Pielęgnacja pępka noworodka - nie boli, nie jest trudna. Przyjemne zmiany

Pielęgnacja pępka jeszcze dekadę temu wyglądała zupełnie inaczej niż dziś. Nowe zasady są przyjazne mamie i dziecku. W zasadzie nie robisz z pępkiem niczego szczególnego.
Zobacz wideo

Pielęgnacja pępka od 2010 roku w Polsce jest zgodna z zasadami WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) i zakłada utrzymywanie go "na sucho". Oznacza to, że do prawidłowego procesu gojenia nie potrzeba żadnych preparatów, kosmetyków, niewskazane jest celowe moczenie, pocieranie, "odkażanie" itd. Zarazem: pępek myjemy, nawet wtedy, gdy wciąż jego zakończenie stanowi kikut. Przy zabrudzeniu (np. kupką - bezwzględnie).

Żegnaj, spirytusie!

Pępek noworodka zasługuje na uwagę i troskę, ale nie większą niż inne części jego ciała. Jego właściwa pielęgnacja nie jest ani zbyt skomplikowana, ani nieskuteczna.

W ostatnich latach sporo zmieniło się w opiece nad noworodkiem. Staje się ona coraz bardziej przyjazna, zgodna ze zdrowym rozsądkiem. Jedną ze zmian jest zalecany sposób pielęgnacji pępka, nim odpadnie zbędna resztka pępowiny.

Niestety, w internecie wciąż nie brakuje publikacji o konieczności polewania kikuta pępowinowego 60-70 proc. spirytusem. Ma to zapewnić szybkie gojenie rany i chronić przed groźnymi powikłaniami w postaci zakażeń. Tymczasem dowiedziono naukowo, że takie postępowanie wcale gojenia pępka nie przyspieszało, a nawet je opóźniało. W przypadku sprawy pępkowej przeprowadzono pełne randomizowane badania, które dowiodły, że nic nie wskazuje na celowość używania spirytusu. Nie powoduje ani szybszego wysuszenia ani odpadnięcia kikuta.

Spirytus ma właściwości dezynfekujące i osuszające skórę. Ale pępowina to twór bardziej złożony i spirytus działa na nią inaczej, więc używanie go nie ma sensu.

Sucha pielęgnacja startuje w szpitalu

Sucha pielęgnacja jest stosowana w polskich szpitalach. Pępek u noworodka ma być odkryty, kiedy to tylko możliwe. Pieluszka powinna kończyć się poniżej kikuta pępowiny (są specjalne modele dla noworodków, które to gwarantują), dziecko powinno mieć luźny kaftanik, by nie uciskał pępka. Śpiochy tylko z naturalnych, oddychających tkanin. To zapewnia dostęp powietrza i przyspiesza wysuszanie tego miejsca oraz gojenie. Podobnie powinno się postępować w domu.

Może się zdarzyć, że dziecko obficie zabrudzi pieluszkę i siebie przy okazji, że pępek zostanie zmoczony (zwłaszcza chłopcom zdarza się dość szerokie pole rażenia). Wtedy pępek po prostu myjemy wodą z mydłem (kosmetykiem odpowiednim dla dziecka), a następnie delikatnie osuszamy.

Nie ma też powodu dramatyzować, gdy kikut czy świeżo gojący się pępek zamoknie przy kąpieli. Mycie nie szkodzi. Smarowanie tłustym, wysuszającym czy drażniącym preparatem, a także brud - szkodzą. Przewlekle wilgotne środowisko (chociaż okolica wilgotna bywa naturalnie) nie jest wskazane, ale umycie z brudu nie jest przeciwwskazane.

Skąd ten kikut?

Pępowina stanowi naczyniowe połączenie płodu z łożyskiem matki. Dostarcza rozwijającemu się organizmowi składniki odżywcze i tlen oraz usuwa produkty przemiany materii. Po porodzie przestaje być potrzebna. Odcina się ją z zapasem paru centymetrów i zabezpiecza dwiema specjalnymi plastikowymi klamerkami (zwykle są zdejmowane jeszcze przed wyjściem ze szpitala).

Kikut pępowiny początkowo jest niebieskawy. Z czasem szarzeje, wreszcie robi się czarny, a ostatecznie (zwykle w ciągu dwóch tygodni) odpada. Pozostały pępek nieraz jest jeszcze po odpadnięciu kikuta lekko zaczerwieniony i wrażliwy, ale najczęściej po trzech tygodniach proces gojenia jest już w pełni zakończony.

