Witamina PP (B3, niacyna, kwas nikotynowy) to witamina z grupy B. Jest nazywana witaminą B3, ponieważ była odkryta jako trzecia z tej grupy. Jej nazwa - witamina PP - pochodzi zaś od pierwotnej anglojęzycznej nazwy "Pellagra-Preventing factor". Niacyna została pierwszy raz opisana przez Hugo Weidela w 1873 roku.
Witamina PP jest odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie mózgu i obwodowego układu nerwowego. Bierze udział w syntezie hormonów płciowych, kortyzolu, tyroksyny i insuliny, a także przemianach metabolicznych. Reguluje poziom cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne, współdziała w syntezie i rozkładzie węglowodanów, kwasów tłuszczowych i aminokwasów. Hamuje toksyczne działanie związków chemicznych i leków, poprawia ukrwienie skóry i kondycję włosów.
Ponadto witamina B3 może pomóc w walce z bakteriami, które są odporne na antybiotyki. Z badań opublikowanych w "Journal of Clinical Investigation" wynika, że witamina PP poprawia zdolność komórek odpornościowych do zabijania bakterii Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty). Pod wpływem witaminy zwiększa się liczba neutrofilów - białych krwinek, które potrafią zabijać i pochłaniać szkodliwe bakterie.
Witaminy z grupy B to prawdziwa brygada do zadań specjalnych. Niezbędna do prawidłowej pracy układu nerwowego i przemiany materii, ale także potrzebna twojej skórze, krwi, układowi odporności. Gdzie ich szukać?
Zalecane dzienne zapotrzebowanie niacyny zależy od wieku i wynosi:
W żywności witamina PP występuję w postaci kwasu nikotynowego i jego amidu. Kwas nikotynowy jest obecny w większych ilościach w produktach pochodzenia zwierzęcego, a amid kwasu nikotynowego w produktach pochodzenia roślinnego. Obydwa związki wykazują taką samą aktywność biologiczną.
Witaminy PP należy szukać w mięsie i przetworach mięsnych. Szczególnie bogate w witaminę B3 jest mięso drobiowe i wieprzowe. Źródła roślinne kwasu nikotynowego to ziemniaki, orzechy (zwłaszcza orzeszki ziemne) i ziarna zbóż (zwłaszcza otręby pszenne, mąka z pełnego przemiału). Niacyna występuje również w drożdżach spożywczych, rybach morskich (zwłaszcza łosoś i tuńczyk, wędzona makrela). Można jej też szukać w warzywach: ziemniakach, pomidorach, cebuli.
Do niedoboru niacyny może prowadzić niedożywienie, alkoholizm, dieta pozbawiona witaminy PP, długie stosowanie leków na gruźlicę lub choroby upośledzające wchłanianie z jelit i nerek.
Małe niedobory niacyny mogą powodować zwolnienie metabolizmu, przez co obserwuje się zmniejszenie tolerancji na zimno. Duże niedobory witaminy PP w organizmie mogą prowadzić do rozwoju pelagry. Charakterystyczne objawy to tzw. "zespół 4d" (dermatitis - zapalenie skóry, diarrhoea - biegunka, dementia - otępienie, death - śmierć). Nieleczona choroba prowadzi do śmierci.
Choroba objawia się:
W przypadku niedoboru witamina PP może być podawana domięśniowo i doustnie.
Nadmiar witaminy B3 w organizmie najczęściej jest skutkiem ubocznym przedawkowania tabletek. Wskutek nadmiaru witaminy PP zwiększa się oporność na insulinę u osób dorosłych z wysokim ryzykiem wystąpienia cukrzycy insulinozależnej. Przyjmowanie przez dłuższy czas dużych dawek może powodować martwicę wątroby, arytmię serca, zaburzenia skórne oraz zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Skutkiem ubocznym dużych dawek niacyny może być hiperurykemia, a przez to pogarszająca się dna moczanowa. Poziom niacyny jest zwykle badany w moczu.