Polio w Europie. Nadal nie szczepicie?

Ukraina. Dwoje dzieci zachorowało na polio. To pierwszy taki przypadek w Europie od pięciu lat. Szczepienia miały całkowicie wyeliminować chorobę, ale tak się nie stało. Czym jest polio i dlaczego nie należy bać się szczepionki IPV?

Polio : dlaczego Ukraina?

Na Zakarpaciu na zachodzie Ukrainy wystąpiły dwa przypadki zachorowań dzieci na polio. Jedno z nich ma 4 lata, drugie zaledwie 10 miesięcy. Paraliż charakterystyczny dla przebiegu choroby wystąpił u dzieci na przełomie czerwca i lipca, ale dopiero na początku tego miesiąca poinformowało o tym ONG Polio, stowarzyszenie zajmujące się walką z chorobą. Organizacja oświadczyła także, że cały czas prowadzi rozmowy z władzami Ukrainy, apelując o podjęcie nadzwyczajnych środków. Prawdopodobnie zakażenie wywołała osłabiona postać wirusa używana podczas szczepieniu. Taki wirus może zmutować i zacząć się rozprzestrzeniać w środowisku, gdzie poziom wyszczepienia przeciwko chorobie jest niski. Ukraina jest szczególnie narażona na rozprzestrzenianie się wirusa ze względu na to, że szczepienia przeciwko polio nie obejmują wszystkich dzieci. Tylko 50 proc. z nich zostało zaszczepionych w 2014 roku przeciw tej zakaźnej chorobie. Według WHO dwójka zdiagnozowanych dzieci to dopiero wierzchołek góry lodowej. Prawdopodobnie liczba dzieci, które zostały zakażone, ale nie mają oczywistych objawów jest większa. Ryzyko dalszego rozprzestrzeniania się wirusa na Ukrainie jest zatem wysokie.

Polio: w Polsce bezpiecznie?

W komunikacie na stronie GIS (Główny Inspekor Sanitarny) czytamy: "W związku z obecną sytuacją na Ukrainie osoby, które nie ukończyły 19. roku życia oraz nie zrealizowały pełnego cyklu szczepień zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych obowiązującym w Polsce, wzywa się do uzupełnienia szczepień przeciwko polio.

W Polsce przeciw chorobie Heinego-Medina zaszczepionych jest 95 proc. dzieci, a u dzieci powyżej 2 r.ż. poziom zaszczepienia mieści się w przedziale od 99,3 do 99,9 proc. To oczywiście wystarczy, by wytworzyć odporność zbiorową, która ochroni nieszczepione dzieci. Jednak w Polsce, podobnie jak na Ukrainie, od kilku lat coraz więcej rodziców nie szczepi dzieci szczepionkami obowiązkowymi. W 2011 r. nie zostało zaszczepionych około 3 tys. dzieci, w 2012 r. - 5,3 tys., w 2013 r. - 7,2 tys., a w ubiegłym roku już 12,7 tys.

Heinego Medina: krótka historia choroby bogatych

Choroba znana u nas pod nazwą Heinego-Medina (łac.poliomyelitis anterior acuta, ostre nagminne porażenie dziecięce, wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego, H14), w USA określana mianem polio, atakowała najczęściej latem wyizolowane społeczności z przedmieść. Na polio zapadały zazwyczaj dzieci (rzadziej dorośli) z zamożnej klasy średniej. Najsłynniejszą ofiarą polio był Franklin Delano Roosevelt, który mimo paraliżu został prezydentem Stanów Zjednoczonych i jako jedyny piastował ten urząd czterokrotnie.

Ostre nagminne porażenie dziecięce zaczynało się przeważnie jak przy grypie, od bólu głowy i gorączki, a po kilkudziesięciu godzinach dochodziły kolejne objawy takie jak nieżyt żołądkowo-jelitowy i uczucie sztywności karku i pleców. Czasami na tym się kończyło, ale wielu chorych traciło władzę w rękach i nogach. Dochodziło do niedowładu kończyn, ale też mięśni tułowia. U niektórych chorych porażenia samoistnie ustępowały po kilku tygodniach lub miesiącach, ale bywało i tak, że objawy postępowały. Dochodziło do zaników mięśniowych i skrócenia objętej porażeniem kończyny.