Pielęgnacja pępka w domu

Te kilkanaście dni z kikutem szybko zleci, zwłaszcza, jeśli solidnie się przygotujecie.

  • Kup specjalne pieluchy jednorazowe z wycięciem na pępek (lub wytnij je w klasycznych).
  • Jeśli jest bardzo gorąco, odsłaniaj brzuszek dziecka.
  • Wybieraj tylko przewiewne, naturalne tkaniny na ubranka. To wszystko pozwoli skórze oddychać i skutecznie przyspieszy gojenie.
  • Zapomnij nie tylko o alkoholu etylowym (spirytusie), ale też o pudrach, zasypkach, kremach. Popularna kiedyś gencjana również odpada, choćby dlatego, że barwi skórę tak, iż niemożliwa jest ocena procesu gojenia.
  • Pępka nie zaklejamy, nie opatrujemy.
  • Zapomnij też o uciskaniu, ocieraniu, etc. Jeśli przy zmianie pieluchy (zwłaszcza po kupce) czy innych zabiegach odkryjesz, że brzuszek jest zabrudzony i wtedy umyjesz i odkazisz pępek oraz okolice, to w zupełności wystarczy.
  • Pamiętaj o pielęgnacji przy okazji kąpieli. Warto wiedzieć, że ta nie jest bezwzględnie konieczna codziennie. Woda zmywa naturalną barierę ochronną skóry noworodka i coraz częściej pediatrzy zalecają mycie całego ciała co 2-3 dni.

Co z oktenidyną?

Pożegnaliśmy bezpowrotnie spirytus. Czasem jednak wygląd pępka niepokoi (pojawia się odrobina krwi, proces gojenia cię niepokoi, ranka mocniej się zaczerwienia) lub chcemy go zabezpieczyć dodatkowo. Zaleca się wówczas stosowanie płynu odkażającego na bazie Octenidinum dihydrochloridum w sprayu. Na co dzień wystarcza przemywanie okolicy zamoczonym gazikiem i patyczkiem do uszu.

Tak czy owak nowoczesny preparat odkażający na bazie oktenidyny warto mieć pod ręką. Działają one bakteriobójczo, grzybobójczo i wirusobójczo już po minucie od jego zastosowania. Jest tak bezpieczny, że może być stosowany nawet w jamie ustnej.

Jeśli zdecydujesz się stosować taki spray, okolice pępka po prostu spryskujesz, a nadmiar płynu zbierasz gazikiem. Kikut można delikatnie podważyć, by patyczkiem zebrać też płyn z miejsca przyczepu pępowiny, które zwykle jest najbardziej wilgotne.

Jeśli myjesz pępek samą wodą, najpierw zwilżasz patyczki i gaziki. Przemywasz kikut, a potem już suchymi zbierasz nadmiar wilgoci. dramatyzować, gdy do gojącej się ranki przedostanie się większa ilość wody. 

Zabrana woda w zagięciach skóry i bardziej wrażliwych miejscach (czyli też w pępku) mogłaby stać się pożywką dla drobnoustrojów. Analogicznie jak z myciem stóp. Owszem, myjemy je, ale potem osuszamy starannie, jeśli nie chcemy narazić się na grzybicę.

Kiedy odpadnie kikut (nie odrywaj go, daj działać naturze), zostanie klasyczny pępek, którego skórę pielęgnuje się tak, jak resztę powierzchni brzuszka. Czasem tylko w pępku łatwiej zbiera się, niemal wgryza, brud. Wtedy sprawdzą się do jego wydobycia patyczki do uszu.

Kiedy warto poradzić się lekarza?

Czasem jednak pojawia się kłopot, który lepiej wyjaśnić z pediatrą. Na pewno trzeba skonsultować się z lekarzem, jeśli:

  1. kikut nie goi się wyraźnie i po pełnych dwóch tygodniach nie zanosi się na jego odpadnięcie,
  2. pojawia się nasilone krwawienie (niewielka ilość krwi na początku jest naturalna),
  3. obserwujemy ropę, obrzęk lub dodatkową nierówną tkankę (tzw. ziarnina pępka).

Większość problemów nie wymaga skomplikowanego postępowania, ale może być potrzebny lek dostępny na receptę lub pogłębiona diagnostyka.

Więcej o:
Copyright © Agora SA