktu
- do snu należy układać malucha na plecach - istnieją podejrzenia, że spanie na brzuchu może zwiększać ryzyko SIDS
- miejsce snu dziecka powinno być bezpieczne, pozbawione zbędnych, niebezpiecznych przedmiotów (kocyki, ochraniacze, zabawki itp.), które zwiększają ryzyko uduszenia.