W Polsce chorych na polio, w latach 20. i 30. liczyło się w setkach, a w Stanach Zjednoczonych w tysiącach. W 1951 r. na ostre nagminne porażenie dziecięce zachorowało w Polsce ponad 3 tys. osób, w całej Europie lekarze odnotowali 16 tys. w USA aż 28 tys. Liczba zachorowań drastycznie spadła po wynalezieniu skutecznych szczepionek.

Ostatni zdiagnozowany przypadek choroby Heinego-Medina w Polsce lekarze odnotowali w 1984 r. (w Stanach Zjednoczonych w 1979 r.). Na przełomie XX i XXI wieku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła uwolnienie od polio Azji, Ameryki i Europy. Światowa Organizacja Zdrowia w 2001 r. uznała Europę za wolną od tej choroby, jednak w wielu krajach na wszelki wypadek wciąż stosuje się obowiązkowe szczepienia.

Polio: jak można się zarazić?

Wirusem polio mogą zarazić się nieszczepione dzieci. Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z chorym lub nosicielem wirusów, poprzez kontakt ze skażonymi przedmiotami, a także drogą pokarmową np. w wyniku połknięcia wirusów przenoszonych na rękach, w wyniku wdychania kropelek wydzieliny dróg oddechowych znajdujących się w powietrzu. Zakażenia wirusami polio występują najczęściej u niemowląt i małych dzieci poniżej 5 roku życia.

Ostre nagminne porażenie dziecięce: jakie są pierwsze objawy?

Objawy polio początkowo mogą przypominać inne choroby wirusowe. Najczęstsze z nich to: ból głowy, poczucie ogólnego rozbicia, nieżyt żołądkowo-jelitowy, uczucie sztywności karku i pleców, podwyższona temperatura. U części chorych wirusy nieodwracalnie niszczą zwoje nerwowe odpowiadające za unerwienie mięśni, a to prowadzi do ich trwałego porażenia.

Polio: jakie mogą być powikłania?

Najbardziej niebezpieczna jest postać porażenna choroby. Prowadzi ona do porażenia nerwów mięśni kończyn (najczęściej dolnych) i tułowia, a następnie do ich zaniku. Ta postać choroby powoduje zgon u 2-10 proc. chorych dzieci, a u pozostałych pozostawia nieodwracalne porażenia mięśni. Jeśli wirus zaatakuje mózg i rdzeń kręgowy, wówczas stanowi bezpośrednie zagrożenie życia chorego.

Kiedy szczepić?

Szczepionka IPV to szczepionka przeciwko poliomyelitis, czyli przeciw chorobie Heinego-Medina. Podstawowe obowiązkowe szczepienia powinny być podane dziecku w trzech dawkach przed ukończeniem przez nie 14. miesiąca życia, a szczepienie pojedynczą dawką przypominającą powinno odbyć się, gdy ma ono 6 lat. Szczepionka przeciw polio jest podawana domięśniowo lub podskórnie i zawiera zabite wirusy.

Czy szczepienie jest skuteczne?

98-100 proc. dzieci po podaniu trzech dawek szczepionki IPV wytwarza przeciwciała ochronne w liczbie zabezpieczającej przed zachorowaniem na wirusowe porażenie dziecięce. Odporność po szczepieniu utrzymuje się najprawdopodobniej przez całe życie.

Powikłania po szczepieniu: czy należy się ich bać?

Szczepionka IPV jest bezpieczna, ponieważ zawiera inaktywowane poliowirusy. Zaleca się ją dzieciom z niedoborami odporności i nosicielom HIV. Odczyny miejscowe, tj.: lekkie zaczerwienienie, ból, stwardnienie lub czy obrzęk w miejscu wstrzyknięcia występują bardzo rzadko, utrzymują się zwykle 1-2 dni. U niektórych dzieci i dorosłych po podaniu szczepionki IPV mogą wystąpić bóle głowy, wymioty, biegunka.

Więcej o:
Copyright © Agora SA